Kara deliklerin çevresinde gezegenler var olabilir mi?

Kara delik denilince çoğumuzun aklında devasa kozmik süpürgeler, her şeyi içine çekip yutan canavarlar gelebilir. Ancak kara delikler de temelde diğer tüm gök cisimleri gibi birer kütleden ibaretler. Yaygın inanışın aksine Güneş'in yerini aniden kendisiyle aynı kütlede olan bir kara delik alsaydı tüm Güneş Sistemi, sanki hiçbir şey değişmemiş gibi yoluna devam ederdi. Çünkü kütle aynı, kütle çekimi aynı, yörünge mekanikleri aynı. Dolayısıyla kara deliklerin yörüngelerinde bir gezegen veya yıldız bulundurmaması için herhangi bir sebep yok.

ESO

Bu konuda "Kara deliklerin çevresinde yaşanabilir bir gezegen olabilir mi?" gibi enteresan çalışmalar da mevcut. Daha ayrıntılı bilgi için şu yazıyı okuyabilirsiniz.

Okuduğum pek çok yazıda; gök bilimciler karadelik yörüngesinde teorik olarak gezegen olabileceğini ve bu gezegenler üzerinde yaşam ihtimalinin neredeyse imkansıza yakın olduğu görüşü hakim olsa da konunun tartışmalı olabileceğini savunalar da var.

Karadeliklerin etrafında tıpkı yıldızların yörüngesinde dolanan gezegenler gibi karasal veya gaz devi olan bir gezegen yörüngeye oturabilir. Neticede diğer nesneler gibi onların da kütle çekimleri var ve Newton fiziği veya Genel Görelilik buralarda farklı işlemiyor.

Teorik olarak mümkün olsa da oldukça sıra dışı bir durum olduğunu düşünüyorum. Sebeplerine gelince: Gezegenlerin ilk oluşum aşamalarını düşündüğümüzde genelde süpernova patlamalarının yarattığı kalıntılardan oluşan oluşum diskleri süreci var. Gezegenleri oluşturan bu oluşum disklerinin çapı gezegeni oluşturan malzemenin büyüklüğüne göre değişse de en azından yüzbinlerce kilometre çapında oluyor. Karadelik, oluşum diskinin kendine yakın olan tarafındaki malzemeye uyguladığı çekim kuvveti ile uzaktaki malzemeye uyguladığı çekim kuvveti arasında aşırı bir fark oluşturur (her iki bölge arasında uzay zaman eğriliği çok fazladır) ve diskin oluşmasına izin vermez (yıldız sistemlerinde yıldızın hacmi çok büyük olduğu için aynı etki gerçekleşmez). Disk oluşamadığı için karadelik etrafında gezegen oluşabilmesi neredeyse imkansızdır.

Diğer bir ihtimal, zaten var olan ve sisteminden bir şekilde kaçmış serseri bir gezegenin karadeliğin çekim kuvvetine kapılması. Bu ihtimalde de bir sıkıntı var; gezegen çekim kuvvetine kapılsa da yörüngesi aşırı eliptik olmak zorundadır. Karadelikler doğası gereği cismin eliptik yörünge dengesini uzun süre korumasına izin vermez (çok yakın ve uzak geçişler arasında aşırı uzay zaman eğriliği farkı vardır). Gezegen ivmelenerek ya uzaya kaçacaktır ya da karadeliğe çekilecektir.

Sonuç olarak; karadelikler etrafında teorik olarak gezegenler olabilir. Kararlı ve nerdeyse tam dairesel bir yörüngede olmaları mümkün fakat, ihtimaller aşırı düşük görünüyor.