Sorunlu Kişileri Sosyal Medya Platformlarından Kovmak, Nefret Söylemini ve Şiddet Çağrılarını Engeller mi?

6 Ocak 2021'de ABD Kongre Binası'na yapılan saldırının ardından Twitter, ABD Eski Başkanı Donald Trump'ın kişisel hesabını kalıcı olarak askıya aldı ve Google, Apple ve Amazon gibi teknoloji devleri, aşırı sağın tercih ettiği sosyal medya platformu Parler'ı en azından geçici olarak bünyelerindeki platformlardan kovdu.^{[1], [2], [3]}

"Temizleme" veya "platformdan kovma" olarak adlandırılan bu eylemler, kişilerin ve toplulukların birbirleriyle ve halkla iletişim kurma becerilerini kısıtlar.^[4] Bu uygulama, etik ve yasal sorunları gündeme getirir; fakat en önemli husus, bunun sosyal medyadaki nefret söylemini ve şiddet çağrılarını azaltmak için etkili bir strateji olup olmadığıdır.^[5]

The Conversation U.S. sitesi, üç ayrı çevrimiçi iletişim uzmanına, bu tür bir temizlemenin işe yarayıp yaramadığını ve teknoloji şirketleri bunu yapmaya çalışırsa neler olacağını sordu.

Biraz İşe Yarar; ancak Uzun Dönem Bir Çözüm Değil!

Soruya cevap veren ilk isim, Jeremy Blackburn. Blackburn, Birmingham Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri'nde yardımcı doçent. Şöyle yanıtlıyor:

Temizleme hareketinin ne kadar etkili olduğu sorusu iki farklı açıdan ele alınabilir; teknik açıdan işe yarıyor mu ve kaygı verici topluluklar üzerinde bir etkisi var mı?

Temizleme, Teknik Açıdan İşe Yarar mı?

Gab isimli platform, Tree of Life sinagoguna düzenlenen silahlı saldırısından sonra, bulut alt yapı sağlayıcılarından, alan adı sağlayıcılarından ve web ile ilgili diğer hizmetlerin geri çekilmesi sonucu uygulama mağazalarından kaldırılan ve temizlenen ilk "büyük" platformdu.^{[6], [7]} Saldırıdan önce, meslektaşlarımla birlikte yaptığımız bir araştırmada, Gab'in nefret dolu, endişe verici içeriklerle bezeli, birbirlerinin görüşlerini destekleyip bu görüşleri tekrarlayan blog yazarlarıyla dolu bir platform olduğunu keşfetmiştik.^[8] Gab, platformlardan kovulmuş olmasına rağmen, merkezi olmayan teknolojilere geçerek varlığını sürdürmeyi başardı ve örneğin moderasyondan kaçınan Dissenter tarayıcısını geliştirmek gibi bir yeniliğe imza attı.^{[9], [10]}

Teknik açıdan bakıldığında, bu tür bir temizleme hareketi, işleri sadece bir miktar daha zorlaştırıyor. Amazon'un bulut hizmetleri, bilgi işlem alt yapısını yönetmeyi kolaylaştırıyor; ancak o da neticede herkesin kullanabileceği açık kaynak teknolojileri üzerine kurulmuştur. Kovulan şirketler ya da onlara sempati duyan insanlar, kendi barındırma hizmetleri altyapılarını oluşturabilirler. Ayrıca akademik araştırmacılar topluluğu da, eğer diğer her şey başarısız olursa, zararlı çevrimiçi toplulukların devam etmek için kullanabileceği, sansüre dayanıklı araçlar geliştirmiştir.^[11]

Temizleme, Sorunlu Topluluklara Etki Eder mi?

Temizlemenin sosyal bir etkiye sahip olup olmadığı, şu anda araştırma topluluğu tarafından ele alınmaya başlanan, incelikli bir meseledir. Örneğin bir platformun, QAnon ya da gibi bir takım politikacılar gibi toplulukları ve içeriği yasaklamasının olumlu bir etkisinin olabileceğine dair kanıtlar mevcuttur. Platformdan kovma, zaman içinde yeni kullanıcıların artmasına engel olabilir ve genel olarak daha az içerik üretilmesine neden olur.^[12] Diğer taraftan dijital göçler de gerçekleşir ve bu, genellikle gerçek dünya olaylarına bir tepki olarak gelişir; örneğin bir platformdan kovulan ünlü bir isim, yeni bir platforma göç ederken, beraberinde o platforma yeni kullanıcıların akmasını tetikleyebilir.^{[13], [14]}

Temizlemenin bir başka sonucu, göç eden topluluktaki kullanıcıların zaman içinde daha radikalleştiğine dair işaretler göstermesi olabilir.^[12] Reddit ve Twitter, sorunlu kullanıcıların kaybıyla daha iyi bir platforma dönüşeblir; ancak platformdan kovma, en baştaki problemlere eden olan sorunlu davranışları hızlandırabilecek, istenmeyen sonuçlara neden olabilir.

Nihai olarak, her ne kadar uygulaması kolay olsa ve bir dereceye kadar işlevsel olsa da, platformdan kovmanın uzun dönem bir çözüm olması pek olası değildir. Geleceğe dönük olarak, aşırıya kaçan ve saldırgan web komünitelerinin kökünde yatan sorunlarla mücadele etmek üzere atılacak adımların, bu kararların sebep olabileceği karmaşık teknolojik ve sosyal sonuçları da gözetmesi gerekecektir.

İşe Yarar; ama İnsanları Gölgelere Sürüklemek Riskli Olabilir!

