Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Gazlı İçeceklere ve Etkilerine Bilimsel Bir Bakış...

Gazlı İçeceklere ve Etkilerine Bilimsel Bir Bakış... VideoBlocks
16 dakika
58,095
Evrim Ağacı Akademi: Bilimin Tüm Çeşitliliği Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilimin Tüm Çeşitliliği yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "ODTÜ Neden Önemli? Kısa Bir ODTÜ Tarihi ve ODTÜ'nün İlkleri" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Hepimizin mutlaka duyduğu bir konudur gazlı içeceklerin sağlığımıza ciddi zararlar verdiği, en kısa sürede bırakılması gerektiği, vb. uyarılar. Bu yazımızda, bu iddiaların bilimsel yanlarını inceleyeceğiz ve bazı sonuçlar çıkarmaya çalışacağız. Umarız herkes için faydalı olacaktır. Öncelikle, tanım ile başlayalım:

Gazlı içecekler, veya daha genel isimleriyle sodalar, veya daha elit isimleriyle hafif içecekler, içerisinde yoğun olarak su veya karbonatlı su, tatlandırıcı ve şekerlendirici barındıran içeceklerin genel adıdır. "Hafif içecek" denmesinin nedeni, "sert içecek" olarak bilinen içecek grubundan farklı olarak içerisinde alkol bulundurmaması veya %0.5 alkolden az bulundurmasıdır. Genellikle gazlı içeceklerin şekerlerlendiricisi bildiğimiz basit şeker (glukoz), yüksek fruktozlu mısır şerbeti, meyve suyu veya özellikle gazlı içeceklerin diyet versiyonlarında bulunan ve şekerin yerini alabilen diğer kimyasallardır. Kimi zamansa bunlar farklı kombinasyonlarla gazlı içecekler içerisindeki yerlerini alabilirler. Bunlar haricindeyse içecekten içeceğe değişmekle birlikte kafein, renklendiriciler, koruyucular ve birçok başka içerik içeceğe katılabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Gazlı içecekler, veya daha genel isimleriyle sodalar, veya daha elit isimleriyle hafif içecekler, içerisinde yoğun olarak su veya karbonatlı su, tatlandırıcı ve şekerlendirici barındıran içeceklerin genel adıdır.
Gazlı içecekler, veya daha genel isimleriyle sodalar, veya daha elit isimleriyle hafif içecekler, içerisinde yoğun olarak su veya karbonatlı su, tatlandırıcı ve şekerlendirici barındıran içeceklerin genel adıdır.
Koh Santepheap Daily
Pepsi logosuna orijinal bir bakış....
Pepsi logosuna orijinal bir bakış....
Redbubble

Peki, bu içeceklerin sağlık üzerindeki etkileri neler? Gazlı içecekleri tüketmeli miyiz? Evetse, ne kadar tüketmeliyiz? Hayırsa neden tüketmemeliyiz? Şimdi, bu soruların cevaplarını arayalım.

Gazlı İçeceklerin Tüketilme Sebepleri ve Sağlık Üzerindeki Zararlı Etkileri

Açık konuşalım: gazlı içecekler zararlıdır. Bunu hiç dolandırmaya, evirmeye, çevirmeye gerek yok. Medyada özellikle popüler hale getirilen içecekler bunlar olduğu için, bilim insanlarının ve halkın ilgisini de özellikle bu içecekler ve sağlık üzerindeki etkileri çekiyor. Yapılan araştırmaların hemen hemen hepsindeyse bu içeceklerin farklı sağlık riskleri doğurduğunu görüyoruz. Peki nedir bu riskler? Bunları incelemeye başlayalım.

