İlk olarak gittikçe büyüyen ve kapsamlı hale gelen, Evrim Ağacı Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar yazı dizisini önereceğim. Bu yazı dizisinden mantığın birçok konusunda bilgi edinebilirsiniz.
Mantıksal safsataları ilk olarak öğrenmeye başladığınızda hem kolay ulaşılabilir olması hem de Türkçe olması açısından ilk akla gelen kaynaklardan biri Safsata Kılavuzu olacaktır. Eser, safsatakilavuzu.com bağlantısı ile internet ortamına da taşınmıştır.
24 adet mantıksal safsatayı kısa paragraflar şeklinde açıklayan mantikhatalari.com da ilk olarak bakılması gereken kaynaklardandır. (Bu site yourlogicalfallacyis.com sitesinin Özgür Düşünce Hareketi ve Yalansavar tarafından Türkçeleştirilmiş versiyonudur. Yalansavar tarafından yapılan birkaç öneriye buradan ulaşabilirsiniz.)
Wikipedia'daki Safsatalar Listesi ve Wikipedia tarzı bir site olan ama "mantık" konularına ağırlık veren RationalWiki sitesindeki Safsatalar Kategorisi de safsatalar için gayet güzel bir liste sunuyor.
İnternet Felsefe Ansiklopedisi'nin Safsatalar ile ilgili bölümünde de 231 mantıksal safsata ile ilgili kısa paragraflar halinde "hap bilgiler" alabilirsiniz.
Logically Fallacious da gayet uzun bir liste ile birçok safsatayı içinde barındırıyor. Safsatanın çıkarsama biçimini, tanımını güzel bir şekilde özetlediği için safsata ile ilgili yazılar yazarken mutlaka başvurulması gereken bir kaynak. Ayrıca verilen örneklerin neden safsata olduğunu açıklaması bir yana, safsata olmayan kullanımları da göstermesi sitenin oldukça kullanışlı olduğunu gösteriyor.
Fallacy Files ise kullanım amacı bakımından önceki önerdiğim siteye benziyor. Ona ek olarak safsatanın "taksonomisini" ve diğer isimlerini öğrenmek için kullanılabilir.
Skepdic, Mantıksal safsatalar ve önyargılar başta olmak üzere "şüpheci" olmayı gerektiren birçok konuda başvurması gereken bir "sözlük" işlevi görüyor.
You Are not so Smart, insanların ne kadar akıllı olduğunu sandıkları konularda aslında çok kolay hataya düşebileceğini gösteriyor. Tabii ki buna safsatalar da dahil.
Mantıksal hatalar, bilişsel önyargılar, safsatalar ile ilgili çok daha ayrıntılı analizler istiyorsanız Cambridge Üniversitesinden Itamar Shatz'ın Effectiviology sitesine bakabilirsiniz. Evrim Ağacı'ndaki yazı dizilerinde birçok defa yazılarının kullanıldığına denk gelebilirsiniz. Ayrıca sitedeki yazıların kaynaklarını bile kullanabilirsiniz.
Birkaç tane kitap önerisi ile bitireyim. Tevfik Uyar'ın yazmış olduğu Safsatalar, bilinmesi gereken 40 adet mantıksal safsatayı, neden o hataya düştüğümüzü ve nasıl karşı çıkabileceğimizi yalın bir dille okuyucuya sunuyor.
Immanuel Tolstoyevski'nin yazdığı Safsatalar Ansiklopedisi kitabını da önerebilirim. Geri bildirimlerden anlaşıldığı üzere safsataları "eğlenceli" şekilde ele alan bir eser.
Son olarak Çağrı Mert Bakırcı ve Arsel Berkat Acar'ın yazmış olduğu Şüphecinin El Kitabı; bilimsel şüphecilik, bilimsel metodoloji, sahtebilimi tespit etme yöntemleri, mantık safsataları, tartışma kültürü, ikna taktikleri, popüler iddialara (parapsikoloji, kriptozooloji, ufoloji, alternatif tıp, komplo teorileri, vb.) yönelik bilimsel ve olası açıklamalar içeriyor.
Bu listeyi ileride güncellersem kaynaklardaki blog yazısından takip edebilirsiniz. :)
Kaynaklar
- U. Derin. Mantıksal Safsatalar Ile İlgili Bazı Kaynaklar. (27 Mart 2022). Alındığı Tarih: 2 Temmuz 2023. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
