Çizgili sırtlan (Hyaena hyaena)
Ahmet Karataş
- Taksonomi
- Mamaloji
- Bilimsel Adı Hyaena hyaena
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Çizgili sırtlan
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Striped Hyena
- Klad Bilateria
- Klad Nephrozoa
- Üst Şube (Superphylum) İkincil Ağızlılar (Deuterostomia)
- Şube (Phylum) Kordalılar (Chordata)
- Klad Olfactores (Olfactores)
- Alt Şube (Subphylum) Omurgalılar (Vertebrata)
- Aşağı Şube (Infraphylum) Gerçekçeneliler (Gnathostomata)
- Klad Teleostomi
- Klad Euteleostomi
- Klad Sarcopterygii
- Klad Dipnotetrapodomorpha
- Klad Tetrapodomorpha
- Klad Eotetrapodiformes
- Klad Elpistostegalia
- Klad Stegocephali
- Üst Sınıf (Superclass) Dört Bacaklılar (Tetrapoda)
- Klad Reptiliomorpha
- Klad Amniyot (Amniota)
- Klad Sinapsitler (Synapsida)
- Klad Eupelycosauria (Eupelycosauria)
- Klad Sphenacodontia (Sphenacodontia)
- Klad Sphenacodontoidea (Sphenacodontoidea)
- Klad Terapsitler (Therapsida)
- Klad Teriyodontlar (Theriodontia)
- Klad Eutheriodontia (Eutheriodontia)
- Klad Sinodontlar (Cynodontia)
- Klad Epicynodontia (Epicynodontia)
- Klad Eucynodontia (Eucynodontia)
- Klad Probainognatiyenler (Probainognathia)
- Klad Prozostrodontia (Prozostrodontia)
- Klad Mammaliamorpha (Mammaliamorpha)
- Klad Mammaliaformes (Mammaliaformes)
- Sınıf (Class) Memeliler (Mammalia)
- Üst Bölük (Superdivision) Theriimorpha (Theriimorpha)
- Alt Sınıf (Subclass) Theriiformes (Theriiformes)
- Üst Birlik (Superlegion) Trechnotheria (Trechnotheria)
- Birlik (Legion) Cladotheria (Cladotheria)
- Klad Tribosphenida (Tribosphenida)
- Alt Sınıf (Subclass) Doğuran Memeliler (Theria)
- Aşağı Sınıf (Infraclass) Eteneliler (Eutheria)
- Tür (Species) Çizgili sırtlan (Hyaena hyaena)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Gözlem Bilgileri
2009 yılında Şanlıurfa'da Ahmet Karataş tarafından fotoğraflanmıştır.
Tanım ve Genel Bilgiler
Afrika'da yaşayan sırtlan türlerine göre daha küçük yapılı bir sırtlan türüdür. Çizgi sırtlan kirli açık sarı-beyaz üzerine değişen enlerdeki koyu çizgilere sahiptir. Bu çizgili yapısıyla kolaylıkla ayırt edilebilir. Sırtındaki yele kavga veya korku gibi durumlarda dikleşebilir. Bu dikleşme sırtlanı yaklaşık olarak %38 oranında daha iri göstermektedir. 25 kilogram ile 45 kilogram arasında vücut ağırlığına sahiptir. Gebelik süresi 88-92 gün kadar sürmektedir. Erkek ve dişi bireyler 800 günlük olduklarında cinsel olgunluğa ulaşırlar. İlk dört ay düzenli bir şekilde yavrularını emzirirler ve 1 yaşında olduklarında ise sütten kesilirler. Doğduklarında yaklaşık olarak 700 gram ağırlığındadır. Ortalama yaşam süresi 12-15 yıldır. Yaşadıkları bölgelerde yerleşik türlerdir. Göç etmezler. Ülkemizde yaşayan tek sırtlan türüdür.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Çizgili sırtlan (Hyaena hyaena), Pliyosen’de, yani 5 milyon ila 2 milyon yıl önceye denk gelen zaman diliminin Afrika'sından H. namaquensis'ten evrimleşmiş olabilir. Afrika'da çizgili sırtlan fosilleri yaygındır ve kayıtlar Orta Pleyistosen'e kadar uzanır. Fosil çizgili sırtlanlar Akdeniz bölgesinde bulunmadığından, türlerin Avrasya'ya nispeten geç bir istilacı olması muhtemeldir ve büyük olasılıkla, ancak son buzul döneminin sonunda Asya'da benekli sırtlanların yok oluşundan sonra Afrika dışına yayılmıştır. Çizgili sırtlan, özellikle Fransa ve Almanya'da yaygın olan Pleyistosen’de Avrupa'da bir süre yayılış gösterdi. Aynı zamanda Montmaurin, Avusturya'daki Hollabrunn, Portekiz'deki Furninha Mağarası ve Cebelitarık'taki Genista Mağaraları'nda da yayılış gösterdiğine dair kayıtlar vardır. Avrupa’da yaşamış atasal popülasyondaki bireylerin görünüşleri, günümüz popülasyonlara benziyordu, ancak daha büyüktü ve kahverengi sırtlan ile benzer olduğu tahmin ediliyor.
