Evrim Ağacı Crossref Üyeliği Bilgilendirmesi ve DOI Numarası Talebi Yönergesi

Evrim Ağacı, 10 Temmuz 2020 günü, Crossref Organizasyonu'na üye olarak kabul aldı! Bu kabul sonrasında özgün, akademik değeri olan, kaliteli ve detaylı içeriklerimize DOI numarası atayarak akademik atıf ağının bir parçası haline getirebileceğiz. Bu, Evrim Ağacı'nın akademik camia ile halk arasındaki köprü olmak yolunda attığı en büyük ve tarihi adımlardan birisi!

İçeriklerimiz bugüne kadar birçok defa başta yüksek lisans ve doktora tezleri olmak üzere akademik metinlerde kaynak olarak kullanılmıştı. Ancak aldığımız bu atıflar, herhangi bir diğer yöntem olmadığı için dijital atıf ağının bir parçası olamıyordu. 

Akademik bilimin en büyük dostunun (ve eksiğinin) popüler bilim olduğunu düşünen ve akademisyenleri (ve daha genç yazarları) bilimi halka ulaştırmak konusunda teşvik etmek için gece gündüz çalışan bir ekip olarak bu sorunu çözmemiz elzemdi. Ve çözdük.

Crossref üyeliğimiz sayesinde, Evrim Ağacı'nda yayınlanan kaliteli ve elle seçilmiş makalelerimize DOI numarası alabileceğiz. Bu sayede, akademik değeri olacak düzeyde iyi araştırılmış, özgün, kaliteli içeriklere sahip olan yazarlarımızın bu emekleri, sadece halkı bilinçlendirmek gibi çok önemli ama soyut bir değerin ötesine geçerek, somut bir değere kavuşacak.

Crossref ve DOI Nedir?

DOI, Digital Object Identifier (Sayısal Nesne Tanımlayıcısı) isimli sistemin kısaltması. Bu, Uluslararası Standartlar Örgütü tarafından standardize edilen bir sayısal işaretleme aracı. Crossref gibi bazı büyük oluşumlar, bu numaraların dağıtım ağını organize ediyor.

Genellikle akademik makaleler, profesyonel metinler, devlet raporları, veri setleri, araştırma raporları ve kaliteli kurumlarca yayınlanan haber, inceleme, akademik yorum içerikli metinler eşsiz bir sayı ile işaretlenerek (akademik) atıf ağına dahil ediliyor. Bu sayı, bünyesinde işaretlenen yazı ile ilişkili birçok üstveri (metadata) barındırıyor. Böylece DOI üzerinden yapılan atıflar, birbiriyle ilişkilendirilebiliyor. Yani DOI, dijital bir makalenin kimlik numarası gibi düşünülebilir. Böyle bir numaranın var olması, Crossref ve diğer akademik atıf takip eden oluşumların sundukları ek araçlar sayesinde yazarlar ile aldıkları atıfları ilişkilendirmeyi sağlıyor. Özetle:

• Seçkin yazılarımıza alacağımız DOI numarası sayesinde, yazınız ileride bir başka alan adına taşınacak olsa bile her zaman aynı DOI linki ile erişilebilir olacak.
• Crossref'e üye olan diğer binlerce kişi ve kurum, sizin yazınızdan faydalandıkları zaman DOI numarasıyla atıf yapmak zorunda olacak. Bu da, Evrim Ağacı'nda yayınlanan DOI numaralı yazılarınızın akademik referans ağına dahil olması, atıf miktarınıza katılması demek!
• DOI numarası alınmış yazınız ile birlikte Crossref organizasyonuna gönderdiğimiz metaveri sayesinde içeriğiniz, Crossref API'si aracılığıyla yüzlerce organizasyona erişebilecek.
• Bunların başında Google Scholar ve ORCİD gibi akademik veri toplayıcıları geliyor. Evrim Ağacı'nın Crossref üyeliğinden en verimli şekilde faydalanabilmeniz için bu iki sitede ücretsiz hesaplar oluşturmanızı tavsiye ederiz. İlk DOI numaralı yazınızı aldığınızda, ORCİD hesabınıza giderek, mesaj kutunuza gelen otomatik mesaj içindeki yetki onayını vermeniz gerekmektedir. Böylece Crossref, DOI numaralı içeriklerinizi otomatik olarak ORCİD hesabınızda gösterebilecektir.

Bizim yaptığımız, bu makale kimliklendirme ve atıf ilişkilendirme ağının (en azından bu alanda dev olan Crossref çatısı altında bulunan) 2000 kadar oy hakkı olan üyesinden biri haline gelmek oldu. Bu 2000 üye, 4500 kadar cemiyeti ve 100 milyondan fazla (DOI almış) içeriği barındırıyor. Ayrıca bu üyelik ile intihal ve denetim araçlarına erişim kazanacağız. Böylece çok daha özgün, kaliteli ve akademik değeri olan içerikleri teşvik edebilmeyi umuyoruz.

