Kanada Vaşağı: Bir Kedi Nasıl Evrimleşir?

Bu fotoğrafta gördüğünüz, Kanada Vaşağı olarak bilinen Lynx canadensis türü. Türün kendisi zaten ilginç; ancak türle ilgili göze çarpan ilk unsur, vücut uzuvlarının orantısızlığı. Vücudunun üst kısmı sıradan bir kedi ya da vaşağa benzerken, bacaklarından ve patilerinden oluşan alt kısmı son derece iri ve orantısız. Bu bize, evrimsel sürecin canlıları nasıl ve ne miktarda değiştirebileceğinin canlı kanlı örneklerinden birini sunuyor. 

Çoğu zaman insanlar, bir türün bir diğerine nasıl evrimleşebileceğini anlamakta güçlük çekerler. Örneğin aslan büyüklüğündeki kedilerden, daha ufak yırtıcı kedilerin evrimini, onlardan da evcil kedilerin evrimini anlamakta zorlanırlar. Bu zorluğun uzun zaman dilimlerinde gerçekleşen tüm diğer süreçlerle aynı sebeplerden kaynaklandığını buradaki yazımızda anlatmıştık. Ancak özellikle bazı canlıların adapte olmak zorunda kaldıkları koşullar nedeniyle geçirdikleri evrimsel değişimler, evrime dair bize harika bilgiler sunabilmektedir. Kanada Vaşağı'nın vücudunda gördüğümüz değişimler de, bunun bir örneğidir. 

Kanada Vaşağı öylesine güzel bir "canlı geçiş" örneğidir ki, sınıflandırma bilimciler (taksonomlar) bu türü "vaşaklar" (Lynx) içerisine mi, yoksa "kediler" (Felis) içerisine mi koymaları gerektiği konusunda halen tartışmaktadırlar. Genel görünüm olarak bir kediyi andırıyor olsa da, vücut özellikleri vaşaklarınkine oldukça benzemektedir. Kulakları vaşaklar gibi sivridir, ancak yüz yapıları kedilerinkine benzemektedir. Buna rağmen, kuyrukları vaşakların genel bir özelliği olarak son derece kısa ve küttür. Bu nedenle bu tür, vaşaklara daha yakın görülmektedir. Kanada Vaşakları'nı diğer türlerden ayırt eden en bariz özelliklerden biriyse, fazlasıyla irileşmiş patileri ve bacaklarıdır. Bu evrimsel değişim sayesinde, kar üzerinde sorunsuz ve atik bir şekilde hareket edebilirler. 

Öte yandan, uzuvlardaki bu irileşme, vücudun gerisinde görülmemektedir. Bu, bir çeşit mozaik evrim örneğidir. Canlıların vücutlarındaki bütün yapılar, aynı anda ve harmoni içerisinde evrimleşmezler. Bazı özellikler, diğerlerine göre daha hızlı, daha yavaş, daha iri olacak, daha ufak kalacak, vb. şekilde evrimleşebilir. Evrimin bu önemli özelliğiyle ilgili olarak buraya tıklayarak bilgi alabilirsiniz. Kanada Vaşağı'nda görülen durum da budur.