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Kuzey ve Doğu Afrika, Orta Doğu, Hindistan ve Asya'nın bazı bölgelerinde görülebilmektedir. Ülkemizde ise Marmara'nın güneyi, Ege, Akdeniz ve gündeydoğu illerinde yayılış göstermektedir. Çanakkale, Bursa, Balıkesir, Kütahya, Afyon, İzmir, Denizli, Aydın, Muğla, Antalya, Burdur, Mersin, Adana, Niğde, Hatay, Kahramanmaraş, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Madin, Adıyaman, Batman, Siirt, Şırnak ve Hakkari illerinde yaşamıştır. Bu illerin bir çoğunda geçtiğimiz 10 yılda kayıt alınmıştır. Kütahya ve Afyon'da ise uzun süredir kayıt bulunmamaktadır.
Popülasyon ve Koruma Statüsü
Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'nin belirlediğine göre türün nüfus seyri azalan yöndedir. Yani NT (Near Threatened), Nesli Azalmakta olarak sınıflandırılmaktadır.
Davranış ve Etoloji
Türkiye’de görülmesi oldukça nadir bir türdür. Tam bir kamuflaj ustasıdırlar. Kayalık alanlarda olduklarında uzaktan görülemeyebilirler. Oldukça ürkektirler. İnsanlarla karşılaştıklarında birçok yaban hayvanı gibi kaçmayı tercih ederler. İnsanlar için yaklaşılmadıkça tehlikeli bir canlı değildir. Çizgili sırtlanlar yuva yaptıkları bölgelerde sosyal hayat oluştururlar. Genellikle yalnız dolaşırlar.
Nadir de olsa grup halinde dolaştıkları görülmüştür. Diğer büyük kedilere ve diğer yırtıcı türlere karşı bir varlık gösteremeyeceklerinden dolayı onlardan uzak durmayı tercih ederler. Örneğin bir benekli sırtlan ile karşılaştıklarında yedikleri besin için dövüşmeyi değil alandan uzaklaşmayı tercih ederler. Yaşadıkları alanları aşırı korumacı değildir.
Diyet ve Metabolizma
Doğada bulduğu leşler, zayıf düşmüş hayvanlar, yakalayabildiği küçük memelilerin yanı sıra kavu, karğuz ve yabani yemişlerle de beslenmektedir. Aç kaldıkları dönemlerde yerleşim yerlerine gelerek evcil hayvanlara saldırabilirler. Kurban bayramında ormanlık alanlara bırakılan cesetlere çizgili sırtlanın gelebildiği bilinmektedir.
İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar
Ülkemizde varlığı halen birçok insan tarafından bilinmemektedir. Meydana gelen trafik kazaları, yaşam alanlarının yok edilmesi ve insanlar tarafından öldürülmeleri nüfusunun azalmasında büyük etki yaratmaktadır.
Etimoloji
Bilinen sırtlan türlerinden ayıran en önemli özelliği çizgilere sahip olmasıdır. Bu yüzden hem Türkçede hem İngilizcede bu özelliğe dayanılarak adlandırma yapılmıştır. Türkçe'de Çizgili sırtlan İngilizcede ise "Striped Hyena" olarak adlandırılmıştır. Ayrıca ülkemizde, Anadolu'da görüldüğünden dolayı "Anadolu sırtlanı" olarak da adlandırılmaktadır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
7
-
5
-
3
-
3
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Animal Diversity. Hyaena Hyaena. (22 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 22 Aralık 2020. Alındığı Yer: Animal Diversity | Arşiv Bağlantısı
- IUCN Red List. Striped Hyaena. (22 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 22 Aralık 2020. Alındığı Yer: IUCN | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/07/2025 11:13:38 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9781
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
