Sahte Fosiller: Evrimi Çürütemeyen Bilim Karşıtlarının Isıtıp Isıtıp Gündeme Getirdiği Bir Avuç Fosil

Sahte fosillerin evrimsel biyoloji veya bilimin geri kalanı için herhangi bir sorun teşkil etmediğini anlamanın en kolay yolu, basit istatistiklere bakmaktır. 2012 yılı itibariyle 250.000 civarında fosil tür tanımlanmıştır ve her yıl bu sayı 2000 civarında artmaktadır. Bugüne kadar sahtekarlık yapıldığı tespit edilen fosil sayısı ise 12'dir, bunların da 6 tanesinin sahtekarlık olduğu henüz netleştirilebilmiş değildir. Bu sayı öylesine azdır ki, evrimsel biyolojiye dayanak olan türlerin %1'inden azını anlatmak için 3 ayrı yazı yayınlamak zorunda kalmış olmamıza rağmen, sahtekarlık yapılan tür sayısını buraya listelemek mümkündür:

• Archaeoraptor^{[1], [2], [3]}
• Dalianraptor (?)^{[4], [5], [6]}
• Lametasaurus (?)^[7]
• Protoavis^{[8], [9], [10], [11]}
• Piltdown Adamı^{[12], [13]}
• Ultrasauros^[14]
• Ornithopsis hulkei (?)^[15]
• Teihivenator^{[16], [17]}
• Dakotaraptor (?)^{[18], [19], [20]}
• Avalonianus^{[21], [22]}
• Kootenichela (?)^{[23], [24]}
• Polacanthoides (?)^[25]

Bu kadar! Dahası, bu sahtekarlıkların hepsi de kötücül niyetlerle (örneğin ün kazanmak veya belli bir cemiyete dahil olabilme) yapılmış sahtekarlıklar değillerdi. Protoavis gibi bazıları, paleojeolojik şartların kafa karıştırıcı olabilen doğası sebebiyle ortaya çıkan samimi hatalardan kaynaklanıyordu.

Elbette, evrim karşıtı bilim düşmanlarının elinde kendi inanç sistemlerini doğrulayabilecekleri bilimsel bir malzeme olmadığından, klişe bir stratejiyle bu birkaç fosili tekrar tekrar gündeme getirerek insanların akıllarını karıştırmayı hedeflemektedirler. Özellikle de fosil camiasını takip etmeyen halk, aynı türleri tekrar tekrar görüyor olmasına rağmen, sanki paleontolojide bu sahtekarlıklar sık sık oluyormuş gibi bir izlenime kapılmaktadır. Zaten evrim karşıtlarının genel amacı, sadece evrimi çürütmek değil, bilimsel kurumlara olan güvenin altını oyarak, ortaya çıkan kaos ve bilinmezlik ortamından faydalanarak kendi ideolojilerini halka pazarlamaktır.

Bu nedenlerle, okurlarımızın sahte fosillerin neden ortaya çıktığını, ne kadar kısıtlı olduğunu ve hepsinden önemlisi, bunların sahte olduğunu ortaya çıkaran mekanizmaların ne olduğunu anlaması çok önemlidir. Zira her kurumda olabileceği gibi bilimsel kurumlarda da arada sırada türeyebilen sahtekarları yakalayan, dış bir güç/kuvvet değil, bilimin bizzat içinde bulunan denetim ve kontrol mekanizmalarıdır. Bir diğer deyişle sahte fosillerin "bağımsız ve dış denetime" bile ihtiyaç duyulmaksızın, bilimin kendi kendini kandırmamaya odaklı mekanizmalarıyla ortaya çıkarılabilmesi, bilimin güvenilirliğini göstermeye yetmektedir.

Bu yazımızda, sahtekarlıkların bir kısmını ele alarak bunların ne kadar önemsiz olduğunu ve bilimin genel ilerleyişini neden hiç etkilemediğini göstereceğiz.

Sahte Fosiller Nereden Geliyor?

İstatistiki olarak bir türe ait 1 milyon bireyden sadece 1 tanesi fosilleşebilmektedir. Günümüzde, yüz binlerce farklı türe ait yüz binlerce, belki milyonlarca fosil keşfedilmiştir. Toplam fosil sayısı içinde sahte fosil oranı birkaç milyonda bir düzeyindedir. Bu, muazzam derecede ufak bir orandır. Dahası, bilimsel denetim mekanizmaları dijitalleşip evrenselleştikçe, tek bir fosili aynı anda çok sayıda bağımsız araştırmacı inceleyebildikçe, bu tür sahtekarlıkların yapılması giderek zorlaşmaktadır.

Ancak tabii ki bilim insanları işin bilim tarafında, bilim düşmanları ise işin magazin, çarpıtma, yalan ve sahtekarlık tarafında oldukları için, bulunan yüz binlerce fosil televizyon haberleri ve gazetelerde reyting kazandırmayacağı için yer almazken (ya da sadece çok meşhur ve önemli olanları yer alırken), bir tane bile sahte fosil bulunsa bu muazzam manşetler halinde, bir anda tüm gazetecilerin bilim insanı kesilmesiyle ve neredeyse canlı yayınlara ara verilerek bu gelişmelerin bildirilmesiyle duyurulur. Bu sayede insanların beyinleri bulandırılır ve bilime şüpheyle yaklaşmaları sağlanır.

