Meyve (İng: "fruit"), çiçekli bitkilerin çiçek kısmındaki bazı özel dokulardan gelişen ve içerisinde üreme organlarının parçalarını ve kimi durumda bazı ek dokuları içeren kısmıdır. Çiçekli bitkilerin üreme yapıları olan çekirdekler, bu meyve içerisinde korunur ve saklanır. Hayvanların yediği kısmı genellikle çekirdekleri sarmak ve korumak amacıyla, kimi zaman da bu çekirdeklerin toprağa ulaşmasını sağlayacak hayvanları çekmek amacıyla evrimleşen etli kısımdır. Botanik terimler sözlüğünde şöyle tanımlanır:
Meyve, kapalı tohumlu bitkilerde tohumları barındıran; gelişmiş dişi organ ve kimi zaman da ilgili üreme parçalarını bir arada bulunduran yapının adıdır.
Sebze (İng: "vegetable"), bir bitkinin -eğer varsa- meyvesi haricinde yenebilen kısımlarının tamamına denir. Örneğin bazı bitkilerin gövdesi, kökleri, yaprakları yenir ve bunlar "sebze" olarak isimlendirilir. Sebze, bilimsel bir terim değildir; dolayısıyla birçok botanik terimler sözlüğünde yer almaz. Sözcük, daha ziyade toplumsal bir terimdir. Eğer ki sebze bilimsel terminolojide yer alıyor olsaydı, Bitkiler Alemi'nin neredeyse tüm üyeleri birer "sebze" olurdu.
Ancak halk arasında sözcük sıklıkla "bitkilerin yenilebilir kısımları" anlamında kullanılır. Dolayısıyla her bitkinin "sebze" ("yenilebilir") olan kısımları da farklılık göstermektedir. Bitkilerin evriminde meyvelerin çok net bir tanımı olsa da; bu canlılarda "Şu bölge yenebilir, bu bölge yenemez." şeklinde genel geçer bir ayrım bulunmamaktadır; çünkü her canlının her bitkinin farklı bölgelerini yiyebilmesi olasıdır.
Bu nedenle meyveler ile sebzeler arasındaki farkı tespit edebilmek için, sebze tanımı üzerinden değil, meyve tanımı üzerinden gitmek gerekir. Bunu yapmak için çok basit bir test uygulayabilirsiniz: Eğer yediğiniz şeyin içerisinde üreme amacıyla, döllenmiş hücreler (çekirdekler) varsa, bir meyve yiyorsunuz demektir. Eğer yoksa, muhtemelen yediğiniz şey bir sebzedir.
Sebze Olduğu Sanılan Meyveler
Bu açıdan bakıldığında; sıradan meyveler (portakal, şeftali, kiraz, vs.) haricinde, bilimsel tanımı gereği meyve olan; fakat halk arasında hatalı bir şekilde sebze olarak görülen bitkiler arasında bulunanlar:
- domates,
- muz,
- avokado,
- patlıcan,
- zeytin,
- buğday,
- mısır,
- biber,
- salatalık,
- kabak,
- balkabağı,
- baklagiller.
Bu "hata" o kadar yaygındır ki; çeşitli ülkelerde bunların birçoğu "meyve" olarak değil, "sebze" olarak vergilendirilir.
Gerçek Sebzelere Örnekler
Bilimsel olarak gerçekten de meyve olmayan sebzeler arasında bulunanlara birkaç örnek ise şöyle:
- havuç,
- lahana,
- brokoli,
- ıspanak,
- pırasa,
- her çeşit ot ve çeşni,
- patates.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
İlgili Sorular
- Brokoli meyve mi, sebze mi?
- Meyve veya sebzelerin neden renkliler ve renkleri neye göre belirleniyor?
-
63
-
29
-
13
-
13
-
13
-
9
-
9
-
7
-
3
-
3
-
2
-
0
- R. H. J. Schlegel. (2003). Encyclopedic Dictionary Of Plant Breeding And Related Subjects. ISBN: 1-56022-950-0. Yayınevi: Haworth Press.
- J. D. Mauseth. (2003). Botany: An Introduction To Plant Biology. ISBN: 0-7637-2134-4. Yayınevi: Jones and Bartlett.
- H. Vainio, et al. (2019). Fruits And Vegetables. ISBN: 9283230086. Yayınevi: IARC.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/03/2025 10:04:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5527
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
