Her şeyden önce, internette kimse size özel ve size uygun tavsiyelerde bulunamaz. Eğer bir sağlık sorununuz varsa mutlaka bir doktora görünmeniz ve bu sorularınızı onlara yöneltmeniz gerekiyor. Ama burada bazı genel bilgiler verebiliriz.
Halsizlik, yorgunluk veya zihinsel durgunluk gibi durumlar antidepresan kullanımında karşımıza çıkarn, oldukça yaygın görülen yan etkiler. Dolayısıyla bu anormal bir durum değil. Maalesef bu yan etkileri tamamen sıfıra indirmek her zaman mümkün olmasa da, bu semptomları iyi yöneterek azaltmak genellikle mümkün.
İlk olarak, eğer ki bu yan etkiler çok kısıtlayıcıysa, tabii ki hekim denetiminde farklı bir ilaç denenebilir veya doz ayarlaması yapılabilir. Çünkü her antidepresanın etken maddesi, etkileştiği reseptörler ve yan etkileri farklı. Bazı SSRI'lar (selektif serotonin geri alım inhibitörleri), SNRI'lar (serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri) veya trisiklik antidepresanlar (TCA) arasında belirgin farklar olabiliyor. Kimisi daha az sedasyona (uyku hâli) neden olurken, diğerleri bariz bir "sersemletici" etki yaratabiliyor. Eğer yan etkiler yaşam kalitenizi düşürmeye başlamışsa hekiminizle görüşüp ilacı veya dozunu yeniden değerlendirebilirsiniz. Kimi zaman çok ufak doz değişiklikleri bile uyku hâlini azaltabiliyor. Her bedenin tepkisi farklı olduğu için, ilk haftalarda veya doz değişimlerinden sonra yan etkilerinizin nasıl seyir gösterdiğini not almanız, hekim kontrolünde olası düzenlemeleri kolaylaştırabilir.
İkincisi, özellikle de uykuya meyil veren antidepresanların akşam saatlerinde alınması, gündüz meydana gelen halsizliği azaltabilir. Elbette her ilacın yarı ömrü (etkisini sürdürme süresi) farklı; ama tedaviyi düzenleyen hekime danışarak zamanlamayı değiştirmek etkili bir çözüm olabilir.[1]
Bunlara ek olarak hafif-orta şiddette düzenli egzersiz, enerji seviyelerinizi arttırıp beyninizdeki dopamin/serotonin dengesine de katkı sağlayabilir. Günde 20-30 dakikalık yürüyüş ya da esneme hareketleri bile iyi gelebilir. Tabii ki B12 vitamini, demir ve D vitamini eksiklikleri depresyonu şiddetlendirebildiği gibi yorgunluk hissini de arttırabilir. Dengeli bir beslenmeyle bu vitamin ve mineral seviyelerini kontrol altında tutmanızı tavsiye edebilirim. Bir de sabah kahvesi veya çay gibi kafeinli içecekler, hafif düzeyde canlanma sağlamada yardımcı olabilir. Ancak çok fazla kafein de çarpıntı, kaygı artışı ya da gece uykusunda bozulmaya neden olabilir. Dengeli tüketmek önemli.
Uyku da çok önemli. Antidepresan kullanımının getirdiği ekstra yorgunluğa rağmen, insanlar bazen uykuyu erteleyebiliyorlar. Geceleri çok geç yatmamak ve düzenli bir uyku saati belirlemek önemli. Uykunun kalitesi arttıkça gündüz yorgunluğunuz azalacaktır.
Eğer bunların hiçbirinden fayda görmüyorsanız, bir uzmana denetiminde bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi psikoterapi tedavileri almanız hem ilacın üzerinizdeki yükünü hafifletebilir hem de uzun vadede depresyon semptomlarını azaltabilir. Tabii sosyal destek ve stres yönetimi de depresyonun getirdiği bitkinliği kontrol altına alabilmenizi kolaylaştıracaktır.
Geçmiş olsun!
Kaynaklar
- Mayo Clinic. Antidepressants: Selecting One That's Right For You. Alındığı Tarih: 20 Ocak 2025. Alındığı Yer: Mayo Clinic | Arşiv Bağlantısı
