Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Uzayda Kıyafetsiz Olarak Ne Kadar Dayanabilirsiniz?

Hayır, Uzayda Çıplak Kalsanız Hemen Donup Taş Kesilmez veya Patlayarak Ölmezsiniz! Ama Kısa Bir Süreliğine Çok Acı Çekeceğiniz Doğru...

Uzayda Kıyafetsiz Olarak Ne Kadar Dayanabilirsiniz? DNews
7 dakika
88,814
Tüm Reklamları Kapat

İnsanların, uzay kıyafetleri olmaksızın Dünya yörüngesindeki istasyonların bulunduğu uzay içerisinde 2 dakikaya kadar hayatta kalabilecekleri düşünülmektedir. Elbette bu, koruyucu kıyafetler olmadan uzayda 2 dakika güllük gülistanlık yaşayabilirsiniz demek değil. Sadece ölümünüz 2 dakikayı bulur demektir.

Ama daha önemlisi bu, popüler kültürde genelde bahsedilen "Astronot kıyafetlerinizi çıkaracak olursanız anında donmaya başlarsınız ve şişip, patlayarak ölürsünüz." iddiasının genel bir yanılgı olduğunu göstermektedir. Yani iddianın aksine, astronot kıyafetiniz olmadan uzayda durmaya çalışırsanız patlamazsınız, sağınız solunuz abartılı biçimde şişmez, anında donuvermezsiniz; ancak mutlu mesut da yaşayamazsınız.

Tüm Reklamları Kapat

Kıyafetsiz olarak uzayda gezinmenin (evet, biz hep yaparız!) iki büyük sorunu vardır: sıcaklık ve basınç. Bunun haricinde acil düzeyde önemli olan pek bir sorun yoktur; örneğin uzay boşluğundaki radyoaktif ışınım genlerinizi parçalayarak sizi hemen kanser yapmayacaktır.

Uzayda Çıplak Gezmenin Sorunları

1. Sıcaklık

Yaygın kanının aksine, uzayın her yeri mutlak sıfıra yakın bir sıcaklık olarak -270 derece civarında değildir. Bu denli düşük sıcaklıklara, yalnızca yıldızlararası boşlukta ulaşılır. Uzaydaki sıcaklık, Güneş'e yakınlığınıza göre değişir.

Tüm Reklamları Kapat

Dünya'nın yörüngesindeki sıcaklıklar -100 dereceden (gölgede), +120 dereceye (Güneş ışığı altında) kadar değişebilmektedir. Hatta Dünya'ya yakınlığınız bile bu durumu etkileyebilir: Örneğin Dünya'nın en dış atmosfer katmanlarında Güneş altında 10 dereceye (283 K) varan sıcaklıklar bulmak mümkündür; ancak atmosferin en dış katmanlarını da aşıp artık atomların pek bulunmadığı kısımlara ulaştığınızda sıcaklık birden Güneş altında 120 dereceye (393 K), gölgede -100 dereceye (173 K) düşer. Zaten bu yüzden uzay araçları koruyucu katmanlarla bu aşırı sıcaklık değişimlerine karşı korunmaya çalışılır. Ayrıca astronot kıyafetleri bu aşırı sıcaklara (ve sıcaklık değişimlerine) karşı dayanıklıdır.

Eğer kıyafetinizi çıkardığınız sırada gezegenin yanlış tarafındaysanız ve doğrudan Güneş'e bakıyorsanız, sanılanın aksine donmak yerine, deriniz haşlanmaya başlar ve vücudunuzda ciddi yanıklar oluşur. Yaklaşık 15-40 saniye sonra, muhtemelen panik ve oksijen yokluğundan ötürü bayılırsınız. Vücudunuzdaki yaralar birikmeyi sürdürür ve yaklaşık 2 dakika içerisinde ölürsünüz.

