Anlattığınız şeylere inanmayanları aşağılayacak şekilde düz dünyacı diye itham ediyorsunuz. Yaptığınızın Galileo'yu yakmak isteyenlerden farkı ne?

Birçok farkı var.

Size, "siz" diye grupladığınız kişileri, buradaki bilimsel sohbetlere katılıp bildiklerini paylaşan insanları işaret ettiğinizi varsayarak cevap vermeye çalışayım. Ben de bu grubun bir üyesi sayılırım, söylediklerim herkesi kapsamıyor olabilir ama görebildiğim kadarı ile açıklanması gerekenler şöyle;

Birincisi biz, anlattığımız şeyleri, dinleyenler inansın diye anlatmıyoruz. İnanılacak şeyler anlatmıyoruz çünkü. Burası bir bilim platformu. Bilim inanmayla, inançlarla ilgilenmez. Herkes istediği şeylere inanabilir, bunun buradaki sohbetlerle ilgisi yok.

İkincisi biz, söylediklerimize itibar etmeyenleri aşağılamıyoruz. Aşağılamak dediğimiz şey sosyal bir sorundur. Hakaret, yıpratma, incitme gibi kişisel yaklaşımlar içerir. Biz bildiklerimizi ortaya seriyoruz, isteyen istediğini alıyor. Almayan da kendi tercihini yapmış oluyor.

Üçüncüsü biz tüm söylenenlere itiraz edenleri değil, özellikle "fact" dediğimiz gerçeklere itiraz edenleri garipsiyoruz. Doğruluk değişken olabilir ama gerçeklik değişken bir şey değil. Evrim bir gerçek. Buna itiraz edilemez. Karşımızda çünkü. Evrim yok demek, Evrim Ağacı diye bir site yok demek gibi bir şey. Ama evrimin (Ya da Evrim Ağacı'nın) nasıl dinamiklerle biçimlendiğini açıklamak (yani teori kısmını) başka bir şey. Bunu tartışabiliriz ama evrimin varlığını/yokluğunu tartışmak çok mantıksız. Biz, teoriyi konuşmak isterken bazı kişiler evrimin varlığını/yokluğunu tartışmaya çalışıyor. Ve bu yaklaşımı da genellikle inanç çerçevesinde değerlendiriyorlar. Ama ne dedik? Bilim, inançla ilgilenmiyor. Evrim çalışan ya da evrimi anlatan birine, "buna inanmıyorum" demek, evrim konuşmak olmuyor. Gerçek nedir, doğru nedir, bilim nedir, inanç nedir gibi felsefi tartışmalara ihtiyaç doğuruyor. Ama biz, evrim konuşurken bunları konuşmuyoruz ki.

Dördüncüsü biz, Galileo'yu cezalandırmak isteyenlere pek benzemiyoruz. Bir gün, biz bilimseverler, ülkenin yönetimine aday olup iktidara gelirsek (birkaç asır yıl sonra belki) bizim söylediklerimize itibar etmeyen kimseyi bilime güvenmiyor diye yargılamayız, ev hapsi ile cezalandırmayız, onlara eziyet etmeyiz, baskı yapmayız, onları yakmayız, öldürmeyiz. İnsanlık tarihinde, yaşanmış hiç bir savaşın bir tarafının bilimi temsil ettiğini ve hiç bir bilim insanının ya da bilim severin, bilimsel kaygılarla silaha sarılıp başka bir gruba saldırdığını görmedim. Ve zaten böyle bir şey meydana gelecek olsa ve bilim ordusu karşı tarafı mağlup etse bile bilimseverlerin, karşı tarafın hayatta kalan askerleri esir, onların eş ve kızlarını cariye yapacağını sanmıyorum. En fazla çok zeki ve genetikte uzman olduğu halde elindeki tüfekle üzerimize saldıran bir kadını sakinleştirip, insan dnasındaki sırları çözmek üzere zorla laboratuvara sokabiliriz. Bu zorlama da elleri kelepçeli halde onu sırtından ittirerek değil, muhtemelen Michael Carleone'nin deyişiyle ona "ret edemeyeceği bir teklif" yaparak olur. Mesela fena olmayan bir maaş, medeni seviyede sosyal haklar, servis, yemek yol ve onun hangi inanca ve etkin kökene sahip olduğunu umursamadan çalışıp üretmesine izin vererek. Galileo'ya baskı yapanlardan biraz farklı bir yöntem bu bence.

