Kaç Arkadaşınız Var? Peki Kaç Tane Olmalı?

Pandemi ile birlikte geçen 2 yılın ardından kendinizi arkadaş edinme serüveninde kaybolmuş hissedebilir, sosyal çevrenizi daraltmakla sosyal ağınızın dışındaki bireylerle kaybettiğiniz zamanı telafi etmek arasında seçim yapmak zorunda kalabilirsiniz. Devam eden "yalnızlık salgını" sırasında bireyler, arkadaş gruplarındaki arkadaş sayısının azalmasından endişe duyarak sosyal çevrelerini canlandırma dürtüsü hissedebilirler. Ancak samimi ilişkiler kurabilme potansiyelini fark etmek, bu yorucu süreçte size güç verebilir.

Birçok arkadaşınızın olması, birçok fayda sağlar: Araştırmalara göre, 20'lerinizde çok sayıda arkadaşınızın olması 30'larında edineceğiniz arkadaşlıkların kalitesini yükseltebilir. Psikolog ve ayrıca yakın zamanda yayınlanacak olan Platonik: Sevgi Bilimi, Arkadaşlık Edinme ve Korumada Nasıl Yardımcı Olabilir? kitabının yazarı olan Marisa Franco, konu hakkında şunları belirtiyor:

20'li yaşlarında olan insanlar büyük bir arkadaş grubu kurmak istemeye meyillidirler, çünkü içgüdüleri kimlik duygularını genişletmek yönünde olacaktır ve bunu da ancak farklı tür insanlar ile tanışarak yapabilirler.

2012'de yapılan bir araştırmada, sürekli 10 veya daha fazla kişiyle etkileşim içinde bulunan insanların psikolojik durumlarının 10'dan çok daha fazla kişiyle etkileşim içinde bulunan insanlardan çok daha iyi olduğu keşfedildi. Ayrıca arkadaşlıkları bozmadan devam ettirmenin hayattan alınan zevki artırdığını, stresi azalttığını ve fiziksel sağlığı desteklediğini biliyoruz.

Fakat arkadaşlığın meyvesini yemek için düzinelerce arkadaşa ihtiyacınız yok. Franco, tek bir tane arkadaş sahip olmanın bile mutluluk getirebildiğini söylüyor, ayrıca şunu da belirtiyor:

Arkadaşlıktan aldığımız en büyük dönüt mental sağlığımız ve mutluluğumuz bakımından sıfırdan bire gitmektir. Eğer bir kişiyle ihtiyacınız olan derinliği bulabilirseniz arkadaşlığınız hem güçlü hem de etkili olacaktır, bu durumda düzinelerce arkadaşa ihtiyacınız olmaz.

Aynı anda hem üzerinizde yeni arkadaşlıklar kurmak adına baskı hissetmek hem de tanıştığınız herkesle iletişimi koparmamaya çalışmak yerine, birkaç yakın dostun değerini bilmek gerekir.

İhtiyacınız olan arkadaş sayısı tahminen 3, 5 veya 6'dır; çünkü insanlar ancak az sayıda arkadaşlığı derin bir şekilde sürdürebilir. 1990'larda, evrimsel psikolog olan Robin Dunbar insanların bilinçli bir şekilde 150'ye kadar anlamlı sosyal ilişkiyi kaldırabileceklerini iddia eden bir çalışma yayınladı, bu sayı halk arasında Dunbar Sayısı olarak da biliniyor.^[18]

Ancak burada kişi iletişime geçtiği 150 kişinin hepsi ile eşit bir şekilde etkileşimde bulunmuyordu. Dunbar, düzinelerce arkadaşlık ilişkisinin yanı sıra, insanların sahip olması gereken yakın arkadaş sayısının 5 olduğunu da buldu. Yine benzer olarak, 2020'de yapılan bir araştırmada 3 veya 5 yakın arkadaşın tatmin olmuş hissetmek için ideal bir rakam olduğu ortaya çıktı.^[19]

Araştırmacı Jeffrey Hall, bir birey ile belli bir yakınlık seviyesine erişmenin yaklaşık olarak 200 saat gibi büyük bir miktarda zaman gerektirdiğini belirtiyor.^[18] Rastladığımız tüm insanlar ile bu derece yakınlık seviyesine ulaşmaya çalışmak, gerçekten zaman alıcı ve yorucu bir iş olurdu. Bu nedenle de daha önce belirttiğimiz gibi, daha çok zaman ayırdığınız bireyler ile yakın arkadaş çevremizi oluşturmamız daha muhtemeldir. Dunbar konu hakkındaki düşüncelerini şöyle dile getiriyor:

Bu tarz ilişkiler karşılıklı olarak çok güçlüdür, çünkü her iki taraf da birbirlerine çok fazla zaman harcar.

