Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
0

İnsanların yaşadıkları birtakım deneyimlerin nedenlerini yanlış bir şeye bağlamlarının sebebi nedir?

Hatta bu davranışı açıklayan bir sav vardı onunda adını verirseniz sevinirim (savın açıklaması bir güvercinin yaptığı tuhaf bir davranış üzerinden anl
930 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Melek Melek
Bilimsever

Pigeon Superstition/Güvercin Hurafesi

Yaşadığımız deneyimleri aslında hiç de ilişkili olmadıkları birtakım nedenlere bağlama durumumuzun, yani batıl inançların, basit bir şartlanma süreciyle oluşabilecekleri deneysel olarak ortaya konulmak istenmiş, neticesinde aşağıdaki yazımda belirttiğim sonuçlara ulaşılmış.

Bahsettiğiniz durum, "Mr. Nobody" filminin girişinde de küçük bir kesitle yer verilmiş olan; Amerikalı psikolog Burrhus Frederic Skinner'ın güvercinlerle yaptığı "batıl inanç" konulu deneye dayanan bir fenomendir. Amerikan Psikoloji Birliği'nin verilerine göre deneyin işleyişi şu şekilde özetlenebilir:

Tüm Reklamları Kapat

  • Güvercin, iyi bir şekilde beslenme koşuluyla ağırlığının 3/4'üne düşürülerek belirli bir açlık düzeyine getirilir.
  • Her gün, birkaç dakikalığına deneysel bir kafese konur. Kafese ilişik bir besleme haznesi, güvercin yiyebilsin diye harekete geçer.
  • Kafese bağlı bir gıda hunisi yerine, bir solenoid ve bir zamanlama rölesinden oluşan bu mekanizma, her takviyede hazneyi beş saniyeliğine yerinde tutar.
  • Yiyecek haznesi, düzenli aralıklarla kuşun davranışına herhangi bir referans olmaksızın besin sunacak şekilde düzenlenmişse genellikle edimsel koşullanma (Bir davranışın gücünün ödüllendirme veya cezalandırma yoluyla değiştirildiği bir tür ilişkisel öğrenme süreci.) gerçekleşir.
  • Güvercin, hazne göründüğünde verdiği tepkiyi öğrenmeye ve bu tepkiyi kendisine verilen yemle bağdaştırmaya meyillidir. Tepki ortadan kaldırılabilir ve yeniden koşullandırılabilirdir. Örneğin, eğer güvercine tepkisini vermediği hâlde yem verilirse; buna önce şaşırır, sonra hangi diğer hareketi sonucu bu ödülü hak ettiğini bulmaya çalışır.
  • Denemenin bir tür batıl inanca işaret ettiği söylenebilir. Güvercin, böyle bir ilişki olmamasına rağmen, davranışı ile gıda sunumu arasında nedensel bir ilişki varmış gibi davranır.

Benzer deneyler sonucu insanların ve bazı diğer hayvanların da zamansal olarak eş düşen olgular arasında bağlantı kurabildikleri, batıl inançlar geliştirebildikleri gözlemlenmiştir. Buna verilebilecek bir diğer örnek Gregory Wagner ve Edward Morris tarafından sürdürülen, üç ve altı yaş arasındaki çocukları hedef alan palyaço deneyi olabilir.

  • Bu deneyde mekanik bir palyaço, çocukların hareketlerine bağlı kalmaksızın belirli zaman aralıklarıyla ağzından bir bilye çıkarır. Çocukların bilyelerin çıkma nedenini birbirinden farklı değişkenlerle ilişkilendirdikleri bulgusuna rastlanmıştır.

Ayrıca değinilmesi gereken bir diğer nokta da, deneğin kendisini ödüle götürdüğünü düşündüğü hareket ya da hareket dizisinin sınır tanımaması. Üstüne üstlük sonuçla alakası bile yokken! Neden mi bahsediyorum?

Tüm Reklamları Kapat

Yemliği itmeye çalışan, yemlik üstünde kanat çırpan, zıplayan, kendi etrafında dönen güvercinlerden tutun, palyaço Bobo'nun karşısına geçip dil çıkaran, onu öpen ve burnuna dokunan çocuklara kadar uzanan, oldukça bol çeşitliliğe sahip yelpazede örneklerle karşılaşılmıştır.

Bir şeye ulaştıktan sonra, nasıl ulaştığımızdan emin olma kaygısını gütmeden; önceden izlediğimiz deseni, aynen tekrarlamaktan çekince duymayabiliyor olduğumuz söylenebilir.

Bilimle kalın!

175 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Skinner, B. F. (1948). 'Superstition'In The Pigeon. Journal Of Experimental Psychology, 38(2), 168.. (21 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 21 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
  2. Yazar Yok. Wagner, Gregory &Amp; Morris, Edward. (1987). &Quot;Superstitious&Quot; Behavior In Children. The Psychological Record. 37. 471-488. 10.1007/Bf03394994.. (21 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 21 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır.
3
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Filler Neden Farelerden Korkar?
Filler Neden Farelerden Korkar?
Ay Nasıl Oluştu?
Ay Nasıl Oluştu?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close