Köpekbalıklarının Kötü Namından Prim Yapanlar Kimler?

1975 yapımı meşhur Jaws filminin fragmanında şu cümlelere yer veriliyor:

Günümüzde yaşayan bir yaratık var. Milyonlarca yıllık evrimden sağ çıkabilmiş, hiç değişmemiş, hiçbir tutkusu olmayan, hiçbir mantığı olmayan bir yaratık... Öldürmek için yaşayan, akılsız bir yeme makinası. Her şeye saldırabilir ve yok edebilir. Sanki Tanrı, şeytanı yaratmış ve ona... bir çene vermiş.

Buradaki "çene" sözcüğü, filme de ismini veren (İng: "jaws", Tür: "çene") olan köpekbalığı çenesidir.

Yukarıdaki fotoğrafta ise, Güney Afrika'nın Mossel Körfezi'nde bulunan Seal Adası'nda kafesli dalış yapan 26 yaşındaki Amanda Brewer ismindeki okul öğretmeninin kamerasına yansıyan baş döndürücü bir görüntü görülmektedir. Dişi bir beyaz köpekbalığı, kendisine uzatılan et parçasına doğru hamle yapmaktadır. Brewer o anları şöyle anlatıyor:

Ondan hiç korkmadım. Onları bir kere yakından gördüğünüzde, müthiş bir saygı duymaya başlıyorsunuz. Çok güzeller, güçlüler, zekiler ve bunu görmek, tüm korkuyu silip atıyor.

Film ile öğretmenin köpekbalığı tanımları arasındaki tezat üzerinde bir anlığına düşünmenizi istiyoruz.

Kafes dalışlarının köpekbalıklarına zarar verip vermediği uzun süredir tartışılmakta olan bir konu ve halen basit bir cevabı yok. Ancak köpekbalıklarını sürekli yemle beslemek, hem onların avlanma becerilerinin körelmesine neden oluyor, hem de kanlı avlarla insanları ilişkilendirmelerine neden oluyor. Bu da, köpekbalıklarının insanları giderek artan miktarda "av" olarak algılamasına neden olabilir. Böylece balıkçılara saldırmaya daha meyilli hale gelebilirler. Fakat tüm bunlar, halen araştırma evresinde ve bu muhteşem hayvanlara kafesli dalışlar sırasında zarar verip vermediğimiz halen muamma.

Köpekbalıkları Katil mi?

Neden köpekbalığı saldırıları anında haber olur ve ilgi çeker? Neden Hollywood'un "korkunç deniz" filmlerindeki canavarlar her zaman, hiç sekmeksizin köpekbalıklarıdır? Neden köpekbalıkları 1 adet fok avladıktan sonra ortalama 3 gün boyunca hiç avlanmazken, köpekbalıklarıyla ilgili sadece avlanma sahnelerini biliriz, gözümüzün önüne sadece bu sahneler gelir?

Amaç köpekbalıklarını korku veren ve nefret edilmesi gereken caniler olarak göstermek olabilir mi? Hele ki bunu yapması, o korkutucu dişleri ve "ölüm makinesi" gibi görünmeleri nedeniyle bu kadar kolayken... Bize gösterilen vahşet filmlerine inanmaya bu kadar hazırken...

Peki hiç düşündünüz mü? Neden?

Köpekbalıkları aşırı balıkçılığın tehdidi altındadır. Her yıl ortalamada 80-100 milyon köpekbalığı ticari nedenlerle katledilmektedir. Büyük balıkçılık firmaları, devasa ağlarıylarıyla binlerce yavru köpekbalığını yok etmektedirler.

Fotoğrafta anlatılan taktik çerçevesinde, gerçek katil gizlenmek ister, masum hayvanları katil göstererek...

Alexander Pope bir şiirinde şöyle der:

Az öğrenmek tehlikelidir;

Pierian pınarından* tatmak değil, bolca içmek gerekir:

Hafifçe yudumlamak beyni zehirler,

Bilgeliğe ulaşmak için; bolca içmek gerekir.

* Mitolojik bir bilgelik pınarı 

Yani olayların derinlerini görün... Bir örnek verelim:

Dövülerek Öldürülen Köpekbalığı

Evet, yanlış okumuyorsunuz.

Avusturalya'da yaşayan 40 yaşındaki Justin Adam Clark isimli şahıs, soyu tehlike altında olan büyük beyaz köpekbalığı yavrusuna öncelikle birkaç defa teknesiyle çarptı. Sonrasında ise balığı sığ sulara sürükleyen şahıs, ağır bir cisimle yavruyu dövmeye başladı. Ta ki ölene kadar...

Kısa sürede yakalanan Clark, mahkemeye çıkarılarak yargılandı. Mahkemenin kararı son derece netti: soyu tehdit altında olan bir canlıyı öldürmekten ve mahkeme masraflarından dolayı toplamda 18.000 dolar para cezası. Teknede bulunan ve köpekbalığını sığ sulara sürükleyen diğer kişiye ise 6 ay denetimli serbestlik verildi. 

Bölgede görev yapan Balıkçılık Denetim Birimi'nden Glenn Tritton şunları söyledi:

Bu cezalandırma, soyu tehdit altında olan hayvanlara zarar vermeye tolerans gösterilmeyeceğini anlatan güçlü bir mesaj oldu.

Köpekbalıkları Zayıf Değildir!

Elbette bu demek değil ki köpekbalıkları zayıf, ısırığı önemsiz hayvanlardır. Asla! Üst düzey bir avcının ısırığını asla görmezden gelemeyiz.

Örneğin 20 Haziran 2012 tarihinde saat 07.15 sularında Batı Avusturalya'nın Mullaloo Sahili'nde kano yapmaya çıkan Martin Kane, 3 metrelik bir beyaz köpekbalığının saldırısına uğradı. Saldırı sırasında oldukça sarsılan ve evinde dinlenmeye alınan Kane, saat 2 sularında medya ile görüşmeyi kabul etti. Kane, yakın arkadaşlarından birinin korkusuzca okyanusa atlayıp, 150 metre açığa kadar kanosuyla gelerek, köpekbalığı tehdidine rağmen dostunu karaya çekmesi sonucu kurtulabildi.

Aynı sabah, 5 metrelik bir diğer köpekbalığı, balıkçıların teknesine saldırdı; ancak yaralanan olmadığı gibi teknede ciddi bir hasara rastlanmadı.

Yani köpekbalıklarının alanına girip, onları rahatsız edecek olursak, karşılığında saldırı beklememiz "normal" olmalıdır. Bu, onların "canavar" veya "katil" olduğu anlamına gelmez. Katil ve canavar gibi terimler, siz onların alanına girmemiş olmanıza rağmen size kendi menfaati için zarar veren varlıklar için kullanılır. Yaşam alanına girildiğinde savunmaya "meşru müdafaa" denir, "katliam" değil.