Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Funny Science
Üye
1

Karanlık madde ve karanlık enerji nedir ve evrenin oluşumu üzerindeki etkileri nelerdir?

169 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Yusuf Taha Yılmaz
Uzaya İlgim Var

Öncelikler selamlar;

İlgili kaynakları kaynaklar kısmına ve yazılara gömülü bağlantı olarak ekliyorum.

Evrendeki yıldızlar, gezegenler, Dünya ve üzerindeki her şey, uzaydaki her bir gök cismini toplarsak bu evrenin %4,9'luk (bazı kaynaklar genelleme yapmak için %5 olarak kabul eder) bir kısmını oluşturmaktadır. Bunun dışında evrenin geri kalanında ne olduğunu ve nasıl etkileşimler kurduğunu tam olarak bilemediğimiz bu "karanlık" yapılar da evrenin geri kalan kısmını oluşturur.

Tüm Reklamları Kapat

Planck uydusu ölçümlerine göre evrenin %68,3’ü karanlık enerji ve %26,8’i karanlık maddeden oluşuyor.

Karanlık Madde, gözlemlenebilir madde olan atomlardan oluşmayan ve dolayısıyla elektromanyetik radyasyon ile etkileşime girmeyen bir tür maddedir. Yani, ışık yaymaz veya yansıtmaz. Karanlık madde, galaksilerin dönme hızları ve yerçekimi etkileri üzerinden varlığı dolaylı olarak gözlemlenir. Bir galaksinin her kolunun dönme hızına göre bir kütlesi ve bundan kaynaklı bir momentumu olmalıdır. Karanlık madde ise bu momentumu açıklamak üzere ortaya çıkmış bir kavramdır.

Karanlık enerjinin etkilerini evrende açıkça görebiliyoruz. 20. yüzyılda Edward Hubble, yaptığı çalışmalarda uzak galaksilerde kızıla kayma olayının (İng: "red shifting") daha fazla olduğunu gördü. Yani, uzak galaksiler yakın galaksilere göre bizden çok daha hızlı uzaklaşıyorlardı. Bu, evrenin ivmeli bir şekilde genişlediğini gösteriyordu.

Genişleme oranı ve ivmesi, Hubble Yasasına dayanan gözlemlerle ölçülebilir. Bu ölçümler diğer bilimsel verilerle birlikte karanlık enerjinin varlığını doğrular ve bu gizemli maddenin miktarını tahmin edebilir. Evren genişledikçe özelliklerini değiştirmez yani seyrelmez. Karanlık enerji tüm evrene homojen dağılmıştır ve evrenin genişlemesini hızlandırma eğiliminde itici bir gücü vardır. aranlık enerji, evrenin genişleme hızını artırarak evrenin sonunun nasıl olabileceğini etkiler. Genişleme hızının artması, evrenin daha hızlı genişlemesine ve uzak galaksilerin bizden daha hızlı uzaklaşmasına neden olur.

Tüm Reklamları Kapat

Ayrıca daha detaylı bilgi için Evrim Ağacı'nın Karanlık Madde ve Karanlık Enerji hakkındaki yazılarına buradan erişebilirsiniz.

Bilimle kalın.

Kaynaklar

  1. B. Clegg. (2021). Karanlık Madde Ve Karanlık Enerji - Evrenin Gizemli %95’I Üzerine. ISBN: 9786050208221. Yayınevi: Say Yayınları.
  2. D. A. T. Y. Yazılar. Karanlik Madde Ve Karanlik Enerji. (20 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2024. Alındığı Yer: Fizik Akademisi | Arşiv Bağlantısı
  3. B. Ergül. Karanlık Madde İle Karanlık Enerji Arasındaki Fark Nedir? • Kozmik Anafor. (8 Mart 2020). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2024. Alındığı Yer: Kozmik Anafor | Arşiv Bağlantısı
  4. N. T. Tillman, et al. What Is Dark Matter?. (28 Ocak 2022). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2024. Alındığı Yer: Space | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ufuk Gezgin
Ufuk Gezgin
25K UP
Lise öğrencisiyim bilim meraklisiyim

Öncelikle bu maddenin tam olarak ne olduğunu bilmediğimiz den karanlık madde diyoruz. Bu madde ışıkla hiçbir şekilde etkileşime girmiyor. Tahminlere göre evrenin %1 i katı sıvı ve gaz %4 ünün plazma formunda olduğu düşünülüyor. Geriye kalan %95 i ise bu karanlık madde oluşturuyor. Galaksilerin etrafında galaksileri hızlı bir şekilde döndüren yoğun bir miktarda karanlık madde olduğu düşünülüyor. Karanlık maddeyle ilgili son 50-60 yılda birsürü önerme yapıldı(karadelikler, keşfedilmemiş gezegenler vb.) ancak hepsi elendi. Günümüzde ise küçük parçacıklar olduğuna yönelik tahminler var. Bu parçacıklar proton dan 200-300 kat belkide 1000 kat ağır parçacıklardır. Eğer bu parçacıklar bulunursa karanlık maddeyi açıklaya biliyoruz.

Karanlık enerjiyi ise tanımlamak daha zor çünkü bu enerji kütle çekimine karşı koyuyor. 1900 lü yıllarda yapılan tahminlere göre evren belli bir yerden sonra kütle çekimine karşı koyamayıp genişlemeyi bırakacağına yönelik tahminler vardı. Ancak son zamanlarda yapılan araştırmalar gösteriyorki evren durmadan hızlı bir şekilde genişliyor. Ve evrenin bu şekilde genişleten şeyin karanlık bir enerji olduğu düşünülüyor. Ve bu enerji kütle çekimine karşı koyarak evreni genişletiyor. Bu enerji hiçbir maddeyle etkileşime girmediğinden tam olarak nasıl birşey olduğunu bilemiyoruz bu yüzden karanlık enerji deniliyor kendisine.

Tüm Reklamları Kapat

3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close