Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Oğuzhan Orhan Baylan
Üye
8

Evrime karar veren mekanizma nedir? Canlılar hangi özellikleri evrimleştirmeleri gerektiğini nereden biliyor?

Vücut hangi özellikleri evrimleştirmesi gerektiğine nasıl karar veriyor? Mesela sıcak iklimde yaşayan organizmaların sıcağa dayanıklı hale gelmesine ne neden oluyor? Ne veya kim "Sıcağa dayanıklı hale gelmezsek yok oluruz." diyor? Sonuçta bilinçli bir birey olmama rağmen vücudumun hangi yönde evrileceğine ben karar veremiyorum.
1,052 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
6 Cevap
Evren Dağlıoğlu
bilimsever
Orijinal Soru: Evrim uyum sağlamayı nereden biliyor?

öncelikle üzerinde uzlaşılması gereken şey Evrimin bir amaç değil süreç olduğudur. ikinci şey ise canlı varlıkların hiç biri içerisinde bulundukları sürecin farkında değil - yani evrimin farkında değil. Böyle bir süreç olduğunu iddia eden ise insanoğlu. İnsanlar (daha doğrusu bilim insanları) her şeyi gözleyip, kategorize edip, sınıflandırmayı, belli bir düzene oturtmayı severler, çünkü insan beyninin işleyişi buna yatkın. Biz insanlar baktığımız şeyde bir düzen görmeye meyilliyiz, o yüzden bulutlara bakınca değişik değişik şekillere benzetiriz.

Evrime gelecek olursak: canlılar açısından her şeyi 2 temel unsura indirgeyebiliriz; hayatta kalmak ve neslini devam ettirmek. Bu 2 temel unsuru da etkileyen en önemli şey çevresel koşullardır - hava sıcaklığı, ortamın kurak veya sulak olması, gıda bolluğu veya yokluğu, yaşam alanında yırtıcıların bulunması veya bulunmaması, yaşam alanının başka türde canlılarla paylaşılması...bu gibi bir çok etken çevresel koşulları oluşturur.

Tüm Reklamları Kapat

Bir türün bireyleri genetik olarak birbirlerine çok benzer olsalar da bireyler arasında ufak tefek farklılıklar vardır. İşte bu farklılıklar yukarıda örneklerini verdiğim çevresel koşullarda değişim meydana geldiğinde bir avantaj veya dezavantaj olarak bireye/bireylere etki eder. Örneğin söz konusu bireylerden biri çok tüylüdür, hava sıcaklıklarında ani bir düşüş bu çok tüylü birey için avantaj haline gelir, tüysüz-az tüylü olanlar ölebilir veya neslini devam ettiremez, öte yandan tüylü olanlar yaşayıp çoğalmaya devam ederler. Veya tüysüz olanlar bu soğuk ortamdan daha sıcak ortamlara göç ederken tüylü olanlar soğuk ortamda kalırlar, ve binlerce yıl sonra tüylü ve tüysüz bireyler ayrı türler haline gelir. Bu son derece basit bir şekilde, hiç detaylara girmeden Evrim sürecini anlatan bir örnek. Görüldüğü gibi sürecin hiç bir yerinde akıl, mantık veya özel bir seçim söz konusu olmadı, evrim hiç bir şeye karar vermedi, hiç bir şeyi görmedi ve hiç bir şeyi anlamadı. Her şey tamamen türün bireylerinin farklılıklarının değişen koşullar karşısında avantaja/dezavantaja dönmesine göre şekillendi. İngilizce de buna "survival of the fittest" - "en uygun olanın hayatta kalması" deniyor. Yani değişen koşullar sonucunda, bu yeni koşullarda hayatta kalan bireyler, soylarını devam ettirip genlerini sonraki kuşaklara aktarırlar, genetik farklılık miktarı arttıkça artık o grup yeni bir tür haline gelmiş olur. Bu şekilde biriken farklılıklar, değişimler bizim isimlendirmemizle Evrim sürecini oluştururlar.

113 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Ara Türler. (22 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 22 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Orijinal Soru: Evrimin gerçekleşmesine ne veya kim karar veriyor?