Tüm Reklamları Kapat

İlk olarak şunu söyleyerek başlayalım: gazlı içeceklerin normal bir vücuda/metabolizmaya doğrudan hiçbir faydası bulunmamaktadır. Yani bu içecekleri içerek kendinize herhangi bir fayda sağlamayı bekleyemezsiniz. Ancak elbette bu içecekleri tüketenler, bunlardan herhangi bir fayda bekleyerek tüketmemektedirler. Genelde insanların bu içecekleri tüketme sebepleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Tadının güzel olması: Gerçekten de bu doğru kabul edilebilir. Birçok kültürden, birçok insan bu içecekleri ve her damak tadına hitap edebilecek yüzlerce versiyonunu, Dünya'nın dört bir yanında tüketmektedirler. Zaten üreticiler de herkese hitap edebilecek tatlara özellikle yönelmektedirler. Özellikle de son dönemde, vanilya, çilek, limon, böğürtlen, çikolata, vb. popüler tatlar bu içeceklere katılarak hedef kitle daha da arttırılmıştır.
  • Her yerde olması: Gazlı içecekleri kelimenin tam anlamıyla, her yerde bulabilirsiniz. Bu dev içecek firmaları, Dünya'nın dört bir yanını içeceklerini satın alabileceğiniz aletler ve dükkanlarla donatmış vaziyettedir.
  • Kolaylık: Bu içeceklere ulaşmak ve tüketmek çok kolaydır. Herhangi bir iş yaparken, herhangi bir zaman tüketebilirsiniz. Acele içerisindeyken bile tüketimi kolay içeceklerdir.
  • Reklam: Bu içecekleri destekleyen inanılmaz büyük bir reklam kampanyası yürütülmektedir. Dünyaca ünlü isimler, milyarlarca dolar harcanarak bu ürünlerin reklamlarında yer almaktadırlar. Bu da tüketimi ciddi miktarda arttırmaktadır.
  • Alışkanlıklar: Birçok insan bu içeceklere bir kere alıştıktan sonra, bir alışkanlık haline getirerek her yemekle birlikte tüketmeyi tercih etmektedir. Bu alışkanlık bir defa edinildikten sonra, kişi bunu garipsemeden sürdürecektir.
  • Fiyatın uygunluğu: Diğer içeceklere göre fiyatların uygun olması, bu içecekleri tüketilebilir bir alternatif haline getirmektedir. Birçok insan sadece su içmek yerine, bu şekilde tatlı gazlı içecekleri tüketmeyi tercih etmektedir. Fiyatın ucuz olması da bunu mümkün kılmaktadır.
  • Susuzluk: Her ne kadar aralarında tam ters bir ilişki olsa da, insanlar bu içeceklerin susuzluğu anlık olarak gidermesinden ötürü tüketmeyi tercih etmektedirler. Halbuki bu içecekler susuzluğu gidermekten çok arttırmaktadırlar. Ancak o anlık ferahlık etkisi, bu ürünlerin tüketimini teşvik etmektedir.
  • Bağımlılık: Bu ürünler içerisinde bulunan kafein, orta düzeyde bağımlılık yapıcı bir maddedir. Düzenli bir şekilde bu içecekleri tüketen bir birey, yavaş yavaş kafein bağımlısı olacak ve sonunda bu içeceklerden vazgeçemez bir hale gelecektir. 

 Şimdi, asıl sağlık risklerine bir göz atalım:

Gazlı içeceklerin en ciddi sorunlarından biri, içerdikleri yüksek oranda şekerden ötürü oldukça yüksek kalori değerlerine sahip olmalarıdır. Bu sebeple, bu içecekler özellikle aşırı kilo ve obezite ile ilişkilendirilmektedir. Ancak bu ilişkilendirmeyi pek doğru bulmayan birçok bilim insanı da bulunmaktadır. Çünkü kiloya etkisi aslında çok da fazla değildir. Yapılan araştırmalara göre her gün 330 mililitrelik gazlı içeceklerden 1 adet tüketen bir bireyin, 1 ay boyunca tüketimi sonrasında ortalama 300-350 gram fazladan kütle kazandığı gözlenmiştir. Öte yandan PubMed'de 2006 Mart ayında yayınlanan bir makaleye göre gazlı içecek tüketenlerin obeziteye yakalanma ihtimali 1.6 kat artmaktadır. Bu, ciddi bir orandır. Ancak obezitenin ana sebebi olarak bu gazlı içecekleri görmek kesinlikle asılsız olacaktır. Zaten hiçbir araştırmacı da obezitenin ana sebeplerinden biri olarak gazlı içecekleri saymaz; öte yandan hemen hemen her araştırmacı, gazlı içecek tüketiminden vazgeçmenin aşırı kilolardan ve obeziteden kurtulmak açısından faydalı bir adım olacağında hemfikirdir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bunun haricinde gazlı içeceklerin en büyük risklerinden biri arasında diyabet bulunmaktadır. Esasında gazlı içecekler diyabeti doğrudan tetiklemezler. Diyabeti tetikleyen, kilo fazlalığıdır. Dolayısıyla az önce bahsettiğimiz kilo artışı, diyabeti de beraberinde getirmektedir. 2007'nin Haziran ayında Journal of Nutrition dergisinde çıkan bir çalışmaya göre bu içeceklerin diyabetle ilişkili bir diğer sorunu, vücudun şekeri işleme fonksiyonlarında bozulmaya neden olmasıdır. İçeceklerin içerisindeki aşırı şeker oranı, vücudun şeker dengesini hızlı bir şekilde alt üst etmekte ve kalıtımsal olmayan, Tip-2 Diyabet türüne yakalanmalarına neden olan hastalığa sebep olmaktadır. Bazı araştırmacılar, 1980 senesinde Amerika'da tip-2 diyabet 6.6 milyon kişinin sorunu iken, günümüzde 20.8 milyon olmasının ana sebeplerinden birinin bu içecekler olduğunu ileri sürmektedirler.

