Radyokarbon Verileri, Avrupalılar Gelmeden Önce Amerika Yerli Nüfusundaki Çarpıcı Düşüşü Ortaya Koyuyor!

On binlerce kemik, tekstil, yemek artığı ve kömür parçasından elde edilen radyokarbon tarihleri, Avrupalıların gelişinden önce Amerika kıtasındaki Yerli nüfus sayılarındaki dalgalanmalara ışık tutuyor. Araştırmacılar, Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayınladıkları bir çalışmada, Kuzey Amerika nüfusunun MS 1150 civarında zirve yaptığını, ancak 1500 yılına gelindiğinde en az %30 azaldığını tespit ettiklerini bildiriyor. Bu sayılar, Avrupalı sömürgecilerin Yerli toplumlara yönelik yıkıcı etkileri başladığında yeniden toparlanma sürecine girmişti. Kansas Üniversitesi'nde arkeolog ve Pawnee Ulusu vatandaşı Carlton Shield Chief Gover şunları söylüyor:

Bu çalışma son derece yenilikçi. Alt bölgelerdeki nüfus eğilimlerine bakan ilk büyük ölçekli veri seti olma ünvanını taşıyor.

Wyoming Üniversitesi'nden arkeolog Robert Kelly liderliğindeki bir grup araştırmacı, daha sağlam bir veri seti oluşturarak Kanadalı meslektaşları tarafından daha önce yapılan bir nüfus çalışmasını geliştirmeyi denediler. Son 2000 yıl boyunca Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'dan elde edilen çeşitli eserler için, ocak kömürü, av hayvanlarının kemikleri, insan kalıntıları, tekstiller ve seramiklere yapışmış yiyecek artıklarını da kapsayan, daha önce belirlenmiş 60.000'den fazla radyokarbon tarihini derlemek üzere yaklaşık 10 yıl harcadılar.

Araştırmacılar gerçek nüfus sayılarını tahmin etmek yerine, belirli bir zaman ve yerden elde edilen radyokarbon verilerinin bolluğunun, o bölgedeki insan sayısıyla kabaca ilişkili olduğu varsayımıyla hareket ederek bölgeler ve dönemler arasında göreceli karşılaştırmalar yaptı. Analizlere göre, Kuzey Amerika'nın genel nüfusu 2000 yıl boyunca istikrarlı bir büyüme kaydederek MS 1150 dolaylarında en yüksek seviyesine ulaştı. Fakat araştırmacılar, iklim değişiklikleri, salgınlar ve çatışmaların yol açtığı dalgalanmalar nedeniyle, farklı bölgelerdeki nüfus artış ve düşüşlerinin senkronize olmadığını belirtiyor. Çalışmanın başyazarı ve Wyoming Üniversitesi'nden arkeolog Robert Kelly, bu durumu şu sözlerle özetliyor:

Kıta genelinde tekdüze bir hareketlilik söz konusu değil.

Örneğin, günümüz Illinois eyaletinde Mississippi ve Missouri nehirlerinin birleştiği noktada yer alan ve tarih öncesi Kuzey Amerika'nın en büyük yerleşimi olarak bilinen Cahokia'daki mısır tarımına dayalı toplum, MS 1100 yılına gelindiğinde nüfusunu 10.000'in üzerine çıkarmıştı. Ancak ardından yaşanan bir dizi kuraklık, tarımsal üretimin azalmasına, nüfusun çöküşüne ve kitlesel göçlere yol açtı; MS 1350'ye gelindiğinde Cahokia tamamen terk edilmişti. Çalışmanın başyazarı Robert Kelly bu süreci şu sözlerle özetliyor:

Tarım, bir bölgenin taşıma kapasitesini artırabilir ve nüfus hızla büyür. Ancak (...) Doğa Ana bir anda bu desteği çekebilir.

MS 1450 civarında, tüm kıta genelindeki nüfus toparlanmaya başlamıştı. Ardından, Avrupalı gemiler Amerikan kıyılarına belirdi; beraberlerinde getirdikleri yerleşimciler, yeni hastalıklar, şiddet ve toprak kayıpları, yerli kabileleri yok ederek nüfusların yeniden çökmesine neden oldu.

Bishop's Üniversitesi'nden çevre arkeoloğu Matthew Peros, 2010'da benzer bir analiz yürüttüğünü belirterek, yeni bulguların “makul” olduğunu, ancak alanda çalışan pek çok kişiyi şaşırtabileceğini söylüyor:

Dürüst olmak gerekirse, bu şaşırtıcı ve açıkçası pek bilinmeyen bir şey.

Kelly ve meslektaşları, verilerin, Avrupalılar ortaya çıktığında Yerli Amerikalıların “ölmekte olan bir ırk” olduğu yönündeki zararlı sömürgeci mitolojileri haklı çıkarmak amacıyla yanlış yorumlanmaması gerektiğini vurguluyor. Çalışmaya katılmayan, makalenin ilk taslaklarını gözden geçiren ve başyazarın yanında yüksek lisans öğrencisi olarak çalışan Shield Chief Gover, bu konuda şu açıklamayı yapıyor:

Bu, [Kristof] Kolomb ve sonrasında yaşananlar için bir mazeret değil. Bunlar ayrı konulardır ve biri diğerini haklı çıkarmaz.

Çalışmaya dahil olmayan Arizona Üniversitesi'nden arkeolog María Nieves Zedeño, kıtasal ölçekli analizlerin genel eğilime aykırı bölgelerin yerel dinamiklerini eksik yansıttığını vurguluyor:

Görünürdeki düşüş döneminde Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerinde nüfus artışı gözlemlendi. Örneğin, 1500 ila 250 yıl önce kuzey ovalarında yaşayan topluluklar, genişleyen çayırlar, bizon sürüleri ve av verimliliğini artıran yay-ok teknolojisi ile arazi mühendisliği yenilikleri sayesinde nüfuslarını artırdı.

Ancak Zedeño, bazı bölgelerdeki bu artışa rağmen şu gerçeğin altını çiziyor:

Avrupalıların gelişinden önceki kıtasal nüfus düşüşü trendi inkâr edilemez.

Yeni çalışma, kıtanın fethinin kaçınılmaz olduğu düşüncesini sorguluyor. Araştırma ekibi, son olarak elde ettikleri bulguları şu sözlerle açıklıyor:

Avrupalılar birkaç yüzyıl önce gelseler ve çok daha kalabalık Yerli nüfuslarla, örgütlü kabile konfederasyonlarıyla karşılaşsalardı, Kuzey Amerika'nın tarihi tamamen farklı bir yol izleyebilirdi.