Çocukluk arkadaşlarımız, belki de anaokulundan beri tanıdığımız ve her zaman görüştüğümüz insanlardır, ayrıca farklı bir ülkeye taşınsalar ve onları sadece yılda bir kez görsek bile, bu arkadaşlığı bıraktığımız ilk günkü gibi bulabiliriz

Dunbar, bu arkadaşlarla beraber olmayı "otomatik vitese geçmek" olarak tanımlıyor, çünkü bu tarz ilişkiler düzene oturmuş ilişkilerdir. Yani, bu ilişkiler hiç utanmadan kendiniz olabileceğiniz ilişkilerdir. Psikolog ve aynı zamanda Düşüncelerini İyileştir: Kendinle Olumsuz Bir Şekilde Konuşmayı Bırak ve Her Zaman İstemiş Olduğun Yaşamı Keşfet kitabının yazarı olan Andrea Bonior, konu hakkında bildiklerini şöyle dile getiriyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

En yakın arkadaşlarınızla birlikteyken kendinizi sansürlemenize veya iyi görünmeye çalışmanıza gerek yoktur. Sizi iyilikte veya kötülükte olduğunuz gibi kabul ederler.

Sizi enerjik, rahat, yenilenmiş, özgün, değerli ve hassas hissettiren, ayrıca büyük bir haber aldığınızda hiç beklemeden, anında söylediğiniz arkadaşlarınızın arkadaşlarınız arasında özel bir statüye sahip olmaları muhtemeldir. Daha derin ilişkilerimiz, olduğumuzu söylediğimiz kişiler değil, gerçekten olduğumuz kişi olarak sevildiğimizi hissetmemize yardımcı olur.

Bonior ise sosyal medya sayesinde arkadaşlıkların kolaylıkla ölçülebildiğini ve karşılaştırmanın oldukça doğal olduğunu da söylüyor. Ancak mesela üniversitedeki arkadaşlarınızın sosyal medya üzerinden sürekli olarak dopdolu bir sosyal program paylaşmaları, yetersizlik hissiyatını artırabilir veya takip ettiğiniz kişilerle iletişimi kesmemek adına baskı hissettirebilir. Ancak, en derin arkadaşlık ilişkilerimiz bu zorunluluk zincirini kırar. Çevrimdışı vakit geçirdiğimiz kişiler arkadaşlık ilişkilerimizin çoğunluğunu oluşturur. Bonior, konuya ilişkin şu sözleri söylüyor:

Sosyal medyada yaklaşık 200 kişiden doğum günü mesajı almak saygınlığınızı ve aidiyet duygusunu artırabilir. Ancak bu kişilere işler kötüye gittiğinde ve konuşmaya ihtiyacınız olduğunda yazamayabilirsiniz. Çünkü bu bağ, doğum günü mesajlarıyla kurulabilecek bir bağdan çok daha derindir.

Arkadaşlık İlişkilerimizi Geliştirmek İçin Ne Yapmalıyız?

Arkadaşlarınızın olması elbette önemlidir, fakat asıl onlarla vakit geçirebilmeye odaklanmak gerekir. Eğer arkadaşlıkları derinleştirmek istiyorsanız buna zaman ve boşluk ayırmanız gerekecektir. Kansas Üniversitesinde iletişim çalışmaları alanında profesör olan Hall, şunları söylüyor:

Yüksek ihtimalle, en yakın dostlarınız birbirinizle sıklıkla görüştüğünüz ve eğlenceli aktiviteler yaptığınız kişilerdir.

