Gece Yeme Sendromu Nedir? Geceleri Yemek Yemek, Tehlikeli Bir Hastalığa Dönüşebilir!

Geceleri yemek yemek aslında birçoğumuzun sahip olduğu kötü alışkanlıklardan. Bütün dünyada olduğu gibi Türk yemek kültüründe de yeri var. Ülkemizdeki bazı bölgelerde gece yatmadan önce yenilen yemeğe “yat geber ekmeği” veya “uykuluk” denildiğini biliyoruz. Günümüzde bu alışkanlığın kilo alma riskini arttırıcı bir davranış olduğunu bilimsel olarak izah edebiliyoruz; ancak bu isimlerden de anlaşılıyor ki, asırlar önce de insanlar, gece yemek yemenin olumsuz sonuçlar doğurabildiğini fark etmişler.

Gece yemek yemek zaman zaman birçok insanın yaptığı bir davranış, fakat ne zaman, hangi koşullarda, ne seviyede bir sağlık sorununa, bir "sendroma" dönüşür? Hangi fizikel ve ruhsal hastalıklarla bağlantısı vardır? Toplumda görülme sıklığı nedir? Bu yazımızda bu soruların cevaplarını bulmaya çalışacağız.

Gece Yeme Sendromu (İng: "Night Eating Syndrome" ya da kısaca NES veya GYS), sabahları iştahsızlık, akşamları fazla yeme (hiperfaji) ve insomnia (uykusuzluk) ile karakterize klinik bir yeme bozukluğu hastalığıdır. Toplumun yaklaşık %1.5 ‘inde görülse de insomnia, obezite, yeme davranış bozukluğu ve psikolojik hastalıkları olan insanlarda bu oran artmaktadır.

Tanı

2010 yılında yapılan bir araştırma sonucunda GYS için şu tanı kriterleri önerilmiştir:

• Kriter A (en az 1'i bulunmalı):
• Enerji miktarının %25’inden fazlasının akşam yemeğinden sonra karşılanıyor olması,
• Haftada en az iki kez gece yemek yeme davranışı
• Kriter B:
• Akşam ve gece yemek yeme davranışının farkında olma ve hatırlama
• Kriter C (en az 3'ü bulunmalı):
• sabahları iştahsızlık ve/veya haftada 4 veya daha fazla kez kahvaltı öğününün atlanması,
• akşam yemeğinden gece yatana kadar veya geceleri de dahil olmak üzere iştahta artış,
• haftada 4 kereden fazla uykuya dalışta zorluk,
• uykuya geçiş için yeme zorunluluğunun oluğuna karşı duyulan inanç,
• akşam ve sonrası duygu durumunun kötüleşmesi
• Kriter D:
• Bozukluk, gündelik fonksiyonda dikkate değer miktarda rahatsızlık ve bozulma ile ilişkilidir.
• Kriter E:
• Bozulmuş yeme düzeninin en az 3 ay boyunca sürmesi gerekir.
• Kriter F:
• Bozukluk, uyuşturucu madde kullanımı ve bağımlılığı, tıbbi sorunlar, ilaç tüketimi veya diğer psikiyatrik bozuklukları takiben ortaya çıkmış olmamalıdır.

GYS ile İlişkili Hastalıklar

GYS ‘nin birçok hastalıkla bağlantılı olabildiğinden söz etmiştik şimdi onları inceleyelim:

GYS ve Obezite

GYS, BKİ (beden kütle indeksi) değeri fark etmeksizin normal ağırlıkta veya obez tüm bireylerde görülebilir; fakat yapılan çalışmalar, oranın obez bireylerde daha yüksek olduğunu göstermiştir. Öyleyse GYS ile obezite arasında doğrusal bir ilişki vardır denebilir. Ancak bu, her obez veya şişman bireyde GYS var demek değildir. GYS sahibi bireylerde farklı olarak gece daha fazla uyanık kalma ve gece uykudan uyanıp yemek yeme yaygındır.

JAMA

Tabloda da görülmektedir ki GYS olan bireyler kontrol grubuna göre gece boyunca yemek yemeye ve yine gece boyunca enerji alımlarını arttırmaya devam etmektedir. Bu da GYS'nin obeziteyle olan ilişkisini gösterir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

GYS ve Diyabet

Diyabet hastalarında GYS görülme oranı genel toplumda GYS görülme oranının 2 katından fazladır. Bu oranın altında yatan sebepte kişide geceleri hipoglisemiye girme korkusu ile geceleri yeme, uykudan kalkıp yemek yeme davranışlarının görülmesi yatar.

GYS ve Psikolojik Hastalıklar

Araştırmalara göre GYS olanlar olmayanlara göre daha sık depresif duygudurum belirtmişlerdir ancak diğer depresif hastalardan farklı olarak bu hastaların geceleri daha fazla depresif hissettikleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca depresif atakların gece yeme sırasında arttığı da bilinmektedir.

JAMA

Melatonin hormonu uyku döngüsünü ve biyolojik ritmi düzenleyen ayrıca insan psikolojisinde de olumlu etkileri olan bir hormondur. Tabloda görülmektedir ki GYS olan bireylerin (fazla kilolu yada normal kiloda olmalarından bağımsız olarak) melatonin seviyeleri normal insanlara göre düşüktür. Bu da insomnia ve psikolojik hastalıklar ile GYS arasındaki ilişkiyi açıklar.

Sonuç

Toplumda görülme sıklığı ve ilişkili olduğu hastalıklar göz önüne alındığında Gece Yeme Sendromu ciddiye alınması gereken bir yeme bozukluğu hastalığıdır.

Tanı kriterlerine baktığımızda ise toplumda görülme sıklığının bu kadar fazla olması anlaşılır olmakta. Öyle ki geceleri yemek, uykusuzluk, akşam saatleri ve sonrasında yaşanan depresif ruh hali toplumumuz da dahil olmak üzere tüm dünyada sık yaşanan sağlık problemlerindendir. Ayrıca yemek yemekle ilgili bir hastalık olduğu için sadece kilolu ve obez insanları kapsıyor gibi bir algı oluşmamalıdır. Unutulmamalı ki GYS normal bki değerlerindeki bireyler arasında da oldukça yaygındır.