Kanüllü İnekler: İnsanlar, İneklerin Vücuduna Neden Delikler Açıyor?

- Özgün
- Mamaloji
- Veteriner Hekimlik
Kanül (Lat: cannula), en geniş tanımıyla, herhangi bir hayvan türünün (insan, inek, kedi, köpek, vs.) vücudunda açılan veya var olan bir kanaldan içeri sokulan tüplere denir. Genellikle bu tüpler aracılığıyla ya bazı sıvılar ve besin maddeleri vücuda verilir ya da çalışılması gereken, bilgi edinilmesi gereken bir bölgeden veri toplanır. İneklerde bu işlem yapıldığında kanüllü inek elde edilir ve bu kanül, ineğin 4 odalı midelerinden en büyüğü olan rumen kısmına doğrudan erişim sağlar.

Açık konuşmak gerekirse kanüllü ineklerin kullanımı günümüzde oldukça seyrektir ve büyük oranda, yalnızca akademik araştırma amacıyla kullanılmaktadır. İddia edilenin aksine, günlük süt ve süt ürünleri üreten firmalardaki tüm inekler bu şekilde kanüllü değildir; bu nedenle buralarda çekilen fotoğraflarda bu deliklere neredeyse hiç rastlanmaz. Bunun yaygın bir uygulama olmamasının nedeni şudur: İneğin sindirim sisteminin bir kısmını atlayarak, doğrudan rumene besin yerleştirmek, sindirim kalitesini veya hızını arttırmaz.
Bunun uç bir örneği olarak şu sorulabilir: Sindirimi hızlandırmak için, bir ineğin (ya da bir insanın) anüsünden yemek verilebilir mi? Veya ince bağırsağından? Her ne kadar bağırsaklarda da sindirim ve emilim sürse de böyle bir şey yapmayız, çünkü amaç üretimi hızlandırmak değil, kaliteli ve verimli hale getirmektir. Bu durumda, ineğin rumenine hızlı beslenme için ulaşmanın maddi gelir açısından da bir anlamı yoktur. Konuyu daha iyi anlamak için kısaca geviş getiren hayvanların midelerinin çalışmasına bakalım:
Bu canlılarda 4 odalı mide bulunur ve bu odalar sırasıyla rumen, retikulum, omasum ve abomasum olarak isimlendirilir. Ağızdan alınan yiyecekler ilk olarak rumen ve retikulumda (bu ikisi aslen ortak bir odacığın farklı iki kısmıdır, aralarında serbest bir geçiş vardır) tükürük ile karışır ve katman katman ayrılır. Bu süreç sonunda besinler kitleler halinde bir araya gelir. Bu kitleler sonradan geviş getirilerek yeniden ağza geçer, tekrardan çiğnenir ve tükürükle iyice karıştırılır, ufalanır. Bu süreçte selüloz da, selülaz enzimi salgılayabilen bakteriler, protozoa, mantarlar tarafından sindirilir. Sonrasında yeniden yutulan besin parçaları omasuma geçer ve su ile minerallerin geri emilimi gerçekleşir. Buradan da son oda olan abomasuma geçiş gerçekleşir, besinlerin sindirimi sürer. Bu süreçten görülebileceği gibi, rumene doğrudan ulaşarak besin yerleştirmenin hiçbir anlamı bulunmamaktadır. Rumen zaten yutaktan sonra yiyeceklerin ulaştığı ilk yerdir. Sindirimin basamaklarını atlamak, daha düşük kaliteli ürünlere neden olacak, hızı da önemsenmeyecek kadar az arttıracaktır.