Müsait olmak ve arkadaşlarla takılabilmek için yeterince enerjiye sahip olmak kimin arkadaşlık çemberinize dahil olduğunu gösteren büyük belirleyicilerdir. Uzak şehirlerde bulunduğunuz bir arkadaşınız veya büyük bir hayat değişikliği döneminde olan birisi bu tarz derin ilişkileri koruyup devam ettirmek için sizin kadar zamana sahip olmayabilir. Hall ayrıca şunu da belirtiyor:

Haftalık yoga derslerine katılmak, işten önce bir kahve içmek gibi bir rutine sahip olmak arkadaşlarınızla sıklıkla görüşmenizi sağlar. Spontane bir film gecesi gibi sıradan bir şey bile tutarlılığı devam ettirmek için yeterli bir adımdır. Bir kişinin hayatında olan biteni haftadan haftaya veya aydan aya konuşabilmek, anlık olarak daha iyi bağlantı kurabilmenize yardımcı olur ve size mesajlaşma esnasında da hızlıca diyaloga girebilme fırsatı verir. Bir başkasının günlük programını bilmek de bir yakınlık davranışıdır.

Yakın arkadaşlıklarınızdan her biri hayatınızdaki farklı bir rolü yerine getirebilir. Bir arkadaşınız iş ile alakalı şeyleri konuştuğunuz kişi olabilirken bir diğeri ilişki tavsiyesi için sırrınızı açtığınız kişi olabilir. Bütün bu görevleri üstlenen tek bir arkadaş olamaz. Bu derin dostluklar hakkında hatırlanması gereken en önemli şey, onlar için çaba sarf etmemiz gerektiğidir. Dunbar'ın konu hakkındaki sözleri ise şöyle karşımıza çıkıyor:

Bu tarz arkadaşlıklara bolca zaman ayırmanız gerekir.

Beraber zaman geçirmediğiniz, hayatlarında neler olup bittiğini bilmediğiniz, beraber gülmediğiniz ve zor zamanında kol kanat germediğiniz biriyle samimiyet kurmayı bekleyemezsiniz.

Bir bireyin kaç tane yakın arkadaşı olması gerektiğine dair kesin kurallar olmasa da kendinizi yalnız hissetmeniz daha fazla yakın arkadaşa ihtiyacınız olduğunu gösteren bir işarettir. Franco bunu şöyle açıklıyor:

Yalnız hissetmeniz, yeteri kadar sosyal etkileşimde bulunmadığınızı gösteren bir işarettir.

Arkadaş grubunuza odaklanmanın yalnızlık etkilerini azaltmaya yardımı dokunabilir. Çevrenizden çok uzak bir yerde yaşayan bir yakın arkadaşa sahip olsanız bile, çocuklarınızın okulundaki bir veli grubuna katılmak veya binanızdaki aktivitelere dahil olmak aidiyet ve bağlanmışlık duygularını geliştirir. Eğer yeni bir şehre taşındıysanız veya ilk kez ebeveyn oluyorsanız, hangi insanlarla ilişki geliştirebileceğinizi belirlemek amacıyla hayatın bu dönüm noktalarını veya kimlikleri kullanabilirsiniz.

Çocuklarınızın futbol antrenmanındaki diğer ebeveynler, favori kafenizdeki barista ve bir berber gibi tanıdıklarla ve tanıdık yüzlerle gündelik sohbetlere katılmak sosyal hayatınızı güçlendirmek adına kolay ve düşük riskli bir yoldur, ayrıca bu yolun mutluluğu da arttırdığı gözlemlenmiştir. Bu düşük riskli ilişkiler yakın arkadaşlıklara dönüşme potansiyeline sahiptir, hem de etkileşim içinde bulunmanın faydalarından yararlanabilmek için bu arkadaşlarınızın her birini çok iyi bir şekilde tanımanıza gerek yoktur.

Araştırmalar gösteriyor ki insanlar tanıdıklarıyla sohbet ettikten sonra daha mutlu olurlar ve daha fazla aidiyet duygusu hissederler. Ancak, en sağlıklı sosyal çevre, iyi tanıdığınız kişilerin yanı sıra tanımadığınız kişilerle de etkileşim içinde bulunduğunuz bir çevredir.

Hall, çok fazla kişiyle uğraştığımız için birkaç kişiye zaman yatırımı yapmanın az da olsa