Boston'da bulunan Birgham ve Women's Hospital ile Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesinin ortak olarak yürüttükleri uzun dönem bir araştırma, bu içeceklerin riskini ortaya koymaktadır: 1991 senesinde diyabeti bulunmayan 51.000 kadın ile başlatılan araştırma, 8 yıl boyunca sürmüş ve bu süre zarfında 741 kadında diyabet oluşumu gözlenmiştir. Bu kadınların günlük yaşantıları analiz edildiğinde, günde 1 veya daha fazla gazlı içecek içen kadınların, ayda en fazla 1 defa gazlı içecek tüketen kadınlara göre, tip-2 diyabete yakalanma ihtimalleri %83 fazla olduğu gösterilmiştir.

Gazlı içeceklerin yarattığı sorunlardan bir diğeri, kemik erimesi olarak da bilinen osteoporoz hastalığıdır. 2006'nın Ekim ayında American Journal of Clinical Nutrition dergisinde çıkan bir makaleye göre, sadece kolalı içeceklerin osteoporoz riskini arttırdığı gösterilmiştir. Aynı araştırmada, diğer karbonatlı içeceklerin bu etkiye neden olmadığı da yer almaktadır. Ancak bazı diğer araştırmacılar, bunun kültürel bir sorundan kaynaklandığını da ileri sürmektedirler. 1950'li yıllarda ortalama bir çocuk her gün 3 bardak süt ve 1 bardak şekerli içecek tüketirken, günümüzde oran tam tersine dönmüştür: 3 bardak şekerli içecek ve 1 bardak süt tüketilmektedir. Bu da, kaçınılmaz olarak kemik zayıflamasına ve erimesine neden olmaktadır. Ancak kolanın kalsiyum alımını düşürmesi, doğrudan osteoporoz ile ilişkili olabileceğini göstermektedir.

Gazlı içeceklerin bir diğer sorunu diş aşınmasıdır. Bu içeceklerin içerisindeki sodyum karbonat ve benzeri kimyasallar diş minesini aşındırıp eritmektedir. Yapılan araştırmalar, gazlı içecekleri tüketenlerin diş minelerinin normalden 2 ila 3 kat daha hızlı eridiğini göstermektedir. Ayrıca içeceklerin asitli doğası da bu süreci hızlandırmaktadır.

Bunun haricinde gazlı içeceklerin böbrek zararı verdiği de bilinmektedir. Yüksek asit değerlerine sahip olmaları ve radikal minerallerde dengesizlikler yaratmalarından ötürü böbrek taşı oluşumuna katkı sağlamaktadırlar. Üstelik, yukarıda da izah ettiğimiz gibi, kalsiyum alımına engel olmaktadırlar. Kalsiyum, böbrek taşı oluşumuna engel olan en önemli mineraller arasında görülmektedir. Dolayısıyla bu şekilde de böbrek taşı oluşumuna katkı sağlamaktadır. 2007'nin Temmuz ayında Epidemiology dergisinde çıkan bir araştırma kronik böbrek hastalığına sahip 465 kişi ile 467 sağlıklı insanın beslenme alışkanlıklarını incelemektedir. Bu araştırmaya göre günde 2 veya daha fazla bardak kolalı içecek tüketmek, böbrek hastalıklarına yakalanma riskini 2 kat arttırmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Bunlar, gazlı içeceklerin en temel zararlarıdır. Bunlar haricinde de bazı yan zararlar verdiği bilinmektedir. Bunları aşağıda izah etmekteyiz. Ayrıca bu listeye, henüz tam olarak ispatlanamamış ya da tam olarak kabul görmeyen bazı zararlarını da ekleyeceğiz:

