Clubhouse, İnsan Sesinin Asırlara Yayılan Cazibesini Kullanarak, Yeni Nesil Popüler Sosyal Medya Haline Nasıl Geldi?

Google'da "Clubhouse nedir?" diye aradığınızda, bu hızla büyüyen sosyal ağla ilgili son birkaç hafta içinde yazılmış bir sürü makale bulursunuz. Clubhouse'a sadece davetle girilebilmesi ve bunun üyelerde bir ayrıcalık duygusu yaratması, uygulama daha 1 yaşını doldurmadan çokça ses getirmesini sağladı.

Clubhouse'ın karakteristik özelliği, ana iletişim yönteminin sadece ses üzerine inşa edilmiş olmasıdır. Bu da onu Facebook, Instagram, Twitter, TikTok ve Youtube gibi mesaj, video ve fotoğrafı bir arada kullanan diğer sosyal medya uygulamalarından farklı kılıyor. Clubhouse eski usul sohbet odalarının yapısını, insan sesinin yakınlığı ve duygusuyla birleştiriyor.

Bu sosyal medya uygulaması, tıpkı günümüzde altın çağını yaşayan podcast yayınları gibi, insan sesinin getirdiği yaratıcılık, yakınlık ve özgünlükten faydalanıyor.^{[1], [2]} Clubhouse, 1500 kullanıcılı ve 100 milyon dolar değerindeki bir şirket olmaktan çıkıp, 2021 Şubat ayı itibariyle haftalık 2 milyon aktif kullanıcıya, 10 milyon indirmeye ve potansiyel olarak 1 milyar dolar değerine ulaşmayı başardı.^{[3], [4]} Ne yazık ki bu başarı, beraberinde gizlilik ve taciz sorunlarını da getirdi.^[5]

Unsplash

Clubhouse Nasıl Çalışıyor?

Uygulamayı kullanmak aslında çok kolay; tabii kendinize bir davetiye bulabilirseniz...^[6] Davetiyeyi, halihazırda uygulamaya davet edilmiş bir arkadaşınızdan alabiliyorsunuz; ancak internette "karaborsada" bu davetiyeleri satanlar bulmak da mümkün. Ancak bu davetiyeler, aynı zamanda bir "referans" sistemine dayanıyor; yani davet ettiğiniz kişilerin profilinde, kimin tarafından davet edildiğiniz görülüyor. Bu da davet ettiğiniz kişileri daha dikkatli seçmenize neden olabilir. Ayrıca herkese sadece sınırlı sayıda davetiye hakkı veriliyor ve bu davetiyelerin sayısı, aktif olma durumunuza göre zamanla artabiliyor.

Uygulamayı indirdiğinizde, hangi konuların ilginizi çektiği size soruluyor ve takviminize bakarak ilginizi çeken konularda sohbetlerin döndüğü odalar bulabiliyorsunuz. Benzer şekilde, o anda yapılan konuşmalar arasında gezinip, ilginizi çeken bir tanesini seçebiliyorsunuz. Odalar gizli ya da herkese açık olabiliyor. Konuyu sessizce dinleyebiliyorsunuz veya siz de konuşmak için söz alabiliyorsunuz; ayrıca istediğiniz anda odaya girip, istediğiniz zaman çıkabiliyorsunuz.

Clubhouse üzerinde konuşulan konular, tipik olarak röportajlardan, panel etkinliklerine ve geniş kapsamlı tartışmalara kadar geniş bir yelpazede olabiliyor. Ancak daha fazla gayret ve emek isteyen odalar da var: Örneğin 2020'nin sonunda bir grup Clubhouse'lı oyuncu, anlatıcı ve bir koro üyesi bir araya gelerek, "Aslan Kral: Müzikal" adlı iki performansı Clubhouse üzerinden sergiledi.^[7]

Clubhouse'u Bu Kadar Çekici Kılan Nedir?