Burada ufak bir bilgi vermekte fayda var: Uzayda çok az sayıda atom olduğu için, ısı transferi kondüksiyon (dokunma) veya konveksiyon (akışkanlar) yoluyla değil, sadece radyasyon (ışıma) yoluyla aktarılmaktadır. Bu üç yöntem arasındaki en yavaş olanı radyasyon yoluyla ısı transferidir. Bu nedenle Güneş'e bakan tarafınız yanacak olsa da, bu hemen olmaz, dakikalar ile saatler arasında süren bir zaman alır ve tıpkı Güneş altında uzun süre kaldığınızda olduğu gibi, kademeli bir şekilde olur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Eğer Güneş görmeyen, soğuk taraftaysanız da, ölümümüz aşırı hızlı olmayacak ve 1.5-2 dakika arası sürebilecektir. Bu sefer aşırı soğuktan ötürü vücut sıvılarınız donmaya başlayacaktır. Ancak bu hemen olmaz, çünkü sıcakkanlı bir hayvan türü olarak vücudunuz yaklaşık 12-26 saat boyunca bu aşırı soğukla mücadele edebilir. Sonrasında yenilecektir ve vücudunuz yavaş yavaş donacaktır. Tabii bu sırada, az sonra bahsedeceğimiz basınç sorunlarından ötürü bilincinizi yitirirsiniz ve yine yaklaşık 2 dakika içerisinde ölürsünüz.

Görebileceğiniz gibi sıcaklık, doğrudan haşlama veya donma gibi bir etkiye sahip olamaz; daha ziyade havasızlık çok daha büyük bir problemdir. Ama uzayda çıplak dolanırsanız, havasızlıktan bile büyük bir sorunla yüzleşebilirsiniz: basınç.

2. Basınç

Uzay "katı vakum" adı verilen bir vakum halindedir ve basınç son derece düşüktür. Bu sebeple iç basıncınız ile dış basınç arasındaki dengenin ortadan kalkması, vücudunuzda önemli değişimlere neden olur. Bu değişimlerin ne olacağı, uzayda nerede olduğunuza bağlı olarak değişecektir.

Kaynama ve Buharlaşma: Güneş'in Civarı vs. Yıldızlararası Boşluk

Bunlardan birincisi ve en önemlisi, sanılanın aksine akciğerlerinizin "patlaması" değil, vücut sıvılarınızın (kan, lenf sıvısı, tükürük, idrar, üreme sıvıları gibi) anında kaynamaya başlamasıdır. Bunun nedeni, çok düşük basınç altındaki sıvıların kaynama sıcaklıklarının da inanılmaz düşük olmasıdır. Hele ki yıldızlararası boşlukta değil de, Güneş'i görebildiğiniz, bir yıldıza görece yakın bir yerdeyseniz (gezegenlerarası boşluktaysanız), uzayın sıcaklığı da 3 Kelvin kadar düşük olmayacağı için, ufacık sıcaklıklar bile gözleriniz ve diliniz üzerindeki suyun kaynamasına neden olabilir. Bu da sizi haşlar ve çok ciddi yaralara neden olur.

Deri Şişmesi

Basıncın düşük olmasından ötürü derinizin altındaki hava kabarcıkları şişmeye başlar; ancak bu şişme, sizi "patlayacak" noktaya getiremez: Deriniz, vücut bütünlüğünüzü bu şartlar altında bile koruyabilecek kadar esnektir. Eğer çok kısa bir süre içerisinde tekrar basınçlı tedavi uygulanırsa, neredeyse tamamen sorunsuz bir biçimde eski hale dönülebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Örneğin 1965 senesinde NASA'nın yaptığı astronot eğitimleri sırasında oluşan bir hatadan dolayı bir astronot, bu tip bir vakum ile 15 saniye boyunca baş etmek zorunda kalmıştır. Gerçek-benzeri bir simülasyon sırasında kıyafetinde hasar oluşmuştur ve hem aşırı sıcağa hem de vakum basıncına maruz kalmıştır. 14. saniyede bilincini yitirirken hatırladığı son şey, ağzındaki tükürüğün buharlaştığını hissetmek olmuştur. Neyse ki astronot sağ olarak kurtarılmış ve tedavi edilmiştir.