Son olarak Galileo'ya baskı yapanlar, Galileo'nun "şu teleskobun içine bak, gerçeği kendin gör" talebine "bakmam, onun için şeytan var" cevabını vermişlerdi. Bilimseverlerin yapacağı en son şeyin, bakışlarını bir gerçekten kaçırmak olacağını rahatlıkla iddia edebilirim. Bu açıdan da o kitle ile benzeştiğimizi hiç sanmıyorum.

Umarım bir pencere açabilmişimdir. Sağlıcakla... ^[1]

Çok iyi bir soru.

"İtham ediyorsunuz" derken genel olarak dünyanın düz olmadığını bilen insanlardan mı bahsediyorsunuz yoksa özellikle bu platformun kullanıcılarını mı hedef alıyorsunuz bilmiyorum; ama eğer bu platformdan bahsediyorsanız ben henüz burada kimsenin kimseyi aşağıladığını görmedim. Kurallar ve moderasyon buna izin vermiyor zaten. Fark ettiniz mi bilmiyorum ama bu platform boş konuşmaların ve hakaretlerin havada uçuştuğu Facebook ya da Instagram gibi bir yer değil. Belki biraz alaycı tavırlarla karşılaşabilirsiniz ama aşağılamak başka bir kategoriye girer ve bu öyle göreceli bir şey falan değil, aşağılamanın belirleyicisi olan sözler ve üslup oldukça nettir; burada böyle bir tavra rastlamanız çok zor. Alaycı kabul edilebilecek üsluplara gelince; kusura bakmayın ama o kadarı olur ve ne yaparsanız yapın bunun önüne geçemezsiniz. Neden mi? Çünkü "İsteyen istediğine inanır ve bu inanılan şey ne kadar saçma olursa olsun saygı gösterilmek zorundadır" argümanı bir hayaldir ve düşünecek olursanız oldukça tehlikeli bir hayaldir. İpe sapa gelmez şeylere inananlar bir araya toplansın, aşağılansın, hakaret edilsin ve sonra da bir güzel yakılsın demiyor kimse; buradaki çoğu kişinin bunlara karşı olacağına emin olabilirsiniz; ama dünya düzdür derseniz sadece burada değil her ortamda alaya alınma ihtimaliniz var. Neden mi? Çünkü DÜNYA DÜZ DEĞİL DE ONDAN ve bu bir inanç meselesi değil. Konu inançla ilgili ise ya da doğruluğu kanıtlanmamış bir şey ise, o zaman alay edilmesi doğru mudur değil midir tartışılır; ancak konu, artık daha da fazla kanıtlanmasına gerek olmayan bir GERÇEK İSE o zaman tabii ki alaya alınırsınız. Hatta bu kadarı gereklidir bile. Neden mi? Çünkü dünyanın düz olmadığı, evrim yasasının tartışmasız bir gerçek olduğu gibi bir dolu basit ve yalın gerçeği öyle değillermiş gibi göstermeye çalışarak insanları gerçek olmayan yerlere yönlendirmek toplumda çarpık bir hayat görüşünün yayılmasına sebep olur (Bunu yapan insanlar dünyanın düz olduğunu savunanları aşağılayanlardan katbekat daha kötü bir şey yapıyorlar). Bu sebepten dolayı da bazı aklı başında insanlar kimseyi yakmaya çalışmıyor ama en azından bunun karşında duruyor ve bunu yaparken de karşıt görüşteki insanların hoşuna gitmeyecek bazı tavırlar takınabiliyorlar. Dediğim gibi kusura bakmayın ama o kadarı da olur.

Siz hem gösterilen tartışmasız kanıtları inkar edip bir tane bile dayanağınız olmadan bir yalanı savunacaksınız, hem de bunu eleştiren insanları Galileo'yu yakmak isteyenlerle aynı kefeye koyacaksınız; yapmayın, bu tehlikeli bir hayal. Görüşünüze karşı olan insanları sizi aşağılamakla suçlamak yerine fikirlerinizi ve kanıt olduğunu düşündüğünüz şeyleri yazarsınız, insanlar da size neden yanıldığınızı göstermeye çalışır. Eğer açıklamalar sizi tatmin ederse gerçeği görmüş olursunuz, eğer etmez ise de fikriniz sizin için daha da sağlamlaşır. Bu platform bu şekilde işliyor, kimsenin kimseyi aşağıladığı falan yok (Aşağılama kategorisine giren sözler o platformdaki herkesi ve platformun kendisini değil, sözleri söyleyeni bağlar).