Clubhouse'un çekiciliğinin bariz nedenleri arasında; davetiye yoluyla "ayrıcalık" hissi yaratması, medyanın ilgisi, Tesla'nın kurucusu Elon Musk'ın ve başka yüksek profilli yatırımcıların Clubhouse'ı kullanması gibi faktörler sayılabilir.^{[8], [9]} Tüm bunlar, uygulamaya olan ilginin ekstradan artmasına yardımcı oldu. Ancak hikaye anlatıcılığı üzerinde çalışan bir akademisyen olan Damian Radcliffe, Clubhouse'a olan bu ilgiye katkı sağlamış olabilecek, ilk etapta o kadar bariz olmayan üç neden daha belirlediğini söylüyor.

Ses, Samimidir!

Öncelikle şu açık: Ses, samimi bir yöntemdir. İnsanların ses tonlarındaki değişimi duymak, metin mesajlarının aktaramayacağı şekilde duyguları ve kişiliği yansıtabilmektedir. Eğer e-postayla veya mesajla espri yapmaya çalışırsanız, kolayca yanlış anlaşılabilirsiniz veya hiç anlaşılmayabilirsiniz. İnsanlar sizi duyduğunda, bunun olma ihtimali çok daha azdır.

Üstelik, insanların sesini duymak, metinden okunduğunda kayıtsız kalınabilecek yas, bağımlılık, intihar gibi zorlu konularda empati ve anlayış yaratabilmektedir.^{[10], [11], [12]}

Beklenmedik Keşifler!

İkinci olarak uygulama keşif unsuru içeriyor. Clubhouse her ne kadar etkinlikler ve planlanmış konuşmalar içerse de aynı zamanda hip-hoptan teknoya kadar değişen farlı konuların konuşulduğu odalarda gezinebilirsiniz.

Gelişigüzel konuşmalara kulak misafiri olmak, olaya bir miktar rastlantı faktörü katmaktadır. Kaliteli sohbetlerin nerede olduğunu bulmak zor olduğundan, uygulama, "Clubhouse Influencer'ları" yetiştirmek için tasarlanmış bir "içerik üreticileri" programı geliştirmeyi teklif ediyor.^[13] Ancak bazen anlamsız konuşmaları dinlemek de iyi olabilir. Sonuçta kimse 7/24 TED konuşmaları dinlemek istemez.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Clubhouse'ın bu düzenli olmayan yaklaşımı, her şeyin algoritmalarla düzenlendiği ve yeni şeylere denk gelmenin zorlaştığı günümüzde ilgi çekiyor.^[14]

Arkada Açık Bırak, Geç!

Son olarak uygulamada ses kullanılması, insanların diğer işler yaparken harika bir arka plan gürültüsü oluşturmasına olanak sağlıyor. Örneğin radyonun mutfakta her daim açık olduğu bir evde büyüdüyseniz; sesin aynı anda birçok iş yaparken ideal bir yardımcı olduğunu bilirsiniz.^[15] İnsanlar işe giderken, masalarında otururken, köpeklerini gezdirirken bir yandan Clubhouse dinleyebiliyorlar.

İnsanların pandemi öncesi insan ilişkilerine özlem duyduğu günümüzde kullanılan bu unsurlar, çok sesliliği ve insan deneyimini arka planda var kılıyor.

Büyümeyle Gelen Büyük Sorunlar...

