Öncelikle Etki-Tepki yasasını kullanarak araç uçurmak derken kastedilen şeyin momentum kaynaklı itki ile hareketin sağlanması olduğunu düşünüyorum. Yani uçaktan geriye doğru fırlatılan bir akışkandan kaynaklı olarak, uçağın ileri doğru itilmesi prensibinden bahsedildiğini düşünüyorum. Bu prensibe jet itkisi deniyor. Turbofan (fan pervaneli jet motorlar) ve turbojet motorlar bu prensip ile uçakları uçuruyor doğrudur. Gelelim pervaneli uçaklara, yanlış bilinenin aksine pervaneli uçaklar itkiyi jet itkisi ile üretmiyor. Yani halk arasında sanılan, pervane dönerek havayı arkaya itiyor ve uçakta ileri gidiyor bilgisi yanlış. Pırpır motorlar, turboşaft motorlar(türbin helikopter motoru) ve turboprop motorlar(pırpırlı türbin motorlar) jet itkisi ile değil pervane kanatçıklarında meydana gelen basınç farkından faydalanarak uçağı ileri hareket ettiriyor.
Biraz daha detaya girelim. Bilindiği gibi eksenel olarak simetrik olmayan cisimlerin etrafından hava akarken cismin farklı yüzeylerinde farklı basınçlar oluşur. Bu basınçların ve ayrıca sürtünmelerin optimize edilerek elde edilen şekiller vardır. Bunlara kanat-profili(aerofoil) ismi verilir. Sıvılar için optimize edilen versiyonlarına ise hydrofoil deniyor. Bu profillerin mühendisler tarafından oluşturulmuş NACA isimli bir stadandardı da mevcut. Aşağıdaki görselde görüleceği gibi kanat profilinin etrafından hava akarken, kanada etkiyen basınç kaynaklı net kuvvet vektörleri yukarı yönlü oluyor. Bu sayede uçak uçabiliyor.
Pervaneli olarak tabir edilen uçakların pervanesi de aynı şekilde kanat profiline sahiptir. Pervane dönerek etrafından hava geçmesi sağlanır, pervane kanatçıklarının etrafından hava geçerken de kanatçıkların ön yüzünde düşük basınç arka yüzünde ise yüksek basınç oluşur. Bu sayede kanatçıkları ileri doğru itmeye çalışan basınç aynı zamanda uçağı da itmeye çalışmış olur çünkü pervane uçağa rijit bağlıdır. Keza helikopterlerde de aynı mantık bulunur. Helikopter pervanesi eksenel olarak tepeye yerleştirilir ve etrafından döndürülerek etrafından hava geçmesi sağlanır, pervanenin altında yüksek üstünde ise alçak basınç oluşur ve pervane dolayısıyla helikopter yukarı itilir. Bu cevap kanat terorisini anlatan bir derse dönüşmeden burada keseyim ancak atak açısı, kanat yön kontrolü gibi konular anlaşılırsa daha bir çok sorunun cevabı da ortaya çıkar. Örneğin pırpır uçakların pervanelerine bakınca, kanatçıkların kökten uca doğru gittikçe eğiminin azaldığını(teknik olarak atak açısının azaldığını) görebiliriz. Tüm bunların bir sebebi var ve bu sebep temelde kanat üzerinde oluşan basınç dağılımı ile alakalı.
Özetle pervaneli uçaklar ve helikopterler aslında jet itkisi ile değil basınç farkı prensibi ile uçuyorlar. Bu kanatların üzerinde neden basınç farkının oluştuğu ise bambaşka konu ancak alışılagelen bernouilli açıklaması ile çok da alakalı bir konu değil. Ancak Navier-Stokes denklemlerini çözen birisi bu konuya tam olarak vakıf olacaktır.
