Scelidosaurus, Dinozor Dünyasının "Tankları" Olarak Bilinen Ankylosaurların Atasıydı!

Tanımlanan ilk eksiksiz dinozor iskeleti, sonunda ayrıntılı olarak incelendi ve dinozor soy ağacında yerini buldu. Böylelikle, 1.5 asırdan fazla bir süre önce başlamış olan proje de tamamlanmış oldu.

Scelidosaurus cinsinden bir bireye ait bu iskelet; 160 yıldan fazla bir süre önce, Batı Dorset'teki Jurassic Coast'ta keşfedilmişti. İçinde fosilleştiği kayaçlar yaklaşık 193 milyon yıl önceye, Dinozorlar Çağı'nın başlangıcına yakın bir zaman dilimine, dayanıyor. Keşfedilen ilk eksiksiz dinozor iskeleti olması bakımından dikkate değer olan bu numune, British Museum'a, "dinozor" kelimesinin mucidi olan Richard Owen'a gönderilmişti. Peki, Owen bununla ne yaptı? Anatomisi üzerine iki kısa makale yayınladı; ama birçok detay kayıtsız kalmıştı. Owen, ne hayvanın fosilini hayattayken nasıl görünmüş olabileceğine dair yeniden düzenleme (rekonstrüksiyon) çalışmaları yaptı ne de o zamanın bilinen diğer dinozorlarıyla olan ilişkisini anlamaya çalıştı. Kısacası, onu tarihin tozlu sayfalarına "yeniden gömdü'' ve fosil, bu yüzden, "bilinen fakat belirsiz ve yanlış anlaşılmış" olarak kaldı.

Cambridge Yerbilimleri Bölümünden Dr. David Norm son üç yıldır, orijinali Londra Doğa Tarihi Müzesi'nde saklanan Scelidosaurus iskeletinin; Bristol Şehir Müzesi ve Cambridge Sedgwick Müzesi'nden diğer örneklerle birlikte ayrıntılı bir açıklamasını ve biyolojik analizlerini hazırlayarak, Owen'ın başlattığı işi bitirmeye çalıştı. Norman'ın, Zoological Journal of the Linnean Society of London'da dört ayrı çalışma olarak yayınlanan çalışmasının sonuçları; Scelidosaurus'un gerçek görünümünün nasıl olduğunu göstermekle kalmayıp, Geç Kretase Dönemi'nin zırhlarla donanmış "tankları" olan Ankylosaurların erken atası olduğunu da ortaya koyuyor.^[1]

Yüz yılı aşkın süredir dinozorlar, öncelikli olarak kalça kemiklerinin şekline göre iki sınıfa ayrıldılar: Saurischians (kertenkele kalçalılar) ya da Ornitischians (kuş kalçalılar). Ancak 2017 yılında Norman ve eski doktora öğrencileri Matthew Baron ve Paul Barrett, bu dinozor gruplandırmalarının yeniden düzenlenlenmesi, tanımlanması ve adlandırılması gerektiğini öne sürdüler.

Nature'da yayınlanan bir çalışmada, araştırmacılar kuş kalçalı ve kertenkele kalçalı dinozorların ortak atadan evrimleştiği fikrini ortaya koyarak, potansiyel olarak yüz yıldan eski bir teoriyi altüst ettiler. Dinozor ilişkileri üzerine yaptıkları çalışmanın ortaya çıkardığı bir diğer unsur ise, bilinen en eski kuş kalçalı dinozorların Erken Jura Dönemi'nde ortaya çıktığıydı. Cambridge Christ College üyesi Norman şöyle diyor:

Scelidosaurus, öylesine bir dinozor ki tam da kuş kalçalı dinozorların evrimsel "başlangıcında" veya bu döneme çok yakın bir zamanda ortaya çıkan bir türü temsil ediyor. Bu bağlam göz önüne alındığında, Scelidosaurus hakkında ne biliniyordu? Cevap: Aşırı derecede az şey!

Norman, şimdi, Scelidosaurus'a atfedilebilen tüm materyallerin bir çalışmasını tamamladı ve araştırması birçok ilki ortaya çıkardı. Şunları söylüyor:

Kafatasının arka kenarında boynuzları olduğunu kimse bilmiyordu, daha önce hiçbir dinozorda tanımlanmamış bazı kemiklere sahipti. Kaba dokusundan da anlaşılıyor ki dinozor hayattayken kafatası; günümüz kaplumbağalarının kafatası yüzeylerinde olduğu gibi sertleşmiş, boynuz benzeri pullarla kaplıydı. Hatta, tüm vücudu bir dizi çivi benzeri kemiksi çıkıntılar ve plakalarla bağlantılı bir deriyle kaplıydı.

Artık anatomisi de anlaşıldığına göre, Scelidosaurus'un dinozor soy ağacındaki yerini incelemek mümkün. Onlarca yıldır; dikenli kuyruğu ve sırtındaki kemik plakalarıyla birlikte Stegosaurus'un üyesi olduğu stegosaurları ve dinozorlar döneminin zırhlarla kaplı tankları olan ankylosaurları içeren grubun erken üyelerinden olduğu düşünülüyordu ancak bu Scelidosaurus'un anatomisinin yetersiz anlaşılmasına dayanıyordu. Artık öyle görünüyor ki, Scelidosaurus yalnızca ankylosaurların atası. Norman şöyle diyor:

Dinozor çalışmalarının ilk zamanlarında; böylesine önemli bir dönemde keşfedilen böylesine önemli bir dinozorun, hiçbir zaman düzgünce tanımlanmamış olması büyük bir talihsizlik. Sonunda tanımlandı ve erken dinozorların biyolojileri ve belli başlı ilişkileri hakkında bazı yeni ve beklenmedik anlayışlar sağlıyor. Ne yazık ki bu iş daha önce yapılmamış ancak ne derler bilirsiniz: Geç olsun da güç olmasın.