Ancak yeterince şanssızsanız, vücudunuzdaki gazların bu aktif hareketi, damarlarınızda gaz birikmesi sonucu embolizme (damar tıkanıklığı) neden olabilir. Bu da acı verici bir ölümü beraberinde getirebilir.

Akciğer "Patlaması"

Vakumlu ortamda akla gelen ilk şey akciğer şişmesi ve patlaması olsa da, uzmanlar bu olasılığın çok düşük olduğunu belirtmektedirler. Vakum halinde akciğerler gerekenden fazla şişecektir, bu doğru. Ancak "akciğer patlaması" durumu aşırı düşük bir olasılık olarak görülmektedir.

Eğer ki uzay boşluğunda nefesinizi içinizde tutmaya çalışırsanız, o durumda bir "patlama" söz konusu olabilir; çünkü vakumlu ortamda dışarı kaçmak isteyen havaya engel olmuş olursunuz, bu da gazın içinizde genişlemesine neden olur. Bunun sonucunda belki "patlamazsınız" ama, akciğerlerinizdeki hava alveollerinizi yırtarak bedeninizi terk edebileceği deliklere yönelir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu nedenle belki de en mantıklısı, uzay boşluğunda korumasız kaldığınızda ciğerlerinizdeki hafifçe havayı dışarı vermek ve nefesinizi, akciğerlerinizde olabildiğince az hava olacak şekilde tutmaya çalışmaktır. Bu durumda, 1-2 dakika içerisinde havasızlıktan zaten öleceksiniz; ancak o süre zarfında kurtulma durumunuz olabilir.

3. Uzaydaki Diğer Etmenler

Tabii ki uzayda astronot kıyafetiniz olmadan gezinmeye çalışmanın bazı diğer sorunları da vardır. Bu etmenlerin bazıları (örneğin oksijen yetmezliği) son derece kritik ama bir o kadar da bariz sorunlardır. Diğerleri ise (örneğin mikrometeoroidler), olasılıklar dâhilinde bulunan ama çıplak uzay yolculuğunuzu anlamlı bir şekilde etkilemesini beklemediğimiz etmenlerdir. Yine de konu bütünlüğü açısından bunları da inceleyelim.

Oksijen Yetmezliği

Bu noktaya kadar fark etmiş olabileceğiniz gibi, uzay boşluğunda soluyabileceğiniz oksijen yoktur. Bu sebeple nefes alamazsınız - ve yine fark etmiş olabileceğiniz gibi, hayatta kalmak için sürekli oksijen kaynağına ihtiyacımız vardır.

Dünya'da yaklaşık 1 atmosfer basınç altındayken oksijen, kan dolaşımımızın basıncının atmosferik basınçtan düşük olması nedeniyle kanımızın içine doğru hareket eder. Ancak akciğerlerimiz bir vakuma maruz kaldığında, dış basınç daha düşük olacağı için oksijen, kan dolaşımından dışarı doğru hareket eder. Bu, hipoksi veya oksijen yoksunluğu adı verilen bir duruma yol açar. Yukarıda birkaç kez vurguladığımız gibi, 15 saniye içinde beyne oksijensiz kan gitmeye başlar ve bunun sonucunda bilinç kaybı oluşur. Hayvan deneylerinden ve astronot eğitimi sırasında yaşanan kazalardan elde edilen veriler, bir bireyin bilinçsizken bir boşlukta en azından 1 dakika kadar hayatta kalabileceğini, ancak bundan çok da uzun yaşamaya devam edemeyeceğini göstermektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
World Wine Regions Puzzle 1000 Parça

