Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Yabancı El Sendromu: Bilincimiz Gerçekten Özgür mü?

4 dakika
64,264
Yabancı El Sendromu: Bilincimiz Gerçekten Özgür mü? UPMC
Tüm Reklamları Kapat

Yabancı El Sendromu (YES), kişinin ellerinden birisinin bireyin bilincinden bağımsız, "kendi bilinci varmış gibi" hareket etmesine sebep olan nörolojik bir sendromdur. Yani kısaca kişinin iki elinden biri, kontrolsüz olarak hareket eder; ancak bu hareket kasılma, fırlama gibi anlamsız hareketler değildir. Tıpkı beyin kontrolünde, sanki kişi gerçekten isteyerek hareket ettiriyormuş izlenimi verir.

Gerçekten de, bu sendroma sahip kişilerde elin hareketlerini beynin yarımkürelerinden biri (genellikle sağ yarımküre) kontrol eder; ancak o yarımkürenin kontrolü kişinin kendi bilinci ve isteği dahilinde değildir. Sendroma dair vakalarda, genellikle beynin sağ yarımküresinin kontrolü, dolayısıyla sol elin kontrolü yitirilir. Bu konuya az sonra döneceğiz.

Sendrom, genellikle epilepsi hastalarının semptomlarını rahatlatmak için beynin iki yarımküresinin cerrahi bir operasyon ile ayrıldığı bireylerde gözlenir. Aynı zamanda diğer beyin ameliyatları, inme, enfeksiyon, tümör, anevrizma, migren ve Alzheimer Hastalığı ya da Creutzfeld-Jacob hastalığı gibi dejeneratif beyin hastalıklarında da görülebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Hastalıkta beynin özellikle temporal lop bölgesinin etkilendiği bilinse de, frontal, oksipital ve pariyetal lopların etkilendiği vakalarla da karşılaşılmıştır.

Sendromun Nedenleri

Sendromun en temel sebebi, elleri kontrol eden Birincil Motor Korteks (Primary Motor Cortex) denen beyin bölgesinin, Premotor Korteks'ten izole olmasıdır. Bu durumda beynin iki yarımküresinin aktif iletişimi kesilir ve bunun sonucunda beynin iki yarımküresinden biri kişinin kendi kontrolünde, diğeri ise "bilinçsiz" olarak çalışır.

Beynimizin sol yarımküresi, vücudumuzun sağ tarafını kontrol eder. Beynimizin sağ yarımküresi ise, vücudumuzun sol tarafını kontrol eder. Yani beynin lopları ile vücudumuzun kontrol edildiği yarılar birbirine zıttır.

Normalde bu iki yarımküre arasında Corpus callosum adı verilen bir köprü vardır ve bu köprü iki yarımkürenin sürekli ve aktif olarak birbiriyle iletişimini sağlar. İşte bu köprü bozulduğu (veya işlevsiz hale getirildiği) zaman, beyin kürelerinden biri bize "gerçek bilinç algımızı" katarken, diğeri bilincimiz ve kontrolümüz dışında çalışmasını sürdürür. Bu da, Yabancı El Sendromu'nun doğmasına neden olur.

Tüm Reklamları Kapat

Sendromun Etkileri

Bu ilginç sendrom sonucunda kişi istemediği pek çok hareketi yapabilir. Örneğin beynimizin sol yarımküresi genel olarak "mantık, analitik düşünme, vb." kavramlarla ilişkili işler konusunda daha baskınken, sağ lop daha "duygusal" olarak ifade edilen niteliklerimizden sorumludur (buna rağmen sağ beyin ile sol beyin arasında popüler kültürde vurgulandığı kadar derin farklar bulunmadığı hatırlanmalıdır).

Eğer sağ yarımküre kontrolden çıkarsa duygularımız kontrolümüz dışında işlevlerini sürdürmeye devam eder. Bu durumda sol elimiz mantığımız tarafından baskılanmayan duygularımızı ortaya çıkarmaya başlar. Dolayısıyla örneğin birinden nefret ediyorsanız; ancak onunla örneğin işiniz dolayısıyla bir arada bulunmanız gerekiyorsa, Yabancı El Sendromu'na sahip bireylerin sol elleri, kişiye istemsiz olarak tokat atabilecektir. Çünkü sağ beyin, kişiyi sevmediğimizi bilir ve beyin buna göre davranmayı dikte eder. Normal insanların sol beyni, yani mantıkları, kişinin normalde tokat atmasına engel olur; ancak Yabancı El Sendromu durumunda bu sağlanamaz.

İlk etapta bu ilginç ve sıra dışı gibi gelen sendrom, kısa sürede ölümcül bir probleme dönüşebilir. Örneğin otoeleştiri adı verilen bir vakaya da kişilerde rastlanmaktadır: Bu kişiler, kendilerinden hoşnut olmadıklarında, kendi kendilerine tokat veya yumruk atabilmektedirler. Öyle ki, ekstrem vakalarda kişi, eğer depresyona girerse, kişinin kendini boğabildiği bilinmektedir. Aynı durum, eş, çocuk veya tanıdıklardan aşırı tiksinme veya hoşlanmama durumunda, istemsiz olarak bu kişilerin öldürülmesiyle sonuçlanabilir.

