Hafıza Kaybı Yaşayanlar Neden Kendi Dillerini Unutmazlar?

- Blog Yazısı
Bu sorunun cevabına ulaşabilmek için izleyeceğimiz konu sıralaması;
- Amnezi (hafıza kaybı) nedir?
- Amnezinin türleri nelerdir?
- Hafızanın türleri nelerdir ve dil bunlardan hangisine dahildir?
- Hafıza kaybı yaşayanlar neden kendi dillerini unutmazlar?
şeklinde olacaktır.
Amnezi
Hafıza kaybı ya da terminolojik adıyla amnezi, şu etkenlerden kaynaklanan kısa veya uzun süreli bir tür işlev bozukluğudur:
- Beyin tümörü
- Beyin sarsıntısı veya kafa tramvası
- Beyin enfeksiyonları
- Büyük beyin ameliyatları veya ciddi hastalıklar
- Hidrosefali
- Multipl skleroz (MS)
- Alzheimer
- Psikolojik rahatsızlıklar
- Demans veya felç
- Alkol veya uyuşturucu kullanımı
- Bazı ilaçlar
Bu etkenler, beynin anıları depolamadan sorumlu olan medial temporal lobuna (hipokampüsün belirli bölgeleri dahil) zarar verir. Geriye dönük amnezi ve ileriye dönük amnezi olmak üzere 2 tür amnezi vardır:
Geriye Dönük Amnezi(Retrograd Amnezi) : Amneziye sebep olan etken gerçekleşmeden önce var olan anıların hatırlanamamasıdır. Kişi ileriye dönük anı edinebilirken geçmişteki anılarını hatırlayamaz. bu tür bir amneziye sahip olanlar hafıza kaybı yaşadıklarının farkına varabilirler.
İleriye Dönük Amnezi(Anterograd Amnezi) : Amneziye sebep olan etken gerçekleşmeden önce var olan anılar hatırlanabilirken sonrasında edinilecek anıların belirli bir süre sonra unutulması durumudur. Bu tür bir amneziye sahip olanlar hafıza kaybı yaşadıklarının bilincinde değillerdir ve genelde bunu çevrelerindekilerden öğrenip daha sonra tekrar unuturlar.
Bu konudaki en trajik örnek olan Clive Wearing, her iki tür amneziden de mustarip olan bir müzikologdu ve her 7 saniyede bir beyni ilk haline geri dönüyordu. Buna rağmen piyano eğitimi aldığını hatırlamasa dahi piyano çalabiliyor ve orkestrasyon yapabiliyordu. Bu örnekten yola çıkarak amneziden mustarip olanların yeni bir anı edinmekten çok var olan alışkanlıklarını koruma eğiliminde oldukları söylenebilr.
Hafıza
Prosedüral ve deklaratif olmak üzere 2 tür hafıza vardır. Bunlardan deklaratif hafıza da kendi içinde semantik hafıza ve epizodik hafıza olmak üzere ikiye ayrılır:
Prosedüral Hafıza: Prosedüral veya örtük hafıza; araba sürmek, ayakkabı bağcığını bağlamak, tarifine bakmadan omlet yapmak gibi alışkanlık haline gelmiş motor becerileri kapsayan uzun süreli hafızadır. Bu motor beceriler zamanla öğrenildikten sonra tekrar yapıldıklarında bilinçli olarak bunun nasıl yapıldığının hatırlanılması gerekmez. Beceriyi gerçekleştirirken bilince gereksinim duyulmadığı için de örtük hafıza adını almıştır.[1]
Deklaratif Hafıza: Deklaratif hafıza veya açık hafıza; yaşanılan olayları ve öğrenilen bilgileri kapsayan uzun süreli bir hafızadır. Bir olayın kim tarafından, nerede, ne zaman, nasıl ve niçin yapıldığına ilişkin anılar; Atatürk'ün 1881'de doğmuş olduğu, bir kedi ile bir köpek arasındaki fark, harfleri sesleriyle ilişkilendirebilme gibi bilgiler bu hafızaya girer. Bu hafızadaki anıları/bilgileri geri çağırmak için yani hatırlamak için bilince başvurulur. Bundan ötürü bu hafıza açık hafıza adını almıştır. Açık hafıza kendi içinde ikiye ayrılır:[2]
Semantik Hafıza: Semantik veya anlamsal hafıza, yukarıda veriklen örnekler arasından Atatürk'ün 1881'de doğmuş olduğu, bir kedi ile bir köpek arasındaki fark, harfleri sesleriyle ilişkilendirebilme gibi bilgileri hatırlama kabiliyetidir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Epizodik Hafıza: Epizodik veya anısal hafıza, yukarıda verilen örnekler arasından Bir olayın kim tarafından, nerede, ne zaman, nasıl ve niçin yapıldığına ilişkin anıları hatırlama kabiliyetidir. Semantik hafızayla kıyaslamak adına: Matematik öğrenme sürecimizi hatırlamak için epizodik hafızaya, 2+2=4 bilgisini hatırlamak içinse semantik hafızaya ihtiyaç duyarız.
Açık ve örtük hafıza arasındaki farkı vurgulayan en yaygın örnek klavye örneğidir: Klavyeye bakmadan yazabilmek için örtük hafızaya, A-S harflerinin klavyenin solunda, K-L harflerinin klavyenin sağında olduğunu hatırlamak içinse açık hafızaya ihtiyaç duyarsınız.
Amnezi Sonucunda Neden Kendi Dilimizi Unutmayız?
Amnezi durumunda etkilenen hafıza epizodik hafızadır. Bundan ötürü amneziden mustarip bir kişi, elmanın en sevdiği meyve olduğunu hatırlayamazken elmanın ne olduğunu bilir. Dil ise, epizodik hafızadan bağımsız olmasa da temelde "elmanın ne olduğu" bilgisine benzer şekilde semantik hafızada kaydedilir ve amneziden etkilenmez.
Dilin etkilendiği işlev bozukluğuna afazi denir. Afazi durumunda beynin semantik hafıza kısmı etkilenir ve bunun sonucunda konuşmada bozukluklar meydana gelir.
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ Kendra Cherry. Procedural Memory: Definition, Examples, And How It Works. (30 Mart 2023). Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2024. Alındığı Yer: Verywell Mind | Arşiv Bağlantısı
- ^ Kim Ann Zimmermann. Declarative Memory: Definitions & Examples. (6 Şubat 2014). Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2024. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
- Joseph V. Campellone. Memroy Loss. (9 Kasım 2021). Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2024. Alındığı Yer: Penn Medicine | Arşiv Bağlantısı
- Akash Peshin. Why Don't Amnesiacs Forget Their Language?. (19 Ocak 2018). Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2024. Alındığı Yer: Science ABC | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/06/2025 14:10:35 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/18015
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.