Kimse karar vermiyor. Canlılar sıcak nedeniyle ölüyor, geriye o sıcağa dayanabilecek genetik kombinasyona sahip olanlar kalıyor (ve onlar çoğalıyor) ve biz dönüp baktığımızda "Sıcağa dayanıklı hale gelmeyenler yok oldu." diyoruz.

Evrim, var olan popülasyon bireylerinin değişmesi ile olmuyor. Evrim, var olan popülasyon bireylerinden arta kalabilenlerin üremesi ve çoğalması ile oluyor. Dolayısıyla var olanların karar vermesine gerek yok (veya karar verseler de bir şey olmuyor zaten). Önemli olan kim hayatta kaldı ve kim üredi (ve bunu belirleyen çevresel faktör neydi)?

Tüm Reklamları Kapat

Söylediğiniz üzerinden, hipotetik bir örnek: Sıcaklık ortalaması 20 derece olan bir bölgede yaşayan, 100 bireyden oluşan bir popülasyonun bireylerini düşünün:

  • 70 tanesi 10-30 derece sıcaklıkta hayatta kalabiliyor.
  • 10 tanesi 8-32 derece sıcaklıkta hayatta kalabiliyor.
  • 10 tanesi 6-34 derece sıcaklıkta hayatta kalabiliyor.
  • 10 tanesi 4-36 derece sıcaklıkta hayatta kalabiliyor.

İklim değişimine bağlı olarak yaşadıkları bölgede sıcaklık ortalaması yavaş yavaş artıyor olsun: 20, 25, 30... Buraya kadar sorun yok. 31, 32... olduğunda, türün eski bireylerinin çoğu elenmeye başlıyor. Bu hemen olmuyor, yavaş yavaş oluyor; ama daha geniş aralıkta hayatta kalabilecek genetik kombinasyona sahip olanlar daha kolay hayatta kalıyor ve daha çok ürüyorlar (çünkü diğerleri daha işin hayatta kalma kısmını doğru düzgün halledememeye başlıyor - ama unutmayın, ortam değişmeden önce "kral" onlardı; işler değişti).

Tüm Reklamları Kapat

Çevre sıcaklık ortalaması artık 34 derece ve bu şartlar altında aradan 100 nesil geçti. Şimdi popülasyona baktığınızda:

  • 70 tanesi 6-34 derece sıcaklıkta hayatta kalabiliyor.
  • 10 tanesi 4-36 derece sıcaklıkta hayatta kalabiliyor.
  • 10 tanesi 10-35 derece sıcaklıkta hayatta kalabiliyor.
  • 10 tanesi 5-38 derece sıcaklıkta hayatta kalabiliyor.

Bu, 1 özellikti. Çevre, bizim hemen her özelliğimizle, her an ve her nesilde etkileşiyor (ve "çevre", sadece fiziksel olarak "dışımızda" bulunan şeyler değil, mesela hücrelerimizin içinde organellerimizin çevresinde olan biten de onların "çevre"si, dolayısıyla onlar da o çevre ile sürekli sınanıyorlar). Her nesilde her bir özelliğimiz (ve dolayısıyla genel olarak organizmanın tamamı) değişen çevre şartlarıyla sınanıyor.

Çeşitlilik olmasa ya herkes mutlu mesut olacak ya da herkes yok olacak (mesela herkes birbirinin klonuysa ve çevre de o klonun özelliklerine hasbelkader uygunsa, sıkıntı yok; ama o klonun özelliklerine göre onu öldürebilen 1 virüs gelse, yani çevre değişse, tür yok oluyor). Ama çeşitlilik sayesinde, bazıları daha kolay hayatta kalıp ürüyor, bazıları daha zor (ve çevre de sürekli ufak, büyük, yavaş, hızlı değişiyor). Bu nedenle türlerin popülasyon ortalaması her nesilde biraz farklılaşıyor. Evrim bu... Evrim popülasyon içi gen/özellik dağılımlarının nesiller içinde değişmesi demek.