  • Yüksek Kan Basıncı: Bu içeceklerin içerisinde glukoz yerine daha çok fruktoz ve hatta sukroz kullanıldığı için (bunlar daha ucuzdur), bu kimyasalların vücuttaki artışı kan basıncımızı arttırmaktadır. Çünkü biz hayvan türlerinin hücreleri temel olarak glukozu yıkacak şekilde özelleşmiştir. Fruktozun yıkımı çok daha zor, sukrozun yıkımı ise çok çok daha zor olmaktadır. Bu da kan basıncını arttırmaktadır.
  • Kalp Yanması: Aralarındaki ilişki genelgeçer olarak kabul edilmese de, sodalı içeceklerin kalp yanmasına neden olduğuna dair bazı bulgular bulunmaktadır.
  • Metabolizma Sendromu: Bu, gazlı içeceklerin yarattığı diğer etkiler sonucunda doğan bir hastalıktır. Özellikle obezite, yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve insülin direnci bu sendroma neden olmaktadır. Tüm bu sayılanlar, gazlı içeceklerin riski arttırdığı sorunlardır.
  •  Karaciğer Hasarı: Her ne kadar aralarındaki ilişki kesin olarak bilinmese de, gazlı içecek tüketiminin özellikle siroz gibi karaciğer hastalıklarının riskini arttırdığı düşünülmektedir ve bu konuda bazı bulgulara ulaşılmıştır.
  • Sindirim Sistemi Sorunları: Gazlı içecekler, açık ara farkla, en yüksek asitlik oranlarına sahip içeceklerdir. Birçoğunun asitlik değeri 2.5 civarındadır (1 en yüksek asit değeri, 7 nötr, 14 en düşük asit değeridir; dolayısıyla 2.5 çok güçlü asit demektir). Örneğin suyun asitlik değeri 7.3 civarındadır. Bu asitlik değeri genelde göz ardı edilir; ancak çok ciddi bir soruna neden olmaktadır: Ağızdan başlayıp anüsümüzde biten sindirim yolumuzda yalnızca midemiz yüksek asit değerlerine dayanabilir (2'ye kadar dayanabilir). Ancak ne ağzımız, ne yutağımız, ne sindirim borumuz, ne bağırsaklarımız bu asitlik değerine dayanacak şekilde adapte olmuştur. Dolayısıyla bu yüksek asit değerinin sürekli tüketilmesi, sindirim kanalımızda şişmelere, aşınmalara, hazımsızlıklara ve gaz oluşumuna neden olabilir.
  • Su Kaybı: Gazlı içeceklerin içerisindeki kafein de, şeker de su kaybına ve susuzluğa neden olmaktadır. Daha önce de bahsettiğimiz gibi, içeriğindeki sudan ötürü geçici bir ferahlık sağlasa da, gazlı içecekler esasında su kaybını arttırıcı özelliktedir. Dolayısıyla susuzluğu gidermek için gazlı içecek tüketmek son derece hatalı bir yaklaşımdır. Ayrıca, susuz olduğumuz zamanlarda tükürük sentezlenmediği için ağzımız kurur. Tükürüğün içerisinde asitliği dengeleyici unsurlar bulunmaktadır. Bu yüzden ağzınız kuruyken asitli içecek tüketmek zararlı bir yaklaşımdır.
  • Yüksek Kafein Değeri: Günümüzde zaten giderek artan kafein tüketimi, gazlı içeceklerle aşırı bir hale gelmektedir. Diüretik etkisi olan ve idrarı yoğunlaştıran kafeinin ekstra tüketimi, bütün sindirim ve boşaltım sistemini etkilemektedir. Aşırı kafein tüketimi hassasiyet, uykusuzluk, tansiyon, yüksek kan basıncı, sindirim rahatsızlıkları, aşırı idrar, düzensiz kalp atımı vb. sorunlar yaratır. Bu yüzden zaten yüksek oranda tükettiğimiz kafeini, gazlı içeceklerden uzak durarak düşürebiliriz.
  • Toksinler ve Aspartam: Yapay bir şekerlendirici olan aspartam, esasında vücudumuz için bir zehirdir. Aspartam içerisinde 3 temel kimyasal bulunur: aspartik asit, fenilalanin ve metanol. Bunların üçünün de aşırı tüketimi, vücudumuz için zararlıdır. Üreticilerin aspartam kullanmasının nedeni ise, normal ve doğal bir şekere göre 200 kat daha şekerlendirici etkisinin olması ve maliyeti düşürmesidir. Esasında aspartam doğrudan zararlı bir madde olmasa da, aspartik asit, fenilalanin ve metanol daha sonradan vücut döngüsü içerisinde formaldehit ve formik aside dönüşebilir ki bunlar kanserojen olarak bilinmektedirler. 
  • İnme ve Kalp Krizi: 2011 yılında düzenlenen Uluslararası İnme Konferansı'nda Harvard Tıp Okulu'ndan Dr. Steven Greenberg, gazlı içecek tüketen insanlarda inme ve kalp krizi riskinin arttığını ileri süren bir araştırmasından bahsetti. Henüz bu araştırmanın sonuçları tam olarak bilinmiyor ve araştırmalar sürüyor. Ancak arada bir ilişki bulunduğu düşünülüyor.

