Prometyum

Özellikler

Prometyum, "Pm" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 61 olan kimyasal bir elementtir. Radyoaktif yapısı, fiziksel ve kimyasal özelliklerinden daha çok araştırılan bir konudur. Prometyum, 1.160°C (2.120°F) erime noktasına sahip ve ölçülebilen bir kaynama noktası olmayan gümüş beyazı bir metaldir. Yoğunluğu santimetre küp başına 7,2 gramdır. Prometyum, kimyasal açıdan diğer nadir toprak elementlerine benzer özelliklere sahiptir.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Prometyum, yer kabuğunda hiçbir zaman bulunamadı. Bununla birlikte, Andromeda galaksisindeki bazı yıldızların tayflarında da gözlemlenmiştir. Bir yıldızın tayfı, yıldızın yaydığı ışıktır. Doğal prometyum için iki olası kaynak vardır: doğal öropiyum-151'in (prometyum-147 üretir) ve uranyumun (çeşitli izotopların) nadir bozunmaları bu kaynakları oluşturur. Prometyum-145, en kararlı prometyum izotopu olsa da, sadece prometyum-147'nin kimyasal bileşikleri için kullanımlar mevcuttur. Prometyum-147 parlak boyalarda, atomik pillerde ve kalınlık ölçüm cihazlarında kullanılmaktadır. Doğal prometyum aşırı derecede azdır. Bu yüzden sadece Uranyum-235'i (zenginleştirilmiş uranyum) termal nötronlarla bombardıman ederek (fisyon ürünü olarak) prometyum-147 üretmek suretiyle sentezlenir.

Uygulama ve Kullanım Alanları

Prometyum çoğu zaman araştırma amaçlı kullanılır. Işıklı boyalarda beta radyasyon kaynağı, güdümlü füzeler, saatler, kalp pilleri, nükleer piller ve sinyaller için ışık kaynağı olarak kullanılabilir. Gelecekte taşınabilir X-ışını kaynağı olarak kullanılması mümkündür.

Tarihi

1902'de Bohuslav Branner, periyodik tabloda neodimyum ve samaryum arasında bir element daha olması gerektiğini düşünüyordu. Bu tahmin ettiği elementin tüm izotoplarının radyoaktif olduğunu ve çoktan ortadan kaybolduğunu bilmediğinden işi bir hayli zordu. Onu keşfetmek için girişimlerde ve çeşitli iddialarda bulunuldu ancak hepsi yanlıştı. Sancılı bir süreçten sonra 1945'te Jacob A. tarafından sentezlendi. Bunu yapmak için, bir nükleer reaktörden alınan uranyum yakıtını fisyon ürünlerinden ayırmak amacıyla iyon değişim kromatografisi yöntemini kullandılar.

Etimolojisi

Prometyum, adını Yunan mitolojisinde Tanrılardan ateşi çalan ve insanlara veren Prometheus'dan almıştır.

Önlem ve Güven

Sağlık Etkileri

Prometyumun canlılar üzerinde bilinen hiçbir rolü yoktur; fakat yoğun radyoaktivitesi nedeniyle biraz tehlikelidir. Hayvanlar üzerinde hala bazı deneyler yapılıyor olsa da net bir sağlık etkisine henüz ulaşılmadı.

Çevresel Etkileri

Prometyum doğada pratik olarak mevcut değildir. Bu nedenle çevreye hiçbir tehdit oluşturmaz. Yüksek radyoaktivitesi nedeniyle dikkatlice kontrol edilmesi gerekir.

İlginç Bilgiler ve Diğer

Prometyumun sınırlı bir kullanım alanı vardır. Güç kaynağı olarak kullanılabilir. Verdiği radyasyon, pilden gelen enerjiye benzer şekilde enerji sağlar. Bir prometyum pil, uydularda veya uzay sondalarında olduğu gibi diğer pil türlerinin çok ağır veya kullanılamayacak kadar büyük olduğu yerlerde kullanılabilir. Bununla birlikte, bu tür piller genel kullanım için çok pahalıdır.