Koronavirüs Aşısı Bulunduğunda, Milyarlarca İnsana Nasıl Aşı Yapılacak?
Dünyada bilim insanları COVID-19'a karşı bir aşı geliştirebilmek için seferber olmuş durumda.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın "Hayatımızdaki en acil ortak çaba" olarak nitelendirdiği seferberlik için herkesin aklında ortak bir soru daha var: 7 milyar insana (veya en azından önemli bir çoğunluğuna) nasıl koronavirüs aşısı yapılacak? Operasyonun lojistiği nasıl olacak?
İngiltere'de aşı çalışmalarına Oxfordshire'daki eski bir RAF (İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri) hava üssünde bulunan Harwell Bilim Kampüsü'nde devam ediliyor. Aşı Üretim ve İnovasyon Merkezi (VMIC) yöneticisi Matthew Duchars şöyle diyor:
Zaman çizelgesini gerçekten neredeyse yarıya indirdik. Bu nedenle 2022'nin sonunda hazır olmasını beklerken, şimdi 2021'de hazır olmasını umuyoruz. Bu tür aşıları hızlı ve etkili bir şekilde üretebilmek, sadece ülke için değil, küresel olarak kritik önem taşıyor.
Bir benzetme yapmak gerekirse, evde pasta yapmak gibi bir şey. Mükemmel pastayı hazırlamak için saatler harcayabilirsiniz. Ama şimdi yaptığınız o pastadan 70 milyon tane yapmanız gerekiyor. Hepsinin de mükemmel olması gerekiyor, bu yüzden oldukça zorlu.
Oxford Üniversitesi'ndeki aşı çalışmaları için yeteri miktarda geçici laboratuvar alanı kuruldu.
Sonuçta, insan ırkının milyarlarca dozda birkaç çeşit COVID-19 aşısı yapması gerekecek. Hepsi dünya çapında üretilmeli, dağıtılmalı ve yönetilmeli.
Uluslararası aşı ittifakı (Gavi) ülkeleri aşı uygulamalarının insanlara tedariki üzerine düşünmeye çağırdı.
Ancak aşı konusunda uluslararası işbirliği elde etmek kolay değil. Çünkü birçok zengin ülke, sihirli formül bulunursa malzemeleri güvence altına almak için ilaç şirketleriyle hali hazırda ikili anlaşmalar yapıyor.
Aşı milliyetçiliği
Gavi'nin CEO'su Seth Berkley, karşılaşılan en büyük engellerden birinin sözde "aşı milliyetçiliği" olduğunu söylüyor. Berkley, aşının küresel olarak düşünülmesi gerektiği vurguluyor ve şöyle diyor:
Herkes güvende olmadığı sürece, hiçbirimiz güvende olmayız.
Gelişmekte olan ülkelerin doğru aşılara erişimini sağlamaya çalışmanın yanı sıra; Berkley, dünyada aşının konacağı flakonun (cam şişe) yeterli olup olmadığı da dahil olmak üzere, aşı uygulamasının daha yavan yönlerini düşünmek zorunda.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Bu konuda endişeliydik. Bu yüzden iki milyar doza yetecek kadar flakon satın aldık. 2021 sonuna kadar hazır olmasını umduğumuz doz sayısı da bu kadar.
Buzdolapları potansiyel sorun
Aşıların büyük çoğunluğunun düşük sıcaklıklarda saklanması gerekiyor. Bu yüzden cam şişeler kadar buzdolapları da potansiyel bir sorun.
Birmingham Üniversitesi'nde soğuk zincir lojistiği uzmanı olan Prof. Toby Peters, Gavi gibi kuruluşların gelişmekte olan ülkelerdeki mevcut soğutma kapasitesini nasıl en üst düzeye çıkarabilecekleri hakkında düşünmelerine yardımcı oluyor. Peters, bu potansiyel sorunu şu sözlerle açıklıyor:
Sorun sadece aşı buzdolaplarında değil. Onu uçaklarda hareket ettirecek paletler, ulaştırılması gereken noktalara götüren araçlar, ardından motosikletler. Tüm bunların sorunsuz bir biçimde çalışması gerekiyor.
Prof. Peters, bu devasa projeye yardımcı olabilmek adına soğuk zincir depolarını ödünç almak için küresel yiyecek ve içecek şirketleriyle görüşüyor.
Öncelik kimin olacak?
Aşı uygulamasının daha yönetilebilir hale getirilmesi için, ülkelerin kendi nüfuslarında kime öncelik vereceğini belirlemesi gerekecek.
İngiltere'de insan ve hayvan sağlığı üzerine araştırmalar yapan Wellcome Trust'ın aşı yöneticisi Dr. Charlie Weller, ülkelerin kendilerine bazı samimi sorular sormak zorunda kalacaklarını söylüyor ve şu soruları yöneltiyor:
Kimin bu aşıya ihtiyacı var? En yüksek risk grupları hangileri? Ve en yüksek öncelik kim? Emin olduğumuz bir şey varsa, o da üretilecek ilk aşının tedarikinin çok fazla olmayacağı.
Sağlık sistemleri yetecek mi?
Üretilen gerçek aşıları yapmak da o kadar kolay olmayacak. Ülkelerin sağlık sistemleri ve sağlık çalışanları bu işlem için yeterli olacak mı? Örneğin İngiltere, oy kullanılan merkezleri kullanabilmek için bir şablon üzerinde duruyor. Ancak fakir ülkeler için daha da korkutucu.
Dr Weller, hedef grupları aşılamak için doğru teknik becerilere sahip sağlık çalışanları ile güçlü sağlık sistemlerinin anahtar olacağı konusunda ısrarcı. Bilim insanlarına göre bir şekilde koronavirüs için bir çeşit aşı bulunacak. Ancak pek çok bilim insanı, aşıyı milyarlarca insana ulaştırmak için geceleri uyumadığını söylüyor.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 30
- 15
- 9
- 6
- 6
- 4
- 4
- 3
- 1
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2024 05:42:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9169
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.