Bir cismin aniden yok olması durumunda etkileri de aniden yok olur mu?

Kütle çekim dalgalarının ışık hızında olacağı, Genel Göreliliğin öngörülerinden birisiydi, fakat bunun ispatlanması için uzunca bir süre beklemek zorunda kaldık.

2015 yılında yapılan LIGO (Türkçe; Lazer İnterferometre Kütle Çekim Dalga Gözlemevi deneyleri, İngilizce; Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) deneyleri sayesinde ispatlanmış oldu.

Bu deneyde yapılan düzeneğe göre birbirlerine 90 derece açısı olan 4 km uzunluğunda olan iki tüp arasında sürekli lazer dalgaları gönderiliyor. Bizden yaklaşık 1,3 milyar ışık yılı ötede gerçekleşen, iki karadeliğin birleşmesi uzayda kuvvetli kütle çekim dalgalarına (uzay-zaman dokusunda genleşme veya daralma) neden oluyor. Gelen dalgaların açısına göre dik olan düzenekte meydana gelen genleşme lazerin 7 milisaniye gecikmesine neden oluyor. Yani son birleşme aynasında meydana gelen girişim deseninde farklılık oluşuyor.

Sonuç olarak, kütlenin uzay-zaman deseninde yaptığı dalgalanmaların, ışık hızında ilerlediğini öğrenmiş olduk. Bu durum, Güneş'in bize olan etkisinde de geçerlidir. Güneş bir anda yok olsa dahi, yörünge sapması ve uzaya savrulmamız, yaklaşık 8 dakika sonra gerçekleşecektir.^[1]

Bu durum evrendeki nerdeyse her şey için geçerli (bildiğimiz bir istisna var. Aşağıda değineceğim). Kütle çekimi, genel görelilik teorisine göre, Newton'un hayal ettiği gibi iki kütlenin birbirlerine doğrudan bir şekilde etki etmesi değil, bu cisimlerin kütleleri dolayısıyla uzay dokusunun bozulmasıyla ilgilidir. Yani Güneş, kütlesi yüzünden uzay dokusunu bozuyor (içeri göçertiyor şeklinde düşünebiliriz) ve Dünya'da bu çöküntünün içinde dönüyor.

Evrende nerdeyse hiçbir şeyin ışıktan hızlı gidemeyeceğini düşünürsek, buna yer çekimi yasaları da dahildir. Dolayısıyla Güneş aniden yok olsaydı, biz onu yine 8dk sonra bilebilirdik. Yani Dünya'nın karanlığa gömülmesiyle uzaya savrulmamız aynı anda olurdu.

Not: Yukarıda neredeyse dememin sebebi, kuantum dolanıklığı fenomeni. Görünüşe göre birbirlerine dolanık parçalar, ne kadar uzakta olurlarsa olsunlar birbirlerine tam olarak uyumlu harket ediyorlar.