Sığır Sineğigiller (Tabanidae)

Tanım ve Genel Bilgiler

Tabanidae türleri insanlar tarafından en çok bilinen sinek aileleri arasında yer alırlar. Üç segmentten oluşan kısa antenlere, birleşik gözlere sahiptirler. Vücutları geniştir ve renkleri kısmen parlak olabilir. Kafa ve göğüs (toraks) bölgesi kısa kıllar ile kaplıdır. Halter organları kaplayan bazal lob bulundururlar. Vücut uzunlukları 5-25 mm arasında değişiklik gösterir. En irilerinin kanat açıklığı 60 mm'ye ulaşabilir. Chrysops cinsindeki geyik sineklerinin uzunluğu 10 mm'ye erişebilir, çizgili karınlara (abdomen) ve sarı-siyah arası renklere sahiptirler. Tabanus cinsindeki at sinekleri ise 25 mm gibi daha büyük boyutlara ulaşabilirler. Renkleri genelde kahverengi veya pırıltılı bir siyahtır.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Tabanidae ailesinin dünya genelinde 144 cinsi ve bilinen 4455 türü mevcuttur. Tabanidae ailesi ile birlikte Rhagionidae ailesini de içeren Tabanomorpha grubu, bu türlerin bilinen en eski üyesidir. Alt ailelerden biri de Tabaninae alt ailesidir. Tabaninae 107 Nearktik türe sahiptir. Bilindiği kadarıyla Tabanus ve Hybomitra cinsi yaklaşık olarak 150 ile 160 milyon yıl önce evrimleştiler. Bununla birlikte birkaç hematofaj (kan emici) cins olan Chrysops, Hybomitra, Haematopota görünüşe göre yaklaşık olarak 20 milyon yıl önce evrimleşmişlerdir. Bununla birlikte Tabanus dipteranın en büyük cinslerinden birisidir. Fakat monofilik değildir yani ilerleyen zamanlarda düzenlemeye gidilmesi muhtemeldir.

Furkan Eren

Tabanidae ailesi Chrysopsinae'nin yeniden tanımlanabilmesi için yeterli kanıt olmasına rağmen üç alt aileye bölünmüştür. Pangoniinae alt ailesi, birçoğunun kanla beslenip beslenmediği bilinmeyen Stonemyia ve Goniops gibi oldukça etkileyici olan fakat az bilinen cinsleri içeren atalardan birisi olarak kabul edilir. Ekonomik açıdan önemli olan asıl türler diğer iki alt ailenin üyeleridir. Chrysopsinae alt ailesine geyik sinekleri adı verilir. Bu türlerin neredeyse tamamı yani 80'den fazlası Nearktik türü içeren Chrysops cinsinin üyeleridir. “Geyik sineği” terimi, birkaç türü Batı Amerika Birleşik Devletleri'ndeki insanlar ve hayvanlar üzerinde oldukça zararlı olabilecek Silvius cinsinin üyeleri içinde kullanılmaktadır.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Yumurtalarını genellikle bitkilerin üzerlerine bırakırlar. Yaşam döngüleri ortalama 1 yıl kadar sürer fakat 3 yıl yaşayan Tabanidae üyelerine rastlanılmıştır. Neotropik bölgelerde oldukça tür çeşitliliği vardır. Bunun yanında Nearktik bölge de hatırı sayılır bir tür çeşitliliğine sahiptir. Kendi başına sadece Nearktik bölgede 25 cins ve 355 tür bulunmaktadır.

Furkan Eren

Davranış ve Etoloji

Bu ailenin dişileri ısırdığında insanın canını biraz yakabilir. Sivrisinekler deriyi ısırdığında kanı direkt olarak emme yolunu tercih etse da Tabanidae üyeleri ise bu adaptasyona sahip değillerdir. Ciltte bir kesik atarlar böylelikle kan hemen yüzeye çıkar ve yüzeye çıkan kanı emerek beslenme ihtiyacını giderirler.

Diyet ve Metabolizma

Tabanidae ailesinin üyelerine insanlar oldukça aşinadırlar. Genellikle sakin habitatlarda yaşarken bazen akarsu kenarlarında da görülebilirler. Ilıman bölgelerde iyi bir çalışma yapılmasına rağmen tropikal iklim bölgelerinde ve Nearktik bölgede oldukça yaygın olarak görülmektedir.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Tabanidae üyelerinin hayvancılığa da zararı dokunabiliyor, hem de süt verimini azaltabilecek düzeyde. Kuzey Amerika’daki çoğu zararlı tür Chrysops, Hybomitra ve Tabanus cinsinin üyeleridir. Ayrıca dişi türler, kan yolu ile bulaşan çeşitli hastalık etkenlerini yayabilirler. Örneğin bazı endemik bölgelerde at anemi virüsü adı verilen EIA virüsünü yayabilirler. Ayrıca bazı Loa loa gibi türler ve trypanozomların, fil hastalığı, tularemi etkenlerinin de yayılmasını sağlayabilirler.