Dinozor (Dinozor) ilk olarak Mezozoyik çağda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor evi grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Yunanca "korkunç" anlamında gelen deinos ve "kertenkele" anlamında gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Bu adın verilmesinin nedeni, konuşma dinozorların dev kertenkeleler sanılmasıdır. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıktı ve 66 milyon yıl önceki sıralarda tüm operasyon soyu tükendi. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlıarası özellikleri gösteren mezoterm canlılardır. Oldukça başarılı biçimlerde Mezozoyik'te tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri kapsıyor. Şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000'e kadar -kuş olmayan- dinozor avcılarının yaşadığı belgelendi ve bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000'e kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür gezginleri (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerlere kadar kuş olmayan grupların nasıl yok olduğu da bilimsel alanı işgal etti. Kuş olmayan dinozorları uçanın sessiz yok oluşun boyutları mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ansızın) mi olduğu, şimdi bile tartışmaya açık bir mesele.[1]
İlk dinozorların ortaya çıkışına kadar uzanan süreç, 250 milyon yıl ile tarihlendirilen Proterosuchidae, Erytrosuchidae ve Euparkeria gibi erken dönem arkozor fosillerinden 232-236 milyon yıl önce orta Triyas döneminde yaşamış Ticinosuchus gibi arkozorların fosillerine kadar takip edilebilir. Timsahlar (Crocodylomorpha), orta Triyas dönemi arkozorların hayatta kalan ve günümüze kadar ulaşmış olan torunlarıdır.
Dinozorlar, kuşların (Saurischia), üç boynuzlu bir dinozor türü olan Triceratopsların (Ornithischia) ve bunların torunlarının son ortak atası olarak tanımlanabilir. Bu tanımla beraber, pterozorlar ve birkaç arkozor türü daha bu dinozor sınıflandırmasının dışında kalır. Yanlışlıkla uçan dinozorlar olarak da adlandırılan Pterozorlar, deriden yapılma kanatlarıyla Mezozoik dönemin semalarında uçan ve uçucu hayvanlar arasında da en büyük boyutlara ulaşmış olan bir sürüngendir. Schleromochlus (220-225 milyon yıl önce), Lagerpeton (230-232 milyon yıl önce) ve Marasuchus (230-232 milyon yıl önce) dinozor tanımının dışında kalan arkozor genusu içinde yer alır.[2]
Kaynaklar
- Wikiwand. Wikiwand - Dinozor. Alındığı Tarih: 11 Mayıs 2023. Alındığı Yer: Wikiwand | Arşiv Bağlantısı
- Wikiwand. Dinozorların Evrimi. Alındığı Tarih: 11 Mayıs 2023. Alındığı Yer: Wikiwand | Arşiv Bağlantısı
