5 Soruda Başıboş Köpek Sorunu

Başıboş köpek sorunu ülkemizde oldukça artıp hepimiz için hayati tehdit oluşturacak düzeye gelmiştir. Bilimsel dayanağı olmadan oluşturulan kanunlar ve uygulamalar bu sorunun katlanarak artmasına neden olmaktadır. Mevcut düzenlemeler değiştirilmediği sürece acı sonuçlar günbegün artacaktır. Peki cehalet sahibi şahısların öne sürdükleri iddialar doğru mudur? Nasıl tepkiler vermeliyiz? Karar mercilerinin hangi yönde uygulamalar yapmalarını sağlamalıyız? 5 soru için cevaplar:

1. Köpeklerin doğal yaşam alanı var mıdır?

Yoktur. Köpekler insan tarafından yapay seçilim ile ortaya çıkmış bir canlı türüdür. Köpeğin atası olan kurtların doğal yaşam alanı vardır. Ancak köpek yapay seçilim ile yalnızca insan ile birlikte yaşamak üzere türleşmiştir (Bakınız: Köpeklerin Evrimi).

2. Köpekler doğal yaşama zarar verir mi?

Evet. Başıboş köpekler doğal yaşam için önemli bir tehdittir. Başıboş köpekler doğal alanlarda yaşayan hayvanların habitatlarını işgal etmekte, saldırılarda bulunarak, yuvalama alanlarını tahrip ederek veya hastalık taşımaları nedeniyle yaban hayvanlarının soylarının tükenme tehlikesi ile başbaşa bırakabilmektedir. Başıboş köpekler nedeni ile soyu tükenme tehlikesi altında 200 hayvan bulunmaktadır. Bu hayvanların 30’u kritik olarak yok olma tehlikesi karşı karşıya, 71’i yok olma tehdidi içerisinde ve 87’si ise yok olma tehdidine karşı hassas durumdadır.^[1]

3. Köpekler sokakta beslenmeli midir?

Kesinlikle hayır. Başıboş köpekler, beslenme alanlarında kurt sürülerine benzer olarak bölgesel savunma davranışı geliştirebilmektedir. Yem dökülmüş sokak köşelerini beslenme alanı olarak tanımlamaktadırlar. Bu nedenle bölgeden geçen tanımadıkları insanları alanlarına giren tehdit olarak algılayıp saldırmaları beklenilen bir davranıştır.^[2]

Bununla birlikte, beslenebildikleri alanda kısırlaştırılmamış yalnızca bir çift köpek kalsa dahi; düzenli besin erişimi sayesinde bu köpek çifti yılda 2 kez yavrulayıp geometrik artış ile nüfusu çoğaltıp, nüfus kontrolünü imkansız hale getirebilir.

Bu nedenlerden ötürü köpekler için sokak köşelerine yem döken belediyeler başıboş köpek saldırılarının da sorumluluğunu almaktadırlar. Ayrıca, zaten çözemedikleri başıboş köpek sorunu varken köpek nüfusunun artışına neden olarak bizzat bu sorunu çözülmez hale getirmektedirler. Sokaklara köpek yemi dökmek kesinlikle hayvansever, şirin bir davranış değildir.

4. Sokak köpeği diye bir kavram var mıdır?

Yoktur. “Sokak köpeği” tanımlaması sanki köpeklerin sokaklarda yaşaması olağanmış gibi bir algıya neden olmaktadır. “Sokak köpeği” değil “Başıboş köpekler (stray dogs)” vardır. Köpeğin yeri sokaklar değildir! Köpekler adaptasyonları nedeniyle sokaklarda yaşamaya uyarlanmış değildir. Köpekler muhakkak sürekli olarak insan bakımı ve kontrolü altında olmalıdır. Yani köpeklerin yeri sürekli olarak insan eşlikçileri ile yan yana olacakları evlerin bahçeleridir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

5. Köpek saldırısında ne yapmalıyız?

• Öncelikle sakin olmaya çalışmalıyız, en küçük korku belirtinizi köpekler algılayacak ve sizi “basit av” olarak tanımlayacaktır.
• Kaçmayın. Kaçmaya başladığınız an köpeklerin sürek avı davranışına geçme içgüdülerini tetikleyeceksiniz.
• Köpekler ile göz göze gelmeyin. Gözlerine bakmanız meydan okuma anlamına gelmektedir.
• Halen saldırı altındaysanız artık sizin de savaş tepkisi (fight response) verme zamanınız gelmiştir. Köpeğin burnuna, boynuna veya başının arkasına vurmaya çalışın, aynı zamanda kendi vücudunuzun hayati kısımlarını yani yüzünüzü ve boynunuzu koruyun.

Bu bilgilere rağmen köpek saldırısına maruz kaldığınız anda bu tepkileri vermeniz oldukça zordur. Özellikle çocuklar içgüdüsel olarak kaçma eğilimindelerdir. Kaç veya savaş tepkisinde (flight or fight response) seçimleri diğer canlıların da yavruları gibi kaçmak, ebeveynlerine sığınmak ya da saklanmak olacaktır. Eğer hayvan belgesellerine meraklıysanız kocaman cüsseli ayı ya da fil yavrularının küçük de olsa bir tehdit altında koşa koşa ebeveynlerine sığındıklarını görmüşsünüzdür. Bu nedenle bir çocuğun köpeğe karşı dövüş tepkisi vermesini ya da kaçmak yerine kendini korumasını beklemeyin.