Öncelikler selamlar;
İlgili kaynakları kaynaklar kısmına ve yazılara gömülü bağlantı olarak ekliyorum.
Evrendeki yıldızlar, gezegenler, Dünya ve üzerindeki her şey, uzaydaki her bir gök cismini toplarsak bu evrenin %4,9'luk (bazı kaynaklar genelleme yapmak için %5 olarak kabul eder) bir kısmını oluşturmaktadır. Bunun dışında evrenin geri kalanında ne olduğunu ve nasıl etkileşimler kurduğunu tam olarak bilemediğimiz bu "karanlık" yapılar da evrenin geri kalan kısmını oluşturur.
Planck uydusu ölçümlerine göre evrenin %68,3’ü karanlık enerji ve %26,8’i karanlık maddeden oluşuyor.
Karanlık Madde, gözlemlenebilir madde olan atomlardan oluşmayan ve dolayısıyla elektromanyetik radyasyon ile etkileşime girmeyen bir tür maddedir. Yani, ışık yaymaz veya yansıtmaz. Karanlık madde, galaksilerin dönme hızları ve yerçekimi etkileri üzerinden varlığı dolaylı olarak gözlemlenir. Bir galaksinin her kolunun dönme hızına göre bir kütlesi ve bundan kaynaklı bir momentumu olmalıdır. Karanlık madde ise bu momentumu açıklamak üzere ortaya çıkmış bir kavramdır.
Karanlık enerjinin etkilerini evrende açıkça görebiliyoruz. 20. yüzyılda Edward Hubble, yaptığı çalışmalarda uzak galaksilerde kızıla kayma olayının (İng: "red shifting") daha fazla olduğunu gördü. Yani, uzak galaksiler yakın galaksilere göre bizden çok daha hızlı uzaklaşıyorlardı. Bu, evrenin ivmeli bir şekilde genişlediğini gösteriyordu.
Genişleme oranı ve ivmesi, Hubble Yasasına dayanan gözlemlerle ölçülebilir. Bu ölçümler diğer bilimsel verilerle birlikte karanlık enerjinin varlığını doğrular ve bu gizemli maddenin miktarını tahmin edebilir. Evren genişledikçe özelliklerini değiştirmez yani seyrelmez. Karanlık enerji tüm evrene homojen dağılmıştır ve evrenin genişlemesini hızlandırma eğiliminde itici bir gücü vardır. aranlık enerji, evrenin genişleme hızını artırarak evrenin sonunun nasıl olabileceğini etkiler. Genişleme hızının artması, evrenin daha hızlı genişlemesine ve uzak galaksilerin bizden daha hızlı uzaklaşmasına neden olur.
Ayrıca daha detaylı bilgi için Evrim Ağacı'nın Karanlık Madde ve Karanlık Enerji hakkındaki yazılarına buradan erişebilirsiniz.
Bilimle kalın.
Kaynaklar
-
B. Clegg. (2021). Karanlık Madde Ve Karanlık Enerji - Evrenin Gizemli %95’I Üzerine. ISBN: 9786050208221. Yayınevi: Say Yayınları.
-
D. A. T. Y. Yazılar. Karanlik Madde Ve Karanlik Enerji. (20 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2024. Alındığı Yer: Fizik Akademisi
| Arşiv Bağlantısı
-
B. Ergül. Karanlık Madde İle Karanlık Enerji Arasındaki Fark Nedir? • Kozmik Anafor. (8 Mart 2020). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2024. Alındığı Yer: Kozmik Anafor
| Arşiv Bağlantısı
-
N. T. Tillman, et al. What Is Dark Matter?. (28 Ocak 2022). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2024. Alındığı Yer: Space
| Arşiv Bağlantısı