Evrim Ağacı olarak, yazarlarımıza tamamen ücretsiz olarak yazıları için geçmişe dönük ve geleceğe yönelik DOI başvurusu yapmayı seçebilecekleri bir araç sunmaktayız. Ayrıca tüm üyelik ve başvuru masraflarını da biz ödüyoruz; yani bilimi halka ulaştıracak içeriklerin tamamen ücretsiz üretimini teşvik etmeyi sürdüreceğiz; bu da maddi destekçilerimiz sayesinde mümkün oluyor. Eğer bir Evrim Ağacı yazarı iseniz, DOI başvurusuyla ilgili gerekli bilgileri aşağıdan alabilirsiniz.

Böyle bir imkanı sunabiliyor olmamızın, birçok akademisyenimizi halka Evrim Ağacı üzerinden bilim anlatmak ve geleceğin akademisyenlerini şimdiden düzgün, kaliteli, köklü bir bilim anlatıcılığı kültüründe yetişmek için teşvik edici olacağına inanıyoruz. Tabii bu üyeliğin sadece akademik atıf ağına girebilmemizin ötesinde, Türkiye'deki bilimi geliştirecek bazı çok önemli diğer projelerin önünü açması mümkün olacak.

DOI Numarası Almak İçin Sağlanması Gereken Şartlar

Bir Crossref Organizasyonu üyesi olarak tatmin etmemiz gereken bazı önemli kriterler var. Bu nedenle DOI başvurusunu çok seçici bir şekilde yapmaktayız. Aşağıda, Evrim Ağacı üzerinden yayınladığınız bir içeriğe DOI numarası alabilmek için tatmin etmeniz gereken şartları bulabilirsiniz.

1. Yazınızın ilk olarak ve sadece Evrim Ağacı'nda yayınlanmış olması gerekmektedir.
2. Yazınızın Özgün nitelikte olması gerekmektedir. Türev ve Çeviri içerikler kabul edilmez.
3. Yazarın Evrim Ağacı'nda en az 1 adet Editör Seçkisi yazısı olmalıdır.
4. DOI numarası alacak yazarların ORCID iD alması zorunludur. Bu numarayı buraya kaydolarak ücretsiz olarak edinebilirsiniz.
5. Yazarın Evrim Ağacı hesabı "Onaylı Kullanıcı" olmalıdır. Onaylı Kullanıcıların profillerinde kırmızı bir tik işareti gözükür. Buraya tıklayarak Onaylı Kullanıcı formunu doldurabilirsiniz.
6. DOI talep edilecek yazının Editör Seçkisi olarak işaretlenmesi gerekmektedir. Bunun için [email protected] üzerinden editörlerimize ulaşabilirsiniz.
7. Yazarın Evrim Ağacı'ndaki Ö:T:Ç oranı 9:3:1 değerinden yüksek olmalıdır. Bu oran, özgün içerik sayısının çeviri içerik sayısına, türev içerik sayısının çeviri içerik sayısına bölünmesi yoluyla hesaplanır.
8. Yazınızın akademik değeri olmalıdır. Bu değer, Evrim Ağacı editörlerince belirlenmektedir. Ancak bir yazının akademik değeri, genel olarak; detay, dil, akış, akademik literatür tarama düzeyi, konuya hakimiyet, güncellik gibi bazı kriterlere göre belirlenmektedir.
9. Yazınızın kapsamlı ve anlaşılır bir özet (abstract) kısmı olmalıdır. Bu kısım, içerik ekleme panelindeki "Özet" kısmına girilmelidir.
10. Yazınızın kaynaklarının detaylı ve doğru bir şekilde Evrim Ağacı Kaynaklar ve İleri Okuma sistemine girilmiş olması gerekmektedir. DOI numarası olan kaynakların hepsinde DOI bağlantılarının (DOI linki) kullanılması zorunludur.
11. Yanlış Örnek: G. Bearzi, et al. (2018). Whale And Dolphin Behavioural Responses To Dead Conspecifics. Zoology, sf: 1-15.
12. Doğru Örnek: G. Bearzi, et al. (2018). Whale And Dolphin Behavioural Responses To Dead Conspecifics. Zoology, sf: 1-15. doi: 10.1016/j.zool.2018.05.003. 
13. Halihazırda DOI numarası olan bir yazınızda köklü bir güncelleme yapacak olursanız, yeni versiyonu için yeni bir DOI numarası talep etmeniz gerekmektedir. Bu durumda, vakaya bağlı olarak (örneğin neden ilk baştan yazınızı düzgün hazırlamadığınızın tespitine bağlı olarak) talebiniz reddedilebilir. Dolayısıyla DOI numarası başvurusunda bulunduğunuz yazıların, bu düzeyde köklü güncellemelere ihtiyacı olmadığından emin olmanız gerekmektedir.
14. DOI numarası istenen yazılar, Turnitin iThenticate yazılımından geçirilerek intihal konusunda profesyonel olarak kontrol edilecektir. Kontrolü geçemeyen yazılara DOI numarası alınmayacaktır. Ayrıca bu kontrolün geçilememesi halinde yazınız silinebilir ve yazarlığınız elinizden alınabilir.

Bu şartları sağladığınızı düşünüyorsanız, buraya tıklayarak DOI numarası talep edebilirsiniz. DOI numarası, DOI numarası alınmış yazıların en altında, metin ile kaynaklar arasında gösterilmektedir.