 Görüldüğü gibi gazlı içecek tüketimi pek de sağlıklı bir alternatif olarak gözükmüyor. Ancak neden bunu bu kadar çok tüketen insan olmasına rağmen, her tarafımız bu hastalıklarla dolmuyor? Çünkü genellikle bu riskler gerek vücudumuz, gerekse de şansımız tarafından savuşturuluyor. Daha önemlisi, gazlı içecekler bu hastalıkların hiçbirinin doğrudan sebebi değil. Dolayısıyla başlı başına bu içecekleri tüketmek, sizi bir anda hasta yatağına düşürmeyecektir. Ancak elbette, yukarıda da izah ettiğimiz gibi her tükettiğiniz gazlı içecek, sizin bu hastalıklara yakalanma riskinizi bir adım daha arttıracaktır. Bu riski almak, sizin vereceğiniz bir karardır.

Gazlı İçecek Tüketimi Sonrası Olanlar

Şimdi, 330 mililitrelik bir kutu kola içtiğimizde vücudumuzda olan değişimleri anlık olarak izleyelim:

  • İlk 10 Dakika: Vücudunuza 10 çaykaşığı veya 25 küp şeker girişi olur. Bu, sizin günlük ihtiyacınıza eşittir (ki yediğiniz diğer her şeyden de birçok şeker alırsınız). Bu kadar yoğun şekeri normalde yutacak olsanız beyniniz anında kusmanıza neden olacaktır. Ancak bu olmaz, neden? Çünkü kolanın içerisindeki fosforik asit, tat almaçlarınızı bloke ederek beyninize bu bilginin gitmesine engel olur. Böylece kolaylıkla kolayı tüketebilirsiniz.
  • 10-20 Dakika Arası: Kana karışan yüksek oranda şeker, bir anda kan şekerini tavan yaptırır. Bu, pankreası uyararak yüksek oranda insülin salgılamanıza neden olur. Bu durum, pankreasın ani ve aşırı zorlanmasına neden olur. İnsülin artışı, karaciğeri uyarır ve hızlı bir şekilde bu yüksek şeker miktarı yağ olarak depolanmaya başlar. 
  • 20-40 Dakika Arası: Kafeinin tamamı bu süre zarfında emilir. Bu yüzden gözbebekleriniz gevşeyerek büyür, kan basıncınız artar. Bu sebeple, bunu dengelemek amacıyla karaciğeriniz depoladığı şekeri kana vermeye başlar. Bu hızlı dalgalanma, beyninizi olumsuz etkiler. Baş dönmesine engel olmak amacıyla adenozin reseptörleriniz kapatılır.
  • 45. Dakika: Kolanın içerisindeki kimyasalların beyninize ulaşmasıyla birlikte dopamin salgınız artar ve keyif duymaya başlarsınız. Bu mekanizma, eroin gibi uyuşturucularla aynı şekilde işler.
  • 60 Dakika ve Sonrası: Kolayla kanınıza karışan fosforik asit, ince bağırsaklarınıza ulaşarak kalsiyum, magnezyum ve çinko gibi önemli elementleri bağlamaya başlar. Bu sebeple emilim azalır, metabolizma yeniden dalgalanır. Şeker ve yapay şekerlendiricilerden ötürü kalsiyum idrarla atılır. Ayrıca kafeinin diüretik etkisinden ötürü artık idrar atımı yapmanız gerektir; bu süreçte fosforik asidin bağladığı tüm önemli mineraller de vücuttan atılır. 
Burada abartılmış olsa da, gazlı içecek bardaklarının boyları durdurulamaz bir şekilde büyüyor.
Burada abartılmış olsa da, gazlı içecek bardaklarının boyları durdurulamaz bir şekilde büyüyor.
Freaking News