Soruya cevap veren ikinci kişi, Connecticut Üniversitesi Operasyon ve Enformasyon Yönetimi Yardımcı Doçenti Ugochukwu Etudo. Şöyle cevaplıyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Çevrimiçi olarak büyük takipçilere komuta eden, popüler figürlerin ve hareket liderlerinin temizlenmesi işe yarıyor mu? Bu, müdahale politikasının başarı kriterlerinin ne olduğuna bağlıdır. Eğer "başarılı olmak", temizleme politikasının hedefini cezalandırmak anlamına geliyorsa, o zaman hiç şüphesiz işe yarıyor. Örneğin, sağcı provakatör Milo Yiannopoulos 2016'da Twitter'den, 2019'da Facebook'tan yasaklandı ve daha sonra mali sıkıntılar çekmeye başladı.^[15]

Eğer "başarılı olmak", istenmeyen sosyal sorunların ve huzursuzluk olasılığını azaltmak anlamına geliyorsa, o zaman da cevap, kısa vadede evet. Fakat uzun vadede bu tür bir başarı hiç de kesin değildir. Kısa vadede temizleme, temizlemenin hedefinde olan insanlardan etkilenen gruplar için kafa karıştırıcı bir huzursuzluk ya da şok etkisi görevi görür. Bu huzursuzluk da, en azından ilk başta hareketi zayıflatabilir.

Bununla birlikte, temizlemenin, bir hareketin takipçilerinin gözünde yetkili bilgi kaynaklarını meşrulaştırabileceği ve kalan tarafların daha ateşli hale gelebileceği riski vardır.^[16] Hareket liderleri, temizlemeyi, sansür olarak değerlendirip, ana akım ön yargısının daha fazla kanıtı olarak düşünebilirler.

Zararlı çevrimiçi davranışlarda bulunan insanları gölgelere itelemenin, önyargılarını doğrulayan çevrimiçi ortamlarda onları daha da sağlamlaştırması olasılığından endişe etmek için bir sebep vardır. Aşırı sağcı gruplar ve figürler, Telegram isimli mesajlaşma platformu da dahil olmak üzere, gizlilik odaklı çevrimiçi platformlarda önemli bir varlık oluşturdular.^[17] Bu göç, endişe vericidir; çünkü araştırmacılar, tam çevrimiçi anonimliğinin, çevrimiçi zararlı davranışların artmasıyla ilişkili olduğunu bir süredir biliyorlardır.^[18]

Diğer hususların yanı sıra politika yapımında; adalet, zarar azaltma ve rehabilitasyona vurgu yapılmalıdır. Bu olumsuz ve istenmeyen sonuçlardan bazılarını önlemek için siyasi hedeflerin şeffaf olması ve makul beklentiler içinde tanımlanması gerekir.

İşe Yarar; ama Sürecin Şeffaf ve Demokratik Olması Gerek!

Soruya cevap veren son isim, Louisiana Teknik Üniversitesi İletişim ve Medya Çalışmaları Doçenti Robert Gehl. O da şöyle cevaplıyor:

Platformdan kovma, sadece işe yaramakla kalmıyor, ben onun sisteme dahil edilmesi gerektiğine inanıyorum. Sosyal medya; ırkçı, faşist, kadın düşmanı veya transfobik konuşmacıların kaldırıldığı, yanlış bilgilendirmenin olmadığı ve mesajlarınızın insanlara gösterilmesi için ödeme yapmanızın gerek olmadığı mekanizmalara sahip olmalıdır. Ve birini platformdan temizleme kararı, bir takım kapalı yönetim kurulları ya da Facebook'un "Yüksek Mahkemesi" gibi mantığı olmayan içerikleri denetleme komitelerinden ziyade, mümkün olduğu kadar demokratik bir şekilde kararlaştırılmalıdır.^[19]

Diğer bir deyişle cevap, Mastodon gibi alternatif sosyal medyadadır. Federe bir sistem olan Mastodon, kullanıcılara ve yöneticilere sadece kötü davranan kullanıcıları değil, ağın tüm bölümlerini susturma, engelleme ve hatta kaldırma olanağı vermek için özel olarak tasarlanmıştır.

Örneğin radikal sağcı hareket ağı Gab'in Mastodon Federasyonu'nu ele geçireceği korkusuna rağmen, Mastodon'un yöneticileri Gab'i hızla marjinalleştirdiler.^[20] Ben bu satırları yazarken, aynı şey Parler'in bıraktığı potansiyel boşluğu doldurmak için yeni ırkçı ve kadın düşmanı ağlarda da oluyor. Ve Mastodon ağları, ayrıca spam ve reklamların ağ üzerinden yayılmasını da engelledi.

Dahası, ağın bazı bölümlerini engelleme kararı gizli de değildir. Bu karar, kararlarını herkese açık bir şekilde açıklayan ve ağdaki üyelerine karşı sorunlu olan yerel yöneticiler tarafından alındı. Ben akademik odaklı bir Masterdon ağı olan scholar.social'dayım ve yerel yöneticilerin verdiği bir kararı beğenmezsem, doğrudan yöneticiyle iletişime geçebilir ve tartışabilirim. Diaspora ve Twister de dahil olmak üzere başka dağıtılmış sosyal medya sistemleri de vardır.

Ana akım sosyal medyanın tehlikesi, Mastodon gibi alternatiflerin tam tersini yapmak için kurulmuş olmasıdır: Ana akım sosyal medyanın amacı, ne pahasına olursa olsun büyümektir; demokratik düşünceye zarar verme pahasına da olsa! Sadece sevimli kediler değil; komplo teorileri, yanlış bilgilendirme ve bağnazlığın körüklenmesi de dikkat çekiyor. Kurumsal sosyal medya, kârlı oldukları sürece, bu tür şeyleri hoşgörür ve görülüyor ki bu hoşgörü, gereğinden çok fazla uzun sürdü.