MS hastalığı neden oluşur, belirtileri, MS hastası olan birisine düşen tedavi dışı görevler nelerdir?

Multipl Skleroz (MS), merkezi sinir sistemini etkileyen kronik bir hastalık olarak karşımıza çıkar. Kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Bu hastalık; bağışıklık sisteminin, sinir liflerini çevreleyen miyelin kılıfına saldırması sonucu oluşur. Saldırı nedeniyle miyelin kılıfında hasar meydana gelir ve bu hasar sinir iletimini bozarak beyin ile vücudun diğer bölgeleri arasındaki iletişimi keser. Bu bağlamda da hastalık, çeşitli semptomlar ile karşımıza çıkar.^[1]

MS hastalığının belirtileri, etkilenen sinir liflerinin konumuna ve hasarın derecesine bağlı olarak kişiden kişiye farklılık gösterir. Yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:

• Görme Problemleri: Genellikle bir gözde kısmi veya tam görme kaybı, çift görme veya bulanık görme vb.
• Vücudun bir tarafında veya belirli bölgelerinde güçsüzlük, uyuşma veya karıncalanma hissi.
• Kas sertliği, kaslarda kramp ve ağrı
• Boynun öne doğru bükülmesiyle ortaya çıkan elektrik çarpması hissi
• Yürüme güçlüğü, denge ve koordinasyon bozuklukları.
• Yorgunluk: Günlük aktiviteleri etkileyebilecek derecede aşırı yorgunluk hissi.
• Konuşmada bozulma ve yutma güçlüğü.
• Depresyon ve anksiyete
• Mesane ve Bağırsak Problemleri: İdrar kaçırma, sık idrara çıkma veya kabızlık gibi sorunlar.
• Bilişsel İşlev Bozuklukları: Hafıza problemleri, dikkat dağınıklığı ve konsantrasyon güçlüğü vb. düşünme, öğrenme ve planlama ile ilgili sorunlar.
• Cinsel fonksiyon bozuklukları

Bu gibi belirtiler, hastalığın seyrine ve etkilenen bölgelere göre değişiklik gösterebilir.^[2]

MS hastalarının, tıbbi tedavinin yanı sıra yaşam kalitelerini artırmak ve hastalığın seyrini olumlu yönde etkilemek için alabilecekleri bazı önlemler ise şu şekildedir:

• Fizyoterapi ve Düzenli Egzersiz: Denge problemleri ve kuvvetsizlik gibi MS bulgularının bir kısmı azaltılabilir. Fizyoterapistiniz bazı hareket teknikleri veya ekipmanlarla günlük aktivitelerinizi daha kolay yapmanızı sağlayabilir. Ancak bu konuyu nöroloğunuz ile mutlaka görüşün.
• Düzenli Egzersiz: Egzersiz genel olarak sağlığa katkıda bulunmaktadır. Aynı zamanda uykunuzu, duygu durumunuzu ve işlevselliğinizi de düzenler. Fiziksel aktivite, kas gücünü ve esnekliği artırarak yorgunluk ve denge sorunlarını hafifletebilir. Egzersiz programına başlamadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır.
• Sağlıklı ve Dengeli Beslenme: MS’li hastalara önerilen diyet tüm erişkinlere önerilen diyetin aynısıdır. Bol miktarda sebze ve meyve, yüksek lifli gıdalar, bol tahıl tüketimi, yağ, şeker ve tuz oranını azaltmak temel beslenme prensibi olmalıdır. Kilo almamak ve normal kiloyu korumak da önemlidir.
• Stres Yönetimi: Stresin MS hastalığını kötüleştirdiğine dair kesin kanıtlar olmasa da kimse stres altındayken iyi hissetmez! Gevşeme yöntemlerinin öğrenilmesi, yüzme, yürüyüş gibi uygun sporlar, bilişsel kayıpları geciktirecek hobiler, değiştirilemeyecek durumların kabul edilmesi, hayatı kolaylaştırmak, stresle başa çıkmaya yardım edebilir.
• Sigara ve Alkol Tüketiminden Kaçınma: Sigara ve alkol, MS'in ilerlemesini hızlandırabilir. Eğer sigara içiyorsanız hemen bırakmalısınız. Yeni çalışmalar sigaranın MS kötüleşmesini hızlandırdığını ortaya koymaktadır. Bu nedenle, bu alışkanlıklardan uzak durmak hastalığın seyrini olumlu etkileyebilir.
• Düzenli Uyku: Yeterli ve kaliteli uyku, vücudun yenilenmesi ve enerji seviyelerinin korunması için gereklidir.
• Sıcak Ortamlardan Kaçınma: Sıcak su, sıcak banyo, sıcak hava veya ateş çoğu hastanın şikayetlerinde artışa neden olur. Öğle sıcağından, sıcak banyodan, kaplıca ve ılıcalardan, saunadan uzak durulmalıdır. Bunların yerine soğutucu ped kullanılabilir; ılık banyo ve soğuk içecekleri tercih edebilirsiniz. Aşırı sıcak, MS semptomlarını kötüleştirebilir. Bu nedenle, sıcak ortamlardan kaçınmak ve serin kalmak önemlidir.

Bu yaşam tarzı değişiklikleri, MS hastalarının semptomlarını yönetmelerine ve yaşam kalitelerini artırmalarına yardımcı olabilir.^[1]