Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Ayaklarımız Altındaki Levhaların (Plakaların) Hareketinin Sonuçları Nelerdir?

Ayaklarımız Altındaki Levhaların (Plakaların) Hareketinin Sonuçları Nelerdir? Geology Page
2 dakika
10,328
Tüm Reklamları Kapat

Magma, binlerce derece sıcaklıktaki çekirdek ile buna göre oldukça soğuk olan atmosfer arasındaki sıcaklık farkından ötürü sürekli bir döngü halindedir: Isındıkça yükselir, soğudukça alçalır. Son derece yüksek bir akışkanlık direncine sahip olan magma, bu hareketiyle birlikte üzerindeki plakaları daha önceki bir yazımızda anlattığımız yönlere doğru iter. Bu itme kuvvetinin sonucunda, 3 temel levha (plaka) hareketi görürüz:

  • A. Iraksak (Uzaklaşan) Levha Hareketi
  • B. Yakınsak Levha Hareketi
  • C. Transform Fay Hattı
Levha Hareketleri (Görseli Türkçeleştiren Caner Telimenli'ye teşekkür ederiz.)
Levha Hareketleri (Görseli Türkçeleştiren Caner Telimenli'ye teşekkür ederiz.)

Görselden de görebileceğiniz gibi, magma hareketlerinden ötürü komşu iki plaka birbirinden zıt yönlere hareket edecek olursa, aralarında bir yarık oluşur. Bu yarıktan dışarıya magma fışkırmaya başlar ve böylece volkanik aktivite Dünya'nın manto kısmında (kabuk ile çekirdek arasındaki bölge) yüzeye ulaşır. Hepsi olmasa da, volkanik patlamaların bir kısmı bu uzaklaşma hareketinden kaynaklanır.

Tüm Reklamları Kapat

Bunun en güzel örneği, Atlantik Okyanusu'nun ortasındaki ıraksak harekettir. Bu plaka hareketi sebebiyle Avrupa ile Amerika kıtaları ve çevrelerindeki okyanus tabanları birbirlerinden sürekli uzaklaşırlar. Yüzeye ulaşan bu magma hızla soğuyarak aradaki boşluğu doldurmayı sürdürecek şekilde yeni plakalar yaratabilir.

Magma hareketi aynı zamanda plakaların birbirine doğru hareket etmesine de sebep olur. Bu hareket sonucunda plakalar birbirleriyle çarpışırlar. Bu çarpışma, çok yavaş; ancak küresel boyutta inanılmaz şiddetli olur. Dar zaman aralıklarında bu çarpışmalar ve plaka hareketleri canlılar tarafından hissedilemez. Ancak çarpışmaların sürekli devam ettiğinin en büyük kanıtı, Dünya çapında her an olmakta olan (çoğu hissedilmez büyüklükte olsa da) depremlerdir.

Tüm Reklamları Kapat

Levhaların litosferdeki subdiksiyon (batma/dalma) hareketini gösteren bir infografik. Görseli Türkçeleştiren Ahmet Öztürk'e teşekkür ederiz.
Levhaların litosferdeki subdiksiyon (batma/dalma) hareketini gösteren bir infografik. Görseli Türkçeleştiren Ahmet Öztürk'e teşekkür ederiz.
Britannica Encyclopedia

Eğer bir rasathanenin sitesine girecek olursanız istisnasız olarak her zaman çeşitli büyüklüklerde depremlerin olduğunu görürsünüz. Bunun tek sebebi, plakaların birbirlerine doğru olan hareketi ve sürekli çarpışmanın devam ediyor olmasıdır. Uzun zaman dilimlerinde (ya da nadiren meydana gelen aşırı şiddetli ve göreceli olarak hızlı çarpışmalar sonucunda) plakalardan biri şekilde (B) görüldüğü gibi diğerinin altına girerken, öteki diğerinin üzerine çıkar. Yukarıya doğru çıkan plakalar dağ oluşumuna (orogenez) sebep olurken, alt tarafta kalan plaka magma içerisine gömülerek erir ve yok olur.

Transform Fay Hatları ise plakaların birbirlerine paralel ama zıt yönlerde hareket etmesi sonucu oluşur. Türkiye'de "Marmara Fay Hattı" olarak bilinen hat bu tiptedir. Anadolu'nun üzerinde bulunduğu Afrika Plakası ile bunun kuzeyindeki Avrasya Plakası birbirlerine zıt ve paralel yönlerde hareket ederler. Bu sürtünme hareketi, kimi zaman çok şiddetli depremlere sebep olabilmektedir. Düzce, Gölcük, İstanbul, vb. depremler buna örnektir. Beklenen Büyük İstanbul Depremi hakkında daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
24
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 12
  • Merak Uyandırıcı! 8
  • Muhteşem! 4
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • İnanılmaz 2
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • Geology Paleobiology. (Geology and Paleobiology, 2019). Geology And Paleobiology. Not: GEOE439 Ders Notları.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 12:52:31 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/568

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Ayaklarımız Altındaki Levhaların (Plakaların) Hareketinin Sonuçları Nelerdir?. (8 Haziran 2012). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/568
Bakırcı, Ç. M. (2012, June 08). Ayaklarımız Altındaki Levhaların (Plakaların) Hareketinin Sonuçları Nelerdir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/568
Ç. M. Bakırcı. “Ayaklarımız Altındaki Levhaların (Plakaların) Hareketinin Sonuçları Nelerdir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 08 Jun. 2012, https://evrimagaci.org/s/568.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Ayaklarımız Altındaki Levhaların (Plakaların) Hareketinin Sonuçları Nelerdir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 08, 2012. https://evrimagaci.org/s/568.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close