Küresel COVID-19 Salgınında Maskeleri Nasıl Rasyonel Bir Şekilde Kullanabiliriz?

Ağır akut solunum yolu yetersizliği sendromu koronavirüs 2 (SARS-CoV-2), yani koronavirüs hastalığı 2019'a (COVID-19) sebep olan virüs salgını ortaya çıktığından beri yüz maskelerinin kullanımı Çin ile birlikte Güney Kore ve Japonya gibi diğer Asya ülkelerinde de yaygınlaştı. Çin'deki bazı eyaletler ve belediyeler halka açık alanlarda zorunlu yüz maskesi politikaları uyguladı. Lakin Çin'in ulusal talimatnamesi sağlık çalışanları ve toplumun kalanının maske kullanımı konusunda tavsiye verirken, risk bazlı bir yaklaşımı benimsedi.

Biz, bu makalede farklı sağlık otoritelerinin maske kullanımı önerilerini karşılaştırdık. Semptomatik bireylerin ve sağlık çalışanlarının maske kullanması gerektiği yönündeki tavsiyelerde fikir birliği olmasına rağmen, kamu ve toplumsal çevrelerde maske kullanımı konusunda bazı uyuşmazlıklar gözlemlendi. Örnek olarak ABD Sağlık Bakanlığı sağlıklı kişilerin kullanması için maske satın alınmamasını tavsiye etti.

Geniş çaplı maske kullanımının önüne geçmek istenmesinin önemli bir nedeni de sınırlı stokları sağlık hizmetlerindeki profesyonel kullanım için saklamaktır. Toplum bazında yaygın maske kullanımının önlenmesi ayrıca maskelerin koronavirüs enfeksiyonuna karşı etkili koruma sağlamadığı argümanıyla da savunulmaktadır.

Hangi Ülke/Kurum, Ne Öneriyor?

Dünya Sağlık Örgütü

• Eğer sağlıklıysanız, sadece SARS-CoV-2 enfeksiyonundan şüphe edilen birinin bakımını üstleniyorsanız maske takın.

Çin

• Orta Derecede Enfeksiyon Riski Taşıyan Kişiler: Tıbbi kullanıma uygun cerrahi veya tek kullanımlık maske takmalılar.
• Bu kişiler, yüksek nüfus yoğunluğuna sahip gibi yerlerde (örneğin hastaneler ve tren istasyonları) çalışan kişiler, karantinaya alınmış kişilerle yaşayan veya kendileri karantinaya alınmış kişiler ve COVID-19 ile ilişkili çalışmalar yürüten işçiler, polisler, güvenlik görevlileri ve kuryelerdir.
• Düşük Enfeksiyon Riski Taşıyan Kişiler: Tıbbi kullanıma uygun tek kullanımlık maske takmalılar.
• Bu kişiler yüksek nüfus yoğunluğuna sahip yerlerde (örneğin süpermarket veya alışveriş merkezleri) yaşayan, iç mekanlarda çalışan, ateş klinikleri hariç tıbbi enstitülerde iyileşme sürecinde olan kişiler ve 3-6 yaş arası çocuklar ile okula giden çocukların toplantılarına katılan kişileri içermektedir.
• Çok Düşük Enfeksiyon Riski Taşıyan Kişiler: Maske takmalarına gerek yoktur veya tıbbi-olmayan (kumaş/bez) maske takabilirler.
• Bu kişiler çoğu zaman evde kalan, dış mekanlarda aktivitede bulunan, iyi havalandırılmış yerlerde çalışan kişilerdir.

Hong Kong

• Tıbbi maskeler solunum yolu virüslerine yakalanmış kişilerin bu virüsleri yaymasını engelleyebilir. Semptomları olan kişilerin (ki bu semptomlar hafif/orta şiddette olsa bile) cerrahi maske takması gerekmektedir.
• Toplu taşımayı kullanırken veya kalabalık yerlere giderken tıbbi maske takmalısınız. Maskenin düzgün takılması ve maske takım işlemi öncesinde ve sonrasında el hijyenine dikkat edilmesi gerekmektedir.

Singapur

• Eğer öksürük veya burun akıntısı gibi solunum semptomları gösteriyorsanız maske takın.

Japonya

• Bir yüz maskesinin sizin bir virüse yakalanmanızı önleme konusundaki etki miktarının düşük olduğu düşünülmektedir. Kapalı, kötü havalandırılan alanlarda bir maske takarsanız, diğerleri tarafından saçılan damlacıkları önlemeye yardımcı olabilir. Ancak açık-hava olan mekanlarda bu maskelerin kullanımı pek verimli değildir.

ABD

• Hastalık Kontrol ve Önlem Merkezi (CDC), sağlıklı olan kişilerin kendilerini COVID-19 da dahil solunum hastalıklarından korumak için yüz maskeleri (ve respiratörler) kullanmasını önermemektedir. [E.N. Bu öneri, bu makalenin yazılmasından sonra değiştirilmiştir.]
• ABD Başhekimi, Twitter üzerinden yaptığı açıklamayla halkın maske almayı durdurmasını istedi.

Birleşik Krallık

• Yüz maskeleri, hastaneler gibi yerlerde büyük öneme sahiptir; ancak genel halkın kullanımında yaygın bir faydası olduğuna dair çok az kanıt vardır.