Bu evrimsel değişimler (1 tanesi değil de on binlercesi) nesiller boyunca biriktikçe de atasından bambaşka görünen, bambaşka davranan, bambaşka özellikleri olan popülasyonlara ulaşıyoruz (bu da "makroevrim" veya "türleşme"). Bundaki en kritik faktör, bir özellik (mesela "sıcağa direnme" bir yönde evrimleşirken, başka bir özellik (mesela "boy uzunluğu" veya "deri rengi" atasal formuna dönmek zorunda değil). Yani evrim, birikimli olarak ilerliyor.

Bu sürecin hiçbir noktasında tekil bir bireyin kararı, isteği, arzusu, "evrimleşmesi gerektiğini anlaması", "Sıcağa dayanıklı hale gelmezsek yok oluruz." demesi gerekmiyor. Tıpkı yere düşen bir cismin "Benim potansiyel enerjimi azaltmam gerekiyor." demesi veya demeyi bilmesi gerekmemesi gibi...

113 görüntülenme
18
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ufuk Derin
Öğrenci-Okur
Orijinal Soru: Evrim uyum sağlamayı nereden biliyor?

Aslında bu evrimi daha yeni öğrenenler için evrimin işleyişini anlamak açısından çok kritik bir soru. Kabaca nasıl oluyor, bir bakış atalım.

Öncelikle çeşitlilik mekanizmaları denilen mekanizmalarla (Mutasyonlar, Crossing over vs) geniş bir çeşitlilik oluşuyor popülasyonda. (Çeşitlilik mekanizmalarının da bilmiyor, önce onları açıklayalım: Mutasyonlar veya crosing over da bilebilen, görebilen bir varlık değil. Dış çevreden gelen, rastlantısal radyoaktif dalgalar veya belirli molekülleri belirli formasyonlara zorlayan mutajen kimyasallar gibi nedenlerden dolayı genetik materyalde değişim oluyor. Crossing over da bilen bir şey değil. Genlerin yapısı da, son derece sıradan biyokimyasal moleküller olduğu için ve herhangi bir bilince sahip olmadıkları için, bölünme sırasında yanyana geldiklerinde ve birbirlerine değdiklerinde hangi kromozoma ait olduklarının "farkında olamayacakları" için, bir kromozomdan diğerine geçebilirler.) Konumuza devam edelim.

Tüm Reklamları Kapat

Çeşitlilik mekanizmaları ile çeşitlilik oluşur. Örneğin büyük gaga, geniş gaga, küçük gaga, dar gaga. Doğal seçilim kısaca daha uyumlu veya avantajlı olanın hayatta kalması ve genlerini gelecek nesillere aktarabilmesidir. Çevre şartlarında küçük gagalı olanlar daha rahat yiyebiliyor diyelim. Bu yüzden küçük gagalılar daha kolay hayatta kalıp daha kolay ürüyor. Kendilerini avantajlı kılan genleri gelecek nesillere daha çok aktarıyor. Uyumlu olanlar daha çok üreyip diğerleri elenince ispinoz popülasyonunda nesiller geçtikçe küçük gaga geninin popülasyondaki sıklığı artar. Yani evrim yaşanır. Bu örnekten de görebileceğiniz üzere çevreye uyumlu olan daha çok ürerken uyumsuz olan zaten daha az ürediği ya da direkt öldüğü için evrim yaşanıyor. Yani hiç kimse bir çaba sarf etmiyor ya da evrim "Bu uyumlu ya" deyip seçmiyor.

283 görüntülenme
7
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Burak Kızılca
Öğrenci
Orijinal Soru: Evrim uyum sağlamayı nereden biliyor?

Öncelikle evrim bir doğa yasasıdır. Tür içi çeşitlilik (mayoz bölünmeden kaynaklanır) eğer türdeki bazı canlıları değişen çevre koşullarında daha avantajlı hale getiriyorsa bu avantajlı bireyler hayatta kalırken diğerleri ölecek veya üreme amacıyla seçilmeyeceklerdir. Bu şekilde çevre koşullarının değişmesi sonucu avantajlı bireyler hayatta kalıp ürerler ve tür bu canlılardan oluşur. Bu tür içi çeşitlilik ufak değişimlere yol açtığı ve kalıtsal (ebeveynden çocuğa)olduğunda buna evrim diyoruz. Bu ufak değişiklikler birikerek sonuçta ilk canlıdan uzak bir canlı oluşuyorsa bu evrimin bir sonucu oluyor ve "Türleşme" olarak isimlendiriliyor.