Bunlar ve çok daha fazlası, 1 kutu kolanın vücudunuzda yarattığı değişimlerdir. Elbette her tükettiğiniz madde, metabolizmanızda dalgalanmalara neden olabilir. Ancak bu içeceklerin yarattıkları dalgalanmalar, vücudunuza herhangi bir yarar sağlamamakta; tam tersine zarar vermektedir. Bu yüzden bu içeceklerin tüketimi zararlı olmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Gazlı İçeceklerin Faydaları

Peki, bu kadar "günah keçisi" haline getirilen bu içeceklerin hiç mi faydası yoktur? Aslında vardır ve koşullara bağlı olarak faydalı etkiler yaratabilirler. Ancak burada önemli bir noktayı belirtmek gerekir: Düzenli tüketimleri herhangi bir fayda sağlamaz. Sadece, belli durumlarda tüketimleri fayda sağlayabilir. Şimdi, bunlara da bakalım:

  • Mide Bozulması: Mide bozulması, genellikle midenin aşırı bazik (az asidik) hale gelmesi olarak bilinir. Bu durumdan ötürü sindirim düzgün gerçekleştirilemez ve midede rahatsızlık oluşur. 2002 senesinde European Journal of Gastroenterology and Hepatology dergisinde yayınlanan bir makaleye göre sindirim rahatsızlığı çeken insanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, normal su içen insanların sindiriminde herhangi bir düzelme görülmemişken, mide rahatsızlığı sırasında karbonatlı ve asidik içecek tüketenlerin hemen hepsinde iyileşme veya belirtilerde azalma gözlenmiştir. Asitli içeceklerin asit değerlerinin mideyi düzgün hale getirdiği, karbonatın ise sindirime katkı sağladığı düşünülmektedir.
  • Kabızlık: Kabızlık, bağırsak hareketlerinin haftada 3 seferden aza düşmesi anlamına gelmektedir. Bu kişilerde şişkinlik, gaz ve sancılı bağırsak hareketleri gözlenir. 21 denek üzerinde yapılan bir araştırmada, karbonatlı içeceklerin tüketimi sonrasında bağırsak hareketlerinin rahatladığı ve kabızlık belirtilerinin ortadan kalktığı gözlenmiştir.
  • Sıvı Alımı: Yukarıda, gazlı içeceklerin geçici olarak susuzluğu geçirdiğini, uzun vadede ise susuzluğu arttırdığını söylemiştik. Mayo Clinic'in yaptığı araştırmaya göre, bu durum sadece günlük gazlı içecek tüketimi normalden fazla olan insanlar için geçerlidir. Kafein oranı 500 miligramı geçmediği sürece, gazlı içecekler de normal içecekler kadar sıvı alımını sağlamaktadır. Bu değerden sonra ise su kaybı, su alımından fazla olmaktadır.
  • Diyet Versiyonları: Bu zararlı etkilerin ortaya çıkarılması ve sağlık hareketlerinin daha faydalı alternatifleri sunmasıyla birlikte şirketler meşhur içeceklerinin şekersiz, diyet formlarını üretmek zorunda kalmışlardır. Bu versiyonları, yukarıdaki zararlı etkilerden şekerle ilgili olanların büyük bir kısmını yok etmektedir; sadece asit ve tatlandırıcı/kanserojenlerle ilgili olan sorunlar sürmektedir. Diyet diye bu versiyonları aşırı tüketmek de kesinlikle zararlı olmaktadır; ancak diyet olmayanlara göre faydalı değil ama çok daha az zararlı olduğu söylenebilir.
  • Tokluk Hissi: Öğünler arasında veya sırasında tüketilen gazlı içeceklerin çok daha erken tokluk hissine ulaştırdığı bilinmektedir. Ancak gazlı içecek karşıtları bunun bir yanılgı olduğunu, uzun vadede açlığı da daha çabuk geri getireceğini ileri sürmektedirler. Bu, diyetin temel sorunlarından biridir. Bazı diyetisyenler, normal sınırlar dahilinde gazlı içecek tüketimini desteklemektedirler (karşıtları, bu diyetisyenlerin gazlı içecek üreticilerinden para aldıklarını iddia etmektedirler; bazıları asılsız olmakla birlikte, bir kısmı ispatlanmıştır da).
  • Kilo Kaybı: Bazı uzmanlar, gazlı içeceklerin metabolizmada yarattığı dalgalanmanın sporun zamanlamasıyla birleştirilerek kilo kaybında etkili bir silah haline dönüştürülebileceklerini iddia etmektedirler. Bu konuda araştırmalar sürmektedir.
  • Su Tüketimi Teşviki: Günümüzün en ciddi sorunlarından biri, içme suyu tüketiminin azalmış olması, buna bağlı hastalıkların artmış olmasıdır. Karbonatlı içecekler, bireyleri su tüketimine teşvik etmektedir. Elbette bireyler, kendi bilinçleriyle su tüketmelidirler; ancak karbonatlı içeceklerin buna katkısı olduğu bilinmektedir. Ayrıca tatlarının güzel olması da, bu teşviki arttırmaktadır. Yine de, bir bireyin kendi iradesiyle, gazlı içeceklere gerek olmaksızın su içmesi kesinlikle daha yerinde olacaktır.

