Kırmızı Gagalı Dağ Kargası (Pyrrhocorax pyrrhocorax)

Kırmızı gagalı dağ kargası; Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'nın dağlık bölgelerinde yaşayan, kargagiller ailesine ait bir kuş türüdür. Bu kuşlar, ortalama 39-40 cm boyunda ve 280-310 gram ağırlığında olup, parlak kırmızı gagaları ve siyah tüyleriyle ayırt edilebilirler. Erkek ve dişi arasında görsel bir farklılık bulunmaz. Yani bariz bir eşeysel dimorfizm yoktur.

Tüyleri ve gelişmiş sinir sistemleri sayesinde bu kuşlar uçuşta beceriklidirler. Gelişmiş sinir sistemi ifadesi; bu kuşların karmaşık davranışları sergileyebilme, çevresel uyaranlara hızlı ve etkili bir şekilde tepki verebilme, öğrenme ve hafıza gibi yüksek düzeyde bilişsel fonksiyonları gerçekleştirebilme yeteneklerini ifade etmektedir. Bu özellikler, kargagilleri zeki ve uyumlu hayvanlar olarak sınıflayabilmemizi ve çeşitli etolojik çalışmalar yapabilmemizi sağlar.^[1]

Kırmızı gagalı dağ kargaları, genellikle gruplar halinde bulunur ve karmaşık sosyal yapılar oluşturabilirler. Bu kuşlar genellikle üç yaşından itibaren üremeye başlar ve çoğu zaman yılda sadece bir kuluçka yapar. İki birey bir çift oluşturduktan sonra hem eşlerine hem de yuva yerlerine sadık kalırlar. Üreme döneminde, genellikle yüksek kayalıklarda yuva yaparlar ve dişi, dört ila beş yumurta yumurtlayarak yaklaşık 18 gün boyunca kuluçkaya yatar.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Kırmızı gagalı dağ kargası, taksonominin kurucusu Carl Linnaeus tarafından 1758'de Upupa pyrrhocorax olarak tanımlanmış ve daha sonra Marmaduke Tunstall tarafından 1771'de Pyrrhocorax cinsine yerleştirilmiştir. Bu türle aynı cinse mensup tek canlı türü sarı gagalı dağ kargasıdır (Pyrrhocorax graculus).

Kırmızı gagalı dağ kargasının bilinen tek tarih öncesi formu, son buzul çağında Avrupa'da yaşamış olan Pyrrhocorax pyrrhocorax primigenius adlı bir alt türdür. Bu alt tür, 1875'te Alphonse Milne-Edwards tarafından Güneybatı Fransa'da bulunan fosillerden tanımlanmıştır​.^[2] 2023 yılı itibarıyla kırmızı gagalı dağ kargasının bilinen 8 alt türü bulunmaktadır.^[3]

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Dağlık ve kıyı uçurumlarından oluşan habitatlarda yaşayan bir kuş türüdür. Bu tür, özellikle İrlanda ve Britanya'nın batı kıyılarından Orta Asya, Hindistan ve Çin'e kadar uzanan geniş bir coğrafi alanda bulunur, ülkemizde de dağılımı mevcuttur. Özellikle uçurumlar ve bitişik çayırlar, otlaklar ve tarlalar gibi alanlarda bulunurlar.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Kırmızı gagalı dağ kargası nüfus boyutu açısından dünya genelinde 800.000 ile 1.800.000 arasında olgun bireye sahiptir. Nüfus eğilimi genel olarak azalmaktadır. Buna rağmen IUCN Kırmızı Listesi'nde asgari endişe (İng: "least concern") kategorisinde yer alır. Bu sınıflandırma türün genel durumunu yansıtsa da yerel popülasyonlar arasındaki tehdit seviyesi büyük ölçüde değişkenlik gösterebilir​​. Özellikle Çin'deki popülasyonun yaklaşık 100 ila 10.000 üreme çifti arasında olduğu tahmin edilmekte ve Avrupa popülasyonunda genel nüfusun azaldığı belirtilmektedir. Bununla birlikte, 1980 ile 2013 yılları arasında Avrupa'daki eğilimler popülasyonun stabil olduğunu göstermektedir​.^[4]

Alper Kaan Selçukoğlu

Davranış ve Etoloji

Bu tür ömür boyu süren eş ilişkileri kurar ve genellikle yüksek uçurum yüzlerindeki mağaralar veya çatlaklarda yuva yapar. Kırmızı gagalı dağ kargaları çoğunlukla sürüler halinde beslenirler.

Diyet ve Metabolizma

Kırmızı gagalı dağ kargasının diyeti esas olarak böcekler, örümcekler ve diğer omurgasız hayvanlardan oluşmaktadır; bu besinler içinde karıncalar özellikle önemli bir yer tutmaktadır.^[5] Orta Asya'da bulunan alt tür Pyrrhocorax pyrrhocorax centralis, yabani ya da evcil memelilerin sırtlarına konarak bu hayvanların vücut parazitlerini yiyebilir. Kırmızı gagalı dağ kargasının diyeti ağırlıklı olarak omurgasızlardan oluşsa da yere düşmüş tahıllar gibi bitkisel maddeleri de tüketirler. Himalayalar'da bu kuşların arpa tarlalarına zarar verdiği ve olgunlaşmış arpa başaklarını kopararak yedikleri gözlemlenmiştir.

Alper Kaan Selçukoğlu

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Kırmızı gagalı dağ kargası, Britanya ve İrlanda'da kargagiller ailesinin en nadir bulunan üyesidir ve genellikle Atlantik kıyısındaki uzak lokasyonlarda, insan yerleşimlerinden uzakta yaşar.

Kırmızı gagalı dağ kargası, Kral Arthur efsanesiyle derin bir kültürel bağa sahiptir. Efsaneye göre Kral Arthur, öldüğünde bir kırmızı gagalı dağ kargasına dönüşmüştür ve kuşun kan kırmızısı gaga ve bacakları, bu efsanevi olayın bir hatırlatıcısı olarak kabul edilir. Ayrıca, bu kuşu öldürmenin kötü şans getireceğine inanılır.^[6]

Wikipedia

Cornwall kontluğunun arma simgesinde kırmızı gagalı dağ kargasının imajı yer alır ve bu simge, bir balıkçı ve kalay madencisi figürüyle tamamlanır. Bu üç element, Cornwall'ın kimliğini temsil eder. Yüzyıllardır Cornwall ile ilişkilendirilen kırmızı gagalı dağ kargası, son yıllarda bölgenin bir simgesi olarak daha da öne çıkmıştır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Etimoloji

"Pyrrho" kelimesi eski Yunancada "kırmızı" anlamına gelirken, "corax" ise hem eski Yunanca hem de Latincede "karga" anlamına gelir. Bu nedenle Pyrrhocorax pyrrhocorax adı, doğrudan "kırmızı karga" anlamı taşır.