Dünya Şarap Haritası
Keyif, Eğlence, Endüstri ve Dagılım…
Dünya şarap bölgesi haritası, şarap üretimini, ona dünya
çapında hayat veren şarap ve üzüm bağlarını göstermektedir.
İklim kusagının sarap üzümleri için ideal olan bölgesi, farklı
Şarap türleri ve kendi içindeki sınıflandırılmaları! Şarap
dünyasına hoşgeldiniz!
-1000 parça Puzzle, Ebat: 48×68 cm

Devamını Göster
₺415.00
World Wine Regions Puzzle 1000 Parça
  • Dış Sitelerde Paylaş

Kozmik Radyasyon

Bir diğer sorun da kozmik radyasyon olacaktır. Atmosfer veya uzay kıyafeti gibi koruyucu etmenler olmadan uzaydan gelen radyasyona maruz kalmak, ciddi hızlarda mutasyonlara neden olabilir ve birçok hastalığı tetikleyebilir.

Mikrometeoritler

Bir diğer minik tehdit de, uzay boşluğunda bulunan veya yörüngede dolaşan atık maddeler ve gök cismi parçalarıdır. Bunlar da, çok yüksek hızlarda vücudunuza çarpabilir ve ölümünüze neden olabilir.

Uzayda geçen birçok bilimkurgu filminin incelediği "mikrometeorit" konusu, gerçekten de astronotların karşılaşabildiği sıkıntılardan birisidir. Bu fotoğrafta, mikrometeoritler tarafından yarılmış bir uzay giysisi görülmektedir. Bu yapılar, ufacık toz zerreleridir; ancak çok yüksek hızlarda hareket edebilirler. Eğer ki çıplak deriye temas edecek olsalar derimizde de yarıklar açabilirler. Ancak çok ufak oldukları için bir uzay kıyafetini boydan boya delmeye ve astronota zarar vermeye yetecek momentuma sahip değillerdir. Burada da yarılan, zırhın sadece en dış katmanıdır. Bu kıyafetler 6-7 katmandan oluştuğu için, astronota doğrudan herhangi bir zarar gelmez. Ancak elbette, zarar gelme "riski" artar.
Uzayda geçen birçok bilimkurgu filminin incelediği "mikrometeorit" konusu, gerçekten de astronotların karşılaşabildiği sıkıntılardan birisidir. Bu fotoğrafta, mikrometeoritler tarafından yarılmış bir uzay giysisi görülmektedir. Bu yapılar, ufacık toz zerreleridir; ancak çok yüksek hızlarda hareket edebilirler. Eğer ki çıplak deriye temas edecek olsalar derimizde de yarıklar açabilirler. Ancak çok ufak oldukları için bir uzay kıyafetini boydan boya delmeye ve astronota zarar vermeye yetecek momentuma sahip değillerdir. Burada da yarılan, zırhın sadece en dış katmanıdır. Bu kıyafetler 6-7 katmandan oluştuğu için, astronota doğrudan herhangi bir zarar gelmez. Ancak elbette, zarar gelme "riski" artar.
Reddit

Fakat uzay boşluğu inanılmaz geniş bir hacme sahip olduğu için, uzay boşluğunda bilinçli kalabileceğiniz birkaç saniye içinde bir de bir mikrometeorite denk gelme ihtimaliniz yok denecek kadar azdır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
28
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 22
  • Muhteşem! 9
  • İnanılmaz 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Korkutucu! 5
  • Bilim Budur! 3
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 12:56:17 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1538

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Uzayda Kıyafetsiz Olarak Ne Kadar Dayanabilirsiniz?. (21 Ekim 2013). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1538
Bakırcı, Ç. M. (2013, October 21). Uzayda Kıyafetsiz Olarak Ne Kadar Dayanabilirsiniz?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1538
Ç. M. Bakırcı. “Uzayda Kıyafetsiz Olarak Ne Kadar Dayanabilirsiniz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 21 Oct. 2013, https://evrimagaci.org/s/1538.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Uzayda Kıyafetsiz Olarak Ne Kadar Dayanabilirsiniz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 21, 2013. https://evrimagaci.org/s/1538.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close