Görüldüğü üzere, olası zararlarının yanında faydaları oldukça az ve sınırlıdır. 

Evrim Ağacı Önerisi

Biz, Evrim Ağacı olarak her zaman olduğu gibi, yine siz okurlarımızın beslenmesine karışacak ya da müdahale edecek cüreti asla kendimizde bulamayız. Ancak dostane bir tavsiye olarak, elinizden geldiğince bu sıvıların tüketimini en aza indirmenizi ve bunlar yerine su, çay, gerçek meyve suları, vb. içecekleri tüketmenizi söyleyebiliriz. Tekrar altını çizmek gerekirse, gazlı içecekler neredeyse hiçbir zaman yukarıda saydığımız hastalıkların ana etmeni değildir. Ancak bunların tüketiminden vazgeçilmesi, bu yaygın hastalıklara yakalanma riskinizi düşürecektir.

Evrim Ağacı olarak bu makalemizde, bu içeceklere tarafsız ve bilimsel bir bakış sunmak istedik. Bunları okuduktan sonra yine de kararı vermek size düşüyor. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Bilimin Tüm Çeşitliliği Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilimin Tüm Çeşitliliği yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "ODTÜ Neden Önemli? Kısa Bir ODTÜ Tarihi ve ODTÜ'nün İlkleri" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
16
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 24
  • Muhteşem! 9
  • Bilim Budur! 6
  • İnanılmaz 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • İğrenç! 2
  • Umut Verici! 1
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • NCBI, et al. Effects Of Carbonated Water On Functional Dyspepsia And Constipation. (14 Eylül 2002). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: NCBI | Arşiv Bağlantısı
  • A. O’connor. The Claim: Drinking Flat Soda Can Ease An Upset Stomach. (3 Haziran 2008). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
  • Honest Formulas. Nutrition Research Cente. (10 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: Honest Formulas | Arşiv Bağlantısı
  • I. Wolfe. Health Benefits Of Soda & Carbonated Water. (10 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: The Nest | Arşiv Bağlantısı
  • J. Allen. Livestrongfood And Drinkdiet And Nutritionvitamins And Supplements Are There Health Benefits Of Soda And Carbonated Water?. (10 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: LiveStrong | Arşiv Bağlantısı
  • R. Lloyd. Acids In Popular Sodas Erode Tooth Enamel. (21 Mart 2007). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
  • T. Mg, et al. Effect Of Drinking Soda Sweetened With Aspartame Or High-Fructose Corn Syrup On Food Intake And Body Weight.. (1 Haziran 1990). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: NCBI | Arşiv Bağlantısı
  • J. S. Nurs. (2008). The Role Of Sugar-Sweetened Beverage Consumption In Adolescent Obesity. PubMed, sf: 3-12. | Arşiv Bağlantısı
  • E. Cb, et al. (2006). Effects Of Decreasing Sugar-Sweetened Beverage Consumption On Body Weight In Adolescents. PubMed, sf: 673-680. | Arşiv Bağlantısı
  • S. Mb, et al. (2004). Sugar-Sweetened Beverages, Weight Gain, And Incidence Of Type 2 Diabetes In Young And Middle-Aged Women. PubMed, sf: 927-934. | Arşiv Bağlantısı
  • J. Montonen, et al. (2019). Consumption Of Sweetened Beverages And Intakes Of Fructose And Glucose Predict Type 2 Diabetes Occurrence. PubMed, sf: 1447-1454. | Arşiv Bağlantısı
  • Kl Tucker, et al. (2006). Colas But Not Other Carbonated Beverages, Are Associated With Low Bone Mineral Density In Older Women: The Framingham Osteoporosis Study. PubMed, sf: 936-942. | Arşiv Bağlantısı
  • M. Kristensen, et al. (2005). Short-Term Effects On Bone Tturnover Of Replacing Milk With Cola Beverages: A 10-Day Interventional Study In Young Men. PubMed, sf: 1803-1808. | Arşiv Bağlantısı