Almanya

• Cerrahi maske kullanımının, sağlıklı bir insanın hastalığa yakalanmasını önlediğini gösteren yeterli kanıt bulunmamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, önerilmeyen durumlarda maske kullanımı sahte bir özgüven yaratabilir; çünkü daha temel olan hijyen önlemlerinin (örneğin el hijyeninin) görmezden gelinmesine neden olabilir.

Tüm Bunlar Bize Ne Öğretiyor?

Lakin kanıt eksikliğiyle, eksiklik kanıtı arasında temel bir fark vardır. İngiltere ve Almanya'nın tavsiyelerinde belirtildiği gibi, maskelerin toplumda solunum yolları enfeksiyonuna karşı etkili koruma sağladığına dair kanıtlar azdır. Ancak maskeler sağlık çalışanları tarafından, solunum yolu enfeksiyonuna sahip hastalarla ilgilenirken damlacık önlemlerinin bir parçası olarak yaygınca kullanılmaktadır. Savunmasız bireylerin kalabalık alanlardan uzak durmasının ve yüksek riskli alanlara maruz kaldıklarında rasyonel bir şekilde cerrahi maske kullanmalarının tavsiye edilmesi mantıklıdır.

Kanıtların gösterdiği üzere COVID-19, semptomlar ortaya çıkmadan da başkasına bulaştırılabilmektedir. Eğer enfekte olmuş ama asemptomatik ve bulaştırıcı olan kişiler de dahil herkes maske takarsa virüsün toplumdaki yayılımı azaltılabilir.

Maske kullanımı konusundaki tavsiyeler ülkeden ülkeye değişmektedir ve şu ana kadar N95 solunum maskeleri (başka koruyu ekipman olmadan) de dahil maske kullanımının bölgesel salgınlar başladığında toplum bazında arttığını gözlemledik. Halk tabanında maske kullanımındaki bu artış maske stoklarındaki küresel kıtlığı kötüleştirerek fiyatların hızla yükselmesine sebep olmakta ve ön saflardaki sağlık uzmanlarının stok kısıtlamalarıyla karşılaşması riskini doğurmaktadır.

Buna tepki olarak birkaç ülke (örneğin Almanya ve Güney Kore) bölgesel talebe öncelik vermek amacıyla maskelerin ihraç edilmesini yasakladı. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) maskeler de dahil koruyucu ekipman üretiminde %40 artış yapılması için çağrıda bulundu. Aynı zamanda sağlık otoriteleri ön saflardaki sağlık çalışanlarının ve toplumdaki en savunmasız nüfusun (enfeksiyona ve enfekte olduklarında ölüm riskine en açık olan kişiler; özellikle 65 yaş üstü bireyler ve mevcut sağlık problemleri olanlar) ihtiyaçlarına öncelik vermek için maske dağıtımını olabilecek en verimli hale getirmelidir.

Bazı bölgelerdeki insanlar (örneğin Tayland, Çin ve Japonya) üstünkörü alternatifleri ya da tek kullanımlık cerrahi maskeleri tekrar tekrar kullanmayı tercih etti. Bilhassa maskelerin yanlış kullanımı (tek kullanımlık maskeleri değiştirmemek gibi) koruyucu etkileri tehlikeye sokabilir ve hatta enfeksiyon riskini artırabilir.

Fox 2 Detroit

Ayrıca maske kullanımının sosyal ve kültürel paradigmalarındaki çeşitliliklere de dikkat edilmesi gerekmektedir. Bir hijyen uygulaması olarak (birçok Asya ülkesindeki gibi) ya da yalnızca hasta bireylerin yaptığı bir şey olarak (Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerindeki gibi) maske kullanılması arasındaki tezatlık, daha fazla toplumsal eğitimi gerektirecek bir biçimde, damgalama ve ırksal hiddete sebep olmuştur. Evrensel maske kullanımının bir avantajı da herkes maske taktığı için hasta olduklarında maske takan bireylerin maruz kaldığı ayrımcılığı önlemesidir.

Hükümetlerin ve kamu sağlığı örgütlerinin el hijyeni gibi diğer önleyici tedbirleri tamamlamak için uygun maske kullanımı konusunda rasyonel tavsiyeler vermesinin zamanı gelmiştir. WHO şu anda bireylerin, solunumla alakalı semptomlar gösteriyorlarsa ya da semptomları olan birinin bakımını yapıyorlarsa maske takmalarını önermektedir. Belki de asemptomatik ya da pre-semptomatik bulaşmayı önlemek için karantinadaki insanların herhangi bir sebeple evlerini terk ederken maske kullanmalarını tavsiye etmek mantıklı olacaktır. Ek olarak yaşlılar ve mevcut tıbbi problemleri olan kişiler gibi savunmasız nüfus da mümkünse maske takmalıdır.

Evrensel maske kullanımı stoklar izin verirse değerlendirilebilir. Bunlara paralel olarak maskelerin koruyuculuk süresi, tek kullanımlık maskelerin kullanım ömrünü uzatacak tedbirler ve tekrar kullanılabilir maskelerin icat edilmesi üzerine acil araştırmalar teşvik edilmelidir. Tayvan geniş bir maske stoğu oluşturma öngörüsüne sahipti; diğer ülkeler veya bölgeler de artık gelecek salgın planlarının bir parçası olarak bunu değerlendirebilir.