Clubhouse'ın hızla büyümesi, denetim artışını da beraberinde getiriyor. Şirket, diğer bütün sosyal medyaların karşılaştığı yanlış bilgi sorununu kontrol altına alma derdiyle baş başa kalmış durumda.^[16]

Denetlenmeyen bir ortamda insanlar, istediğini söyleyebilirler. Bu da içerik moderasyonunu ve bilgi teyidini zorlaştırıp, komplo teorilerinin hüküm sürme potansiyeline sebep olabilir.^{[17], [18], [19]} Clubhouse'ın topluluk kurallarına aykırı olmasına rağmen gazeteciler ve kullanıcılar; taciz, anti-semitizm, kadın düşmanlığı ve ırkçılıkla ilgili sorunlar yaşadıklarını bildirdiler.^{[20], [21], [22], [23]}

Güvenlik ve gizlilik endişeleri de çok fazla.^{[24], [25]} Örneğin sadece uygulamada kalması gereken sohbetlerin, çevrimiçi olarak yeniden yayınlandığı vakalara rastlandı.^[26] Şubat 2021'de Stanford İnternet Gözlemevi, uygulamanın bazı güvenlik açıklarını ortaya çıkardı: Bu açıklar, kullanıcı verilerinin savunmasız olduğu ve Çin Hükümeti tarafından erişilebilir durumda olduğu anlamına geliyordu.^[27] Ayrıca uygulama, Avrupa'nın GDPR isimli veri koruma kurallarına da uymuyor olabilir.^[28]

Başka yorumcular da, kullanıcıların kayıt olurken telefonlarındaki herkesin iletişim bilgilerinin alınmasından endişe duyduklarını belirtiyorlar.^[29]

Ayrıca uygulamanın sadece iPhone kullanıcıları tarafından kullanılabilmesi de bir problem; çünkü dünya nüfusunun %70'i Google'ın işletim sistemi olan Android'i kullanıyor.

Ayrıca, hesap kapatmak da, olması gerekenden daha zor görünüyor.^[30]

Ses Dalgasında Yüzmek

Bugünden 6 ay sonra insanlar halen Clubhouse'tan bahsediyor olacaklar mı, bunu zaman gösterecek. Ancak net olan bir şey var: Uygulamanın çekmeyi başardığı ilgi, birkaç yıldır yükselişe geçmekte olan ses yoluyla iletişim alanında daha geniş inovasyonların ve yatırımların önünü açmayı başardı bile.^[31]

Süreç boyunca podcast dünyası da genişlemeye devam etti. Günümüzde sadece Apple Podcasts üzerinde 1 milyondan fazla podcaste erişmek mümkün ve Spotify gibi ses yayın uygulamaları da, podcast kültürünü büyüme stratejilerinin merkezine yerleştirmiş halde.^{[32], [33]}

Diğer yandan Amazon'un sesli kitap servisi olan Audible, Dünya çapındaki genişlemesini sürdürüyor ve Amazon Echo ile Google Home gibi "akıllı hoparlörler", günümüzde en hızlı gelişen teknolojiler arasında yer alıyor.^{[34], [35]} Bu teknolojiler, insanların istedikleri zaman müzik, podcast veya hava durumunu dinlemelerini mümkün kılıyor.

Dahası Clubhouse, bu trendin gücünden faydalanmaya çalışan tek uygulama değil. Facebook, daha şimdiden bir Clubhouse klonu üzerinde çalışmaya başladı bile.^[36] Benzer amaçlarla geliştirilen Twitter Spaces, popüler mikroblog ağının ses dünyasına girme çabasının bir diğer yansıması.^{[37], [38]} Teknoloji endüstrisi analisti Jeremiah Owyang, şu ana kadar 30'dan fazla ses-odaklı sosyal girişim tespit etmeyi başardı.^[39] Owyang, bunu 2020'li yılların "Goldilocks"u olarak tanımlıyor: yazılı iletişim yeterli değil, video iletişim çok fazla, sesli sosyallik tam kıvamında!

İnsanlık, var oluşundan beri birbiriyle bağlanma ve hikayeler anlatma ihtiyacı hissetmiştir.^[40] Ses dediğimiz şeyin gizli sosu budur ve bu alana yönelik son dönemde artan ilginin temelinde de bu yatar. Clubhouse, modern zamanların dijital kamp ateşi görevini görebilir; ancak bunu yapan son uygulama olmayacağı kesin.