Taco Şeklindeki Fosil Odaraia, Mandibulat Hayvanların Erken Evrimini Aydınlatıyor!

Ontario Kraliyet Müzesi'ndeki paleontologlar öncülüğünde yürütülen yeni bir çalışma, Kambriyen döneminde yaşamış ve tacoyu andıran şekli ile ilgi çekici görünen deniz hayvanı Odaraia'nın evrimini ve ekolojisini aydınlatmaya yardımcı oluyor.

Müze toplanan fosiller, Odaraia'nın çene benzeri yapılara sahip olduğunu ortaya koydu. Paleontologlar, Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences dergisinde yayınladıkları çalışmada fosilin erken evrimi ve çeşitlenmesi konusunda daha ayrıntılı bilgiler ortaya koyarak fosilin taksonomisi konusundaki gizemi bitirdi ve türü mandibulatlar grubuna yerleştirdi. Fosilin Burgess Şeyli'nde ilk kez keşfedilmesinden 100 yıldan fazla süre geçmişti.^[1]

Çalışmanın yazarları, ağzının yakınında kavrama işlevi gören tırtıklı bir çift uzantı tespit edebildiler. Bu, mandibulat hayvan grubunun temel ve ayırt edici özelliklerinden biri olan mandibulaların açık bir göstergesiydi.

Bu bulgu, Odaraia'nın bu grubun bilinen en eski üyelerinden biri olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar ayrıca 30'dan fazla bacak çiftini detaylıca analiz ettiğinde küçük ve büyük dikenlerden oluşan karmaşık bir sistem olduğu gördü. Yazarlara göre, bu dikenler birbirine geçerek adeta bir balık ağı gibi daha küçük avları yakalayabiliyordu. Bu da, ilk mandibulatların bazılarının deniz tabanını terk ederek suyun diğer bölgelerini nasıl keşfettiğini ve gelecekteki ekolojik başarılarının tohumlarını nasıl attığını anlamamızı sağlayabilir. Toronto Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan ve Ontario Kraliyet Müzesi'nde çalışan baş yazar Alejandro Izquierdo-López şöyle anlatıyor:

Odaraia'nın baş kalkanı, bacakları da dahil olmak üzere vücudunun neredeyse yarısını kaplıyor, sanki bir tüpün içine yerleştirilmiş gibi. "Önceki araştırmacılar bu şeklin Odaraia'nın avını toplamasını sağladığını öne sürmüştü, ancak yakalama mekanizmasını tam olarak anlamamıştık, şimdiye kadar.

Odaraia aslında 1980'lerde gayet güzel bir şekilde tanımlanan bir fosil. Ancak o zamanki sınırlı fosil sayısı ve tuhaf şekli göz önüne alındığında, iki önemli soru cevapsız kalmıştı: Gerçekten bir mandibulat mı? Ne ile besleniyor?

Yazarlar, neredeyse 20 cm boyutundaki Odaraia gibi erken mandibulatların, deniz tabanı ekosistemlerinden suyun daha üst katmanlarına göç edebilecek büyük hayvanlardan oluşan bir topluluğun parçası olduğunu belirtiyor. Bu tür topluluklar suyun farklı yüksekliklerdeki seviyelerini zenginleştirmiş ve daha karmaşık ekosistemlere geçişi kolaylaştırmış olabilir.

Kambriyen fosilleri, 500 milyon yıl önce ortaya çıkan hayvan gruplarının büyük farklılaşmasını içeren bir dönemdir. Bu dönemde gözler, bacaklar veya kabuklar gibi sayısız yenilik evrimleşmiş, eklembacaklıların ana gruplarından biri olan mandibulatlar da dahil olmak üzere birçok hayvan grubunu ilk kez bu kadar hızla çeşitlenmiştir.

Mandibulatlar, dünyadaki mevcut türlerin yarısından fazlasını temsil eden bir evrimsel başarı örneğidir. Bugün mandibulatlar denizde yaşayan yengeçlerden çalılıklarda gizlenen kırkayaklara veya çayırlarda uçan arılara kadar her yerdedir. Ancak her zaman bu böyle değildi. Mandibulatların evrimsel tarih sahnesindeki başlangıçlarının daha mütevazı olduğu söylenebilir. Kambriyen döneminde ilk mandibulatlar deniz hayvanlarıydı ve çoğunun belirgin baş kalkanları veya kabukları vardı.

Ontario Kraliyet Müzesi Richard Ivey Küratörü ve çalışmanın ortak yazarı Jean-Bernard Caron, Burgess Şeyli'nin paleontolojik bir bilgi hazinesi olduğunu şöyle vurguluyor:

Ontario Kraliyet Müzesi'nde Tokummia ve Waptia gibi şaşırtıcı fosil hayvanlar üzerinde yaptığımız çalışmalar sayesinde mandibulatların erken evrimi hakkında zaten önemli miktarda bilgi sahibiyiz. Ancak Odaraia gibi diğer bazı türler hââ oldukça gizemini koruyordu.

Royal Ontario Müzesi, dünyaca ünlü Burgess Şeyli'nden elde edilen Kambriyen fosillerinin en büyük koleksiyonlarına sahiptir. Bu fosiller; normal koşullar altında çürüyüp fosil kayıtlarından tamamen kaybolacak yapıları, hayvanları ve ekosistemleri korudukları için olağanüstü bir öneme sahiptir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Mandibulatlar ise fosil kayıtlarında genellikle nadirdir. Canlılar fosilleşirken genellikle, hayvanların sadece iskeletleri veya trilobitlerin mineralize kütikülleri gibi sert kısımları korunur. Tabii bunlar mandibulatlarda yoktur.

Odaraia, kendine özgü tako şeklindeki kabuğu, büyük kafası, gözleri ve bir denizaltının omurgasını andıran kuyruğuyla 40 yılı aşkın bir süredir Burgess Şeyli'nin en ikonik hayvanlarından biri oldu.