Seks Yapmanın Acı Verdiği Canlılar Var mı?

11 Mart 2016’da, Cosmos belgesel serisindeki sunuculuğuyla ve başarılı bir astrofizikçi olmasıyla tanıdığımız Neil deGrasse Tyson bir tweet attı. Aslında güzel bir göndermede bulunmak amacı taşırken evrimsel biyoloji alanında yanlış bir algıyı da gözler önüne sermiş oldu. 

Tyson tweetinde “Eğer seksin acı verdiği bir canlı türü olsaydı, uzun zaman önce nesli tükenmiş olması gerekirdi.” diyor. 

Canlıların üremeye, neslini sürdürmeye devam etmesi için seksin zevk verici olması gerektiği düşüncesi, ilk bakışta mantıklı gözükse de maalesef evrim böyle işlemiyor. 

“Wild Sex: The Science Behind Mating in the Animal Kingdom” kitabının yazarı ve bir biyolog olan Carin Bondar şöyle diyor:

İnsanlar bazen biz seksten zevk aldığımız için diğer hayvanların da alması gerektiği gibi yanlış bir algı içerisindedir. Bu, hayvanlar âleminin %99’unu kapsayan bir gerçekten daha uzak bir düşünce olamazdı.

Yumurta üretimi sperm üretiminden daha masraflı bir süreç olduğundan dolayı dişiler seks partnerlerini seçerlerken daha seçici olmak zorundadırlar. Bu nedenle doğada birbirinden farklı birçok üreme stratejileri gelişmiştir. Bu, bütün süreci çekişme ve mücadele dolu, zahmetli bir hale getirmiştir.

Seksin asıl amacı olan üreme olayını ve türünün devamını sağlama durumunu düşündüğümüzde bunu sağlamak için seksin zevk verici olması gerektiği düşünülse de Carin Bondar şöyle cevaplıyor:

Kesinlikle hayır. Nasıl hissettirdiğinin bununla hiçbir alakası yok.

Zevksiz bir cinsel birleşmenin seksten kaçınmaya ve eninde sonunda türün neslinin tükenmesine neden olacağı düşünülse de, bugün var olmayı sürdüren hayvanlarda birçok acı verici hatta ölümcül seks davranışları gözlemlenmektedir. 

Şimdi seksin acı verdiği bazı hayvanlara göz atalım:

1. İnsanlar

Seks, insanlar için bile oldukça acı verici olabilir. Dünyada yaklaşık olarak 176 milyon kadın çoğunlukla teşhis edilmemiş bir hastalığa sahip: Uterus duvarını etkileyen ve cinsel birleşme sırasında veya sonrasında acı veren bir bozukluk olan Endometriyozis. 

“Acılı cinsel birleşme” anlamına gelen tıbbi bir terim olan disparöni ise çok basit bir anatomik problemden karmaşık psikososyal nedenlere kadar değişen birçok nedene bağlı olarak gelişebilen bir bozukluktur.

Bu konularla ilgili daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

2. Antechinus 

Antechinus, Avustralya’da ve Yeni Gine’de bulunan ve tanımlı 15 türü bulunan bir memeli cinsidir. Erkek Antechinuslar 2 hafta süren üreme sezonlarında bulabildikleri kadar dişi Antechinus bulup onları çiftleşmeye zorluyorlar. Bazen bu cinsel birleşme 14 saate kadar uzayabiliyor. 

Doğa, Queen’in “Too Much Love Will Kill You” (Çok Fazla Aşk Seni Öldürecek) şarkısını doğruluyor. Erkek Antechinuslar o kadar çok çiftleşiyorlar ki kör oluyorlar, kılları dökülüyor, vücutlarında yaralar çıkıyor ve parçalanarak ölüyorlar.

3. Kediler

Mart aylarında kedilerin dişiler için oldukça acı verici olduğunu sizin de gözlemleyebileceğiniz bir çiftleşme davranışı var. Evlerimizde beslediğimiz o sevimli erkek kediler ise aslında dikenli birer penise sahip. Bu konuda daha fazla bilgi almak için buradaki yazımıza göz atabilirsiniz.

4. Mantis

Mantis, Mantodea alttakımında yer alan ve hamam böcekleriyle birlikte Dictyoptera takımını oluşturan yaklaşık 1,800 böcek türünün ortak adıdır. En yaygın görülen peygamberdevesi türü ise öndeki iki ayağı eklemlerden kıvrıldığında dua ediyor gibi gözüktüğü için dua eden mantis olarak bilinen Mantis religiosa’dır. Peygamberdevelerinin dişileri birçok dişi örümceğin yaptığı gibi çiftleştikten sonra erkeklerini yerler.

5. Ördekler

Yeşilbaş ördekleri (Yaban ördeği, Anas platyrhynchos) ele alalım. Dişi ördeklerin büklümler, dönüşler ve hatta çıkmaz sokaklardan oluşan karmaşık bir labirent şeklinde vajinaları bulunur. Erkek ördeklerin ise dişi ördeklerin vajinaları ile beraber evrimleşmiş, sarmal şeklinde kıvrılan penisleri bulunmaktadır. Bu strateji, dişilerin çiftleşmeye zorlansa da, istekleri dışında birden fazla partnerle birlikte olmak zorunda kalsa da bu durum üzerinde anatomik bir kontrol sahibi olmalarını sağlamıştır.

Bahsettiğimiz bu ördek türünün vajinaları saat yönünde spiraller şeklinde şekillenmiştir. Üreme organları arasında bir anahtar-kilit modeli olması gerektiği düşünülmesine rağmen doğa bize tam tersini sunuyor: Penisler saatin tersi yönünde bir spiral şeklindedir ve bu canlı türünde üreme organları anahtar-kilit modeline uymamaktadır. Bunun ne kadar acı verici olabileceğini hayal etmeyi size bırakıyoruz.

Bu konuda daha fazla bilgi almak için buradaki yazımıza göz atabilirsiniz.

6. Tahtakurusu

Erkek tahtakuruları dişilerinin karınlarını keskin penisleriyle yarıp içerisine döllerini bırakırlar. Bu davranış travmatik dölleme (traumatic insemination) ya da deri altı dölleme (hypodermic insemination) olarak da bilinir. 

 ***

Doğada sayısız örneğin daha bulunmasına karşın bu kadar örneğin yeterli olduğunu düşünüyoruz. Arkansas Üniversitesi Entomoloji (Böcek bilimi) Bölümü’nün başında bulunan Robert Wiedenmann şöyle diyor:

Bu durumun ‘acı’ tanımlamasına uyacağını düşünmüyorum. Acı reseptörlerinin yokluğunda böceğe zarar görmekte olduğunu işaret eden hiçbir şey yok.

Eğer yöntem işe yarıyorsa, üreme davranışlarının ne kadar rahatsızlık verici, acı dolu ya da ölümcül olduğunun önemi yok. Wiedenmann, şöyle diyor:

Başka bir yoldan daha başarılı olduğu sürece, bu üreme davranışları nesiller boyu sürdürülebilecektir.

Konu türlerin nesillerinin hayatta kalması olunca, kimin iyi vakit geçirdiğinin pek bir önemi yok.