Tedavi Yöntemleri

Bu sendromun ne yazık ki bilinen ve genel geçer olarak işlevsel bir tedavisi yoktur. Genellikle bakıcı ya da doktor kontrolünde, elin kontrolüne sahip beyin yarımküresinin sakin ve tatminkar tutulmasıyla etkileri azaltılabilir. Örneğin kişi müzikten hoşlanıyorsa (ki müzik, daha ziyade sağ beyin tarafından işlenir) ve bireyin sağ beyni kontrol dışındaysa, düzenli olarak kişiyi mutlu eden müzikler dinlenmesi, istemsiz çalışan sol kolun sakin kalmasını sağlayabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Yeni yapılan bazı araştırmalar, beynin iki yarısını cerrahi olarak düzgün bir şekilde birbiriyle iletişim kurar hale getirerek bu sorunu çözmeyi hedeflemektedir; ancak kesin bir başarıya ulaşılamamıştır.

Aşağıdaki video, bu sendromun ilginç sonuçlarını göstermektedir.

Sendromun Biyoloji Felsefesi ile İlişkisi

Bu durumun biyoloji felsefesi açısından da önemli anlamları bulunmaktadır.

Yabancı El Sendromu ve bu sendromun etkileri, beynimizi kontrol eden ve fiziksel dünyadan etkilenmeyen "ruh" gibi fizik-üstü herhangi bir kontrol mekanizmasının olmadığı fikrini güçlendirmektedir. Bu sendromun gösterdiği, davranışlarımızın tamamen ve yalnızca fiziksel beyinsel faaliyetlerinin bir ürünü olduğunu düşündürmektedir. Eğer bilincimiz, algımız ve "benlik" hissimiz fizik-ötesi bir kontrol mekanizmasına sahip olsaydı, corpus callosumun işlevinden bağımsız olarak beynimizin sol ve sağ yarımkürelerine hükmedebilmemiz veya bu yarımkürelerde bilincimiz dışında üretilen davranışların tamamen anlamsız ve rastgele olması beklenirdi. Halbuki Yabancı El Sendromu'nda gördüğümüz, anlamlı ve duruma uygun, adeta "bilinçli gibi gözüken" davranışlardır.

Tabii bu sendrom, biyoetik açısından oldukça ilginç problemleri de doğmaktadır: Diyelim ki Yabancı El Sendromu'na sahip bir bireyin kendi kontrolü dışında olan eli, bir diğer insanı öldürdü. Bu durumda, sendroma sahip olan ve başka hiçbir psikiyatrik rahatsızlığı bulunmayan kişi suçlu sayılabilir mi? Eğer suçlu bulunabilir ise, suçun bireye ait olma yükümlülüğü böyle bir durumda nasıl meşrulaştırılacaktır? Eğer suçlu bulunamaz ise, hangi psikiyatrik gerekçe ile bir kişinin ölümünü makul kılabileceğiz; hele ki öldüren kişinin herhangi bir diğer psikiyatrik sorunu (şizofreni gibi) bulunmuyorsa? Daha da önemlisi, eğer ki böyle bir durumda kişiyi suçlayamıyorsak, özgür bir bilince sahip olduğumuz argümanını reddetmemiz gerekecektir.

Bu sorular üzerine kafa yormak, bilim ve felsefe sayesinde benliğimizi tanımanın en güçlü yöntemlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
41
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 16
  • İnanılmaz 14
  • Korkutucu! 11
  • Tebrikler! 7
  • Muhteşem! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Bilim Budur! 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/12/2024 01:05:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/666

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Algı
Hominid
Evrim Tarihi
Malzeme
Ay Görevleri
İklim Değişikliği
Ornitoloji
Uygulama
Stephen Hawking
Periyodik Cetvel
Sinir Sistemi
Diş
Eşeyli Üreme
Küresel
Hidrotermal Baca
Büyük
Renk
Grip
Zehir
Asteroid
İnfografik
Sağlık Bilimleri
Aminoasit
Yemek
Doğa Yasası
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Yabancı El Sendromu: Bilincimiz Gerçekten Özgür mü?. (12 Eylül 2011). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/666
Bakırcı, Ç. M. (2011, September 12). Yabancı El Sendromu: Bilincimiz Gerçekten Özgür mü?. Evrim Ağacı. Retrieved December 08, 2024. from https://evrimagaci.org/s/666
Ç. M. Bakırcı. “Yabancı El Sendromu: Bilincimiz Gerçekten Özgür mü?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 12 Sep. 2011, https://evrimagaci.org/s/666.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Yabancı El Sendromu: Bilincimiz Gerçekten Özgür mü?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 12, 2011. https://evrimagaci.org/s/666.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close