Fosil sahtekarlığını genel olarak ikiye ayırabiliriz:

Piyasa Koleksiyonerleri

İlk grup, pek çok ülkede bulunan "koleksiyon fosilleri piyasası"nda tamamen para merkezli bir amaçla sahte fosillerin satım ve alımından kaynaklanmaktadır. Tıpkı elmas sahtekarlığı gibi, fosillerin sahteleri yapılır ve gerçekmiş gibi koleksiyonerlere uçuk fiyatlara satılır; örneğin sıradan bir balık fosili bile kaçak olarak binlerce liraya satılabilmektedir. Bu fosiller zamanla piyasada birikir ve kimi zaman bazı fosiller, bazı kişilerce, değerini suni olarak artırma amacıyla meşhur edilmeye çalışılır. Bu fosiller çoğu zaman bilim insanlarına inceletilmez.

İşte bunlar, koleksiyonerleri aldatmaya yönelik olan ilk grubu oluşturur. Genellikle bu ilk grup sadece koleksiyonerler arasında kalır ve manşetlere çok yansımaz; ancak kimi zaman bazı trilobit, memeli, sürüngen fosillerinin meşhur edildiğini duymak mümkündür.

Bilim Tutkunları veya Açgözlü Bilim İnsanları

Genellikle ana haber bültenlerine düşen fosil sahtekarlıkları ise, çoğunlukla amatör bilim tutkunlarının hırslarına yenik düşerek bilimselliğin dışına çıkmaları sonucu, kendilerini meşhur etmek adına uydurdukları fosilleri "bilim piyasasına" sürmelerindendir. Bu yalanları bir yere kadar sürer ve elbette, bilim en güvenilir bilgi türü olduğu için, bu sahtekarlıkların ortaya çıkarılması uzun sürmez (çünkü bilim, dünya çapında geçerli olan tek bilgi türüdür ve her türlü içeriği sorgulanıp, kontrol edilebilir).

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Ancak kimi zaman bilim insanlarının da arzu ve duygularına hitap eden sahtekarlıklar yapılmaktadır ve bu da, bu sebeple, gerçeğin ortaya çıkmasını uzatabilmektedir. Piltdown Adamı da buna bir örnektir.

Piltdown Adamı Sahtekarlığı

Amatör bir bilim insanı (konu üzerinde eğitimi yoktur) ve fosil koleksiyoneri olan Charles Dawson, 1953 yılında bir orangutan çenesi ile insan kafasını birleştirerek bir fosil üretmiş ve bunu bir "ara tür fosili" olarak ileri sürmüştür. Sahtekarlığı, 40 yıl boyunca fark edilmemiş Bournemouth Üniversitesi'nden arkeolog Miles Russell tarafından yapılan yeniden-incelemeler sonucunda sahtekarlık ortaya çıkarılmıştır.

Bazı diğer fosil sahtekarlıkları ise şöyle sıralanabilir: Nebraska Adamı (Hesperopithecus haroldcooki), Archaeoraptor (Archaeoraptor liaoningensis) (Archaeopteryx değil!), Eozoon (Eozoon canadense). Zaten bundan fazlasını da bulmak güçtür. Kimi zaman yanlış tanımlanan; ancak yine de önemli fosiller olduğu ortaya çıkan fosiller de vardır: Basilosaurus, Hallucigenia, Peytoia, Anomalocaris. Bunların da sayısını biraz arttırmak mümkündür; ancak "doğru bulunan fosiller" ile kıyaslandığında solda sıfır kalmaktadır. Bir yanda milyonlarca fosil, bir yanda ise birkaç veya birkaç on tane fosil... 

Sahte Fosillerin Keşfi, Bilimin Mekanizmalarının İşlediğinin İspatıdır!

Burada önemli olan nokta şudur: Evet, birileri, her zaman olduğu gibi sahtekarlık ve üçkağıt peşindedir ve bunu kimi zaman başarıyla yapmaktadır. Ancak bu sahtekarlıkları, onca dillerine düşürmelerine rağmen ortaya çıkaranlar ne köktendinciler ve bilim düşmanı Evrim karşıtlarıdır, ne de bir başka bilgi türüdür. Sahtekarlıkları ortaya çıkaran bilgi türü, yine bilimdir. Bu da bilimin ne kadar güvenilir olduğunu bizlere hatırlatmaktadır. Çünkü bilimin kendini düzeltme, tekrar etme ve yenileme mekanizmaları vardır. Diğer hiçbir bilgi türünde bu mekanizmalar bulunmaz ve aranmaz. Bu sebeple de hiçbiri güvenilir değildir. Yani bilimde sahtekarlıklar milyonda birlerle ölçülmekteyken, diğer bilgi türlerinin kimi zaman tamamı sahtekarlık üzerine kurulu olabilmektedir; kendini de açığa çıkarak mekanizmaları bulunmaz.

Dediğimiz gibi, bilimde her zaman ufak hata payları vardır. Sahte (veya kimi zaman yanlış değerlendirilen) fosillere istatistiki olarak çok az rastlansa da, oldukları bir yalan değildir. Bu tıpkı bir ilacın bazı yan etkilerinin bilinmeden ya da yeterince test edilmeden piyasaya sürülmesi sonucu yapılan hatalar gibidir. Çok çok seyrek olur; ancak bundan korkarak ilaç almaktan vazgeçmeyiz. Ki zaten, dediğimiz gibi, bu sorun ve sahtekarlıkları da ortaya çıkaran yine bilimdir. Bu sebeple, bu kadar seyrek olan sahtekarlıklardan dolayı koskoca bir bilim dalının veya bilimin tamamının sahte olduğunu iddia etmek; ancak çoğu cahil, bilim düşmanı ve ikiyüzlü olan Evrim Karşıtları'nın acizlik ve çaresizlikle yapacağı bir iştir.