Kanül Neden Açılır?
Başta da belirttiğimiz gibi, özellikle sağlık ve deneysel çalışmalar gibi şartlarda, ineklerin midesinden veri toplamak için bu kanal açılır. Bu, bir hastanede insanın vücuduna çeşitli nedenlerle delikler açılmasından operasyonel olarak pek farklı değildir. Dediğimiz gibi, özellikle eski zamanlardan kalma bir uygulama olarak, geviş getiren hayvanların midelerinin nasıl çalıştığının anlaşılmasında kullanılmaktaydı. Günümüzde de bazı beslenme çalışmalarında, akademik araştırmalarda, hasta ineklerin tedavisinde ve bazı hastalıkların tespiti gibi uygulamalarda kullanılmaktadır. Buradan edinilen bilgilerle yeni teknolojiler üzerinde çalışılmakta veya çeşitli biyolojik süreçler (pH'a bağlı olarak sindirimin değişimi, hangi bakterilerin ne ortamlarda yaşadığı ve çoğaldığı, sindirim sürecinin nasıl işlediği, vb.) araştırılmaktadır.
Biraz garip ve rahatsız edici bir yöntem olduğunu kabul ediyoruz. Fakat ineklerin bu süreçte herhangi bir acı çekmediğini söyleyebiliriz. Çünkü bu delik lokal anestezi kullanılarak, özel olarak hazırlanan bir ortamda, steril koşullarda açılmaktadır. Ameliyat yaklaşık 1 saat sürmektedir ve sonrasında inek ağrı kesiciler kullanarak iyileşme sürecini atlatmaktadır.
Darr Ziraat Merkezi'nden Doç. Dr. Melissa Hudson'ın anlattığına göre bu yöntem ilk olarak bir inekte değil, bir insanda uygulanmıştır! Amerikan İç Savaşı sırasında bir mermi, bir askerin midesini delmiştir ve ne kadar uğraşıldıysa da yara olması gerektiği gibi kapanmamıştır. Bunun üzerine radikal bir karar alınarak hastanın midesine kalıcı bir kanül takılmıştır. Daha sonradan bu kişi, bir doktor tarafından gözetim altında tutulmuş ve insan sindirim sisteminin nasıl çalıştığı araştırılmıştır.
Ayrıca bu delik ineğin midesinin dışarıdan mikrop kapmasına da neden olmamaktadır. Çünkü inek rumeninde yer alan bakteri ve mantarlar, halihazırda bu ortamı işgal etmiş haldedir. Dolayısıyla dışarıdan gelen hiçbir organizma, bu ortamda mücadele etmeyi başaramaz ve Doğal Seçilim yoluyla elenir.
Bu araştırmalardan bazılarının süt üretimini arttırmayla ilgili olduğu doğrudur. Ancak bu konudaki çarpıtmalara dikkat etmek gerekir: Tüm ineklerin rumenine kanül takılarak onların doğrudan beslenmesini sağlamak gibi bir amaç yoktur! Sadece birkaç inekte bu delik açılır ve çeşitli besinlerin ne gibi sindirim süreçlerinden geçtiği analiz edilir. Bu sayede, en uygun besin kombinasyonu araştırılır ve bunlar, kanülsüz olan ineklerde uygulanır. Amaç, süt kalitesini arttırmaktır. Eski yöntemlerden daha iyi bir besin kombinasyonu keşfedildiğinde, diğer inekler de bu şekilde beslenmeye başlanır. Dolayısıyla hepsinin karnını delme gibi bir yöntem bulunmamaktadır.

Veteriner Fakülteleri'nde bu deliklerin açılmasının bir diğer nedeni de, hasta inekleri iyileştirmektir ve bu konuda önemli yollar kat edilmiştir. İneklerin rumenlerindeki mikroorganizma dengesi değiştiği zaman, basit bir şekilde, sindirim işlevlerini gerçekleştiremezler ve bu onları ölüme kadar götürür. Veteriner hekimler, sağlıklı bir ineğin karnına açtıkları kanülden rumen sıvısı alarak, hasta ineklere verirler. Bu sayede yavaş yavaş hasta ineğin rumen sıvısı normale döndürülür. Bu işlem bir miktar kan transferine benzetilebilir.
Ne var ki bu uygulama için de kanül açılması yaygın kullanılan bir yöntem değildir. Veteriner hekimler, kanül açmak yerine rumen içeriğini hayvanların ağzından sonda yardımıyla yapmayı tercih etmektedirler. Böylece hem herhangi bir cerrahi delik açılmasına gerek kalmamış olur, hem de sırf rumen içeriği almak kadar kısmen basit bir işlem için büyük bir zaman kaybına uğranmamış olur. Tabii kimi zaman, halihazırda başka bir çalışma için kanül açılmış bir hayvan varsa, bu kanülün kullanılması hayvanın konforu açısından tercih edilebilir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Ayrıca içinizi rahatlatacaksa söyleyelim: En azından araştırma kurumlarında bu kanüllü ineklerin sayısı sıkı bir şekilde denetlenir ve etik kurul toplamda kaç ineğe bu işlemin uygulanacağına karar verir. Birçok durumda, eğer ki alternatif metotlar mümkünse, kanül açma işleminin "gereksiz" görerek bu operasyon talebini reddedebilir.
Tabii ki art niyetli insanlar her yerdedir. Bu tür haberleri taraflı bir şekilde çarpıtan bir dolu art niyetli insanlar olduğu gibi, ineklerdeki kanülasyon sistemini kötüye kullanan firmalar da olabilir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git- 55
- 39
- 26
- 17
- 15
- 12
- 11
- 10
- 9
- 7
- 6
- 2
- K. Nalley. Holey Cow!. (9 Nisan 2013). Alındığı Tarih: 2 Ağustos 2019. Alındığı Yer: The Standard | Arşiv Bağlantısı
- T. Whitt. A Window To The World Of A Cow’s Stomach. (1 Aralık 2003). Alındığı Tarih: 2 Ağustos 2019. Alındığı Yer: The Lantern | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/03/2025 00:12:30 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1727
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.