  • Bm Owens, et al. (2007). The Erosive Potential Of Soft Drinks On Enamel Surface Substrate: An In Vitro Scanning Electron Microscopy Investigation. PubMed, sf: 11-20. | Arşiv Bağlantısı
  • W. Sohn, et al. (2006). Carbonate Soft Drinks And Dental Caries In The Primary Dentition. PubMed, sf: 262-266. | Arşiv Bağlantısı
  • Walton RG, et al. (2019). Adverse Ractions To Aspartame Double-Blind Challenge In Patients From A Vulnerable Population. PubMed, sf: 13-17. | Arşiv Bağlantısı
  • Sk V. D. Eeden, et al. (1994). Aspartame Ingestion And Headaches: A Randomized Crossover Trial.. PubMed, sf: 1787-1793. | Arşiv Bağlantısı
  • AJ Gulya, et al. (1992). Aspartame And Dizziness: Preliminary Results Of A Prospective, Nonblinded, Prevalence And Attempted Cross-Over Study. PubMed, sf: 438-442. | Arşiv Bağlantısı
  • TM Saldana, et al. (2007). Carbonated Beverages And Chronic Kidney Disease. PubMed, sf: 501-506. | Arşiv Bağlantısı
  • D. Ma, et al. Soft Drink And Milk Consumption, Physical Activity, Bone Mass, And Upper Limb Fractures In Children: A Population-Based Case-Control Study. PubMed, sf: 286-291. | Arşiv Bağlantısı
  • GH Weiss, et al. (1992). Changes In Urinary Magnesium, ,Ccitrate, And Oxalate Levels Due To Cola Consumption. PubMed, sf: 331-333. | Arşiv Bağlantısı
  • A. Rodgers. (1999). Effect Of Cola Consumption On Urinary Biochemical And Physicochemical Risk Factors Associated With Calcium Oxalate Urolithiasis. PubMed, sf: 77-81. | Arşiv Bağlantısı
  • R. Dhingra, et al. (2007). Soft Drink Consumption And Risk Of Developing Cardiometabolic Risk Factors And The Metabolic Syndrome In Middle-Aged Adults In The Community. PubMed, sf: 480-488. | Arşiv Bağlantısı
  • S. Zelber-Sagi, et al. (2007). Long Term Nutritional Intake And The Risk For Non-Alcoholic Fatty Liver Disease (Nafld): A Population Based Study. PubMed, sf: 711-717. | Arşiv Bağlantısı
  • R. Fass, et al. (2005). Predictors Of Heartburn During Sleep In A Large Prospective Cohort Study. PubMed, sf: 1658-1666. | Arşiv Bağlantısı
  • M. Feldman. (1995). Relationships Between The Acidity And Osmolality Of Popular Beverages And Reported Postprandial Heartburn. PubMed, sf: 125-131. | Arşiv Bağlantısı
  • CM Brown, et al. (2008). Fructose Ingestion Acutely Elevates Blood Pressure In Healthy Young Humans. PubMed, sf: 730-737. | Arşiv Bağlantısı
  • J. Parry, et al. (2001). Investigation Of Mineral Waters And Soft Drinks In Relation To Dental Erosion. PubMed, sf: 766-772. | Arşiv Bağlantısı
  • M. Adams. The Health Effects Of Drinking Soda - Quotes From The Experts. (8 Ocak 2005). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: Natural News | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 16:40:14 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/356

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Gazlı İçeceklere ve Etkilerine Bilimsel Bir Bakış.... (14 Şubat 2013). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/356
Bakırcı, Ç. M. (2013, February 14). Gazlı İçeceklere ve Etkilerine Bilimsel Bir Bakış.... Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/356
Ç. M. Bakırcı. “Gazlı İçeceklere ve Etkilerine Bilimsel Bir Bakış....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 Feb. 2013, https://evrimagaci.org/s/356.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Gazlı İçeceklere ve Etkilerine Bilimsel Bir Bakış....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 14, 2013. https://evrimagaci.org/s/356.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close