Yani özetle, evrim bir doğa yasasıdır. Canlılar değişen çevre koşullarında tür içi çeşitlilik sayesinde seçiliyorsa ve bu kalıtsal hale geliyorsa buna evrim denir. Hiçbir canlı evrimleşmeyi kendisi seçmez.

Tüm Reklamları Kapat

Ufak bir not: Yukarıdaki tür içi çeşitlilik mevzusunu örneklendirmek istedim böylece kafanda daha rahat oturur. Mesela bir kuraklık çıksa ve otlar kurusa ama ağaç yaprakları kalsa, otçul bir canlı grubundan yapraklara uzanmayı başarabilen bireyler yemek yiyerek hayatta kalırken yapraklara uzanamayan canlılar açlıktan ölecektir. Yapraklara uzanma becerisi (artık iki ayağı üzerinde mi durur, boyu mu uzar, boynu mu uzar orası biraz daha canlının bulunduğu sınıfla ilgilidir) nesiller içinde artacak ve bu canlı evrimleşmiş olacaktır.

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Evrim Nedir?. (21 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 21 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Kıvanç Açıkel
Bilimsever
Orijinal Soru: Evrim sürecinde, doğal seçilim/uyum yeteneğinin arkasındaki makenizma nedir?

Mutasyonlar gibi çeşitlilik mekanizmaları, canlılara yeni özellikler verir. Bu özelliklerden bazıları sahibinin hayatta kalmasına yardımcı olur, bazıları ise hayatta kalma becerilerini olumsuz etkiler. Olumlu etkileyen özelliklere sahip canlılar daha çok, olumsuz etkileyen özelliklere sahip olanlar daha az hayatta kalır. Böylece bu avantajlı özelliklerin görülme oranı artar. [1][2]Mesela bir hayvan popülasyonunun içinde 20 hayvan olsun. Bunların 10'unda yararlı bir özellik, 10'unda zararlı özellik olsun. Yani iki özelliğin görülme sıklığı da %50. Yararlı özelliğe sahip olanlar daha çok yaşar. Mesela 10'undan 8'i yaşasın. Zararlı özelliğe sahip olanlar daha az yaşadılar, mesela 2'si yaşasın. 10 hayvan kaldı. 8'i yararlı özelliğe sahip, 2'si zararlı. Yani artık yararlı özellik %80 oranında görülüyor. Hayatta kalanların çoğu yararlı olduğu için bu özellik gelecek nesle daha çok aktarıldı. Yani popülasyon adapte oldu.

Kaynaklar

  1. acikders.ankara.edu.tr. Doğal Seçilim. Alındığı Tarih: 30 Ağustos 2022. Alındığı Yer: acikders.ankara.edu.tr | Arşiv Bağlantısı
  2. P. Margaryan. Evrimin Gerçekten Yaşandığını Nasıl Bilebiliriz? - Arkeofili. (2 Mayıs 2018). Alındığı Tarih: 30 Ağustos 2022. Alındığı Yer: Arkeofili | Arşiv Bağlantısı
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Mehmet Tekinşen
Mehmet Tekinşen
4,076 UP
HCS Senior
Orijinal Soru: Canlıların evrimsel süreçteki, onlara kolaylık sağlayan gelişim ve değişimleri nasıl ve tam olarak "ne" tarafından sağlanıyor?

Mutasyon.

Mutasyon , canlılara kolaylık sağlaması için oluşmuyor. Mutasyon oluşuyor ve eğer kolaylık sağlıyorsa ve hayatta kalma becerisini ve doğal olarak üreme becerisini/miktarını artırdığı için diğer nesillere aktarılıyor. Herhangi bir şey yada güç , canlılara yetenek vermiyor. Sürekli olarak mutasyonlardan dolayı değişimler oluyor ve bunlardan ‘yetenek’ sayılabilecekler seçiliyor. Bu yeteneğin ‘yetenek’ olduğuna karar veren şey ise : çevre. Çevresel faktörlere en iyi uyum sağlayan onlara karşı en iyi direnç oluşturan yetenek seçiliyor.

Tüm Reklamları Kapat

0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close