Karasal Bitkiler (Embryophyta)
- Taksonomi
- Taksonomi
- Bitki Taksonomisi
- Bilimsel Adı Embryophyta
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Karasal Bitkiler
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Embryophyte
- Üst Alan (Superdomain) Neomura
- Tip (Type) Ökaryotlar (Eukaryota)
- Alem (Kingdom) Bitkiler (Plantae)
- Üst Alan (Superdomain) Yeşil Bitkiler (Streptophyta)
- Klad Karasal Bitkiler (Embryophyta)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Embriyofitler yani karasal bitkiler, yosunlar, boynuz otları ve kızılyapraklar gibi damarsız briyofitleri, hem de eğrelti otları, çiçekli bitkiler, kozalaklı bitkiler ve gingkolar gibi damarlı bitkileri kapsayan temel bir bitki grubudur. Embriyofitler, öncelikli olarak kara habitatlarında yaşadıkları için karasal bitkiler olarak tanımlanır ancak bazı istisnai durumlarda bu aileye ait kimi bitkilerin sucul habitatlara dönmüş olduğu gözlemlenir, yeşil algler gibi kimi karasal bitkiler ise esasında suculdur.[1]
Başlıca 4 karasal bitki grubu vardır:
- Karayosunları - Yapraklı karayosunları
- Eğreltiotları - Pteridophytler
- Gimnospermler - Açık tohumlu bitkiler
- Angiospermler - Kapalı tohumlu bitkiler
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Karasal bitkilerin evrimsel kökenlerinin bir grup kompleks yeşil alg olduğu ve Paleozoyik Dönem'de, yaklaşık 540 milyon yıl kadar önce muhtemelen çok hücreli Charophyta'lardan evrimleşmeye başladığı düşünülmektedir.
Yerçekimine karşı büyüyen ilk bitkiler, bundan yaklaşık 433 milyon yıl önce Silüryen Dönem'de ortaya çıkmıştır. Bu küçük bitkilerin, dallanmış bir kök tarafından birbirlerine bağlı olan spor üreten organları bulunmaktaydı. Yeraltındaki kök benzeri rizoitleriyle suyu emiyor ve bitkinin ana gövdesini desteklemek için bir çıpa görevi görüyordu. Bu bitkilere ait fosillere ilk olarak İngiltere'de bulunan Shropshire'da rastlanmıştır. Kuksonya adındaki bu bitkilerin Erken Devonyen dönemine dek yeryüzünde bulunan bitkilerinin önemli bir parçası olduğu düşünülmektedir. Günümüzde sadece bu bitkilere ait sporofitler yani eşeysiz parçaları bilinmektedir. Bugün yeryüzünde bulunan eğrelti otu ve diğer ilkel bitkiler gibi, bu bitkilerin de patlayarak sporları etrafa saçan spor keseleri bulunmaktaydı.
Bitkilerin evrimini, günümüzden 251,4 milyon yıl önce gerçekleşen ve denizlerdeki türlerin %96'sını, karasal omurgalı hayvanların %70'ini, böcek türlerinin bir kısmını yok eden Permiyen-Triyas Kitlesel Yok Oluşu dahi durduramamıştır. Bu kitlesel yok oluş, bitkileri göreceli olarak az etkilemiştir. En büyük etkisi, bitkilerin organizasyonlarının değişmesi üzerinde olmuştur.
Günümüzden 200 milyon yıl öncesinde, Triyas Dönem'de ise ilk defa kapalı tohumlu bitkiler evrimleşmeye başlamıştır. Bu evrimleri günümüzden 140 milyon yıl öncesi ile 65 milyon yıl öncesi arasını kapsayan Kretase Dönem'de ve 65 milyon yıl öncesiyle 2 milyon yıl öncesine kadar süren Tersiyer Dönem'de hepten yükselile geçmiş ve çeşitlenmiştir. Erken Kretase Dönem'de, günümüzden 130 milyon yıl öncesinde, ilk defa günümüzdeki çiçeklere benzeyen yapılar fosilleşmiştir.[2]
Embriyofitler olmasaydı, dünya üzerinde hiçbir hayvanın olmayacağını söyleyebiliriz. Kara bitkilerinin hayvanlardan daha önce ortaya çıktığı ve evrimleştiği bilinmektedir. Bitki örtüsü genişleyip çeşitlendikçe, bitkiler hayvanlara giderek daha fazla yiyecek, barınak ve içerisinde rahatlıkla büyüyüp üreyecek ve rekabet edecek ortamlar sağlamıştır.
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Bugün yaklaşık 280,000 tanımlı embriyofit türü bulunmaktadır. Karasal bitkiler 400 milyon yıldır yeryüzünün evrimsel tarihinde önemli bir rol oynamaktadır. Embriyofitler karasal ortama fotosentezi tanıtmış, çoğalıp çeşitlendikçe atmosfere oksijen girişini arttırmışlardır. Ortaya çıkışlarından bu yana, kara bitkileri besin zincirinin en altında, temel üreticiler olagelmişlerdir. Yeryüzündeki diğer tüm canlı organizmalar fotosentetik bitkilerin ürettiği organik maddelerle beslenirler.
Davranış ve Üreme
Embriyofit ismini, genç embriyo sporfitin ana gametofitin dokuları içerisinde çok hücreli gelişiminin erken aşamalarında beslemeye yönelik yenilikçi karakteristiklerinden alırlar. Embriyofitler çok az istifa dışında enerjilerini fotosentez yoluyla, yani güneş ışığının enerjisini kullanarak besinlerini karbondioksit ve sudan sentezleyerek elde ederler. Mikroskobik düzeyde, embriyofit hücreleri yeşil alglerinkine çok benzer kalır. İki zarla çevrili selüloz ve plastidlerden oluşan bir hücre duvarı ile ökaryotiktirler. Bunlar genellikle fotosentez yapan ve yiyecekleri nişasta şeklinde depolayan kloroplast şeklini alır ve karakteristik olarak klorofil a ve b ile pigmentlenir ve bu pigmentler genellikle onlara parlak yeşil bir renk verir. Embriyofitler ayrıca hücre turgorunu koruyan ve bitkiyi sert tutan genişlemiş bir merkezi vakuole veya tonoplasta sahiptir. Bazı gametler dışında kamçı ve sentriyollerden yoksundurlar.[3]
Etimoloji
Embriyofit etimolojik olarak Antik Yunanca'da "embriyo" anlamına gelen embryo ve "bitki" anlamına gelen phyte kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
3
-
2
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ www.eolss.net. Embryophyta. Alındığı Yer: www.eolss.net | Arşiv Bağlantısı
- ^ Earth Archives. The Evolution Of Plants Part 1: The First Conquerors Of Land. Alındığı Yer: Earth Archives | Arşiv Bağlantısı
- ^ www.newworldencyclopedia.org. Embryophyte - New World Encyclopedia. Alındığı Yer: www.newworldencyclopedia.org | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/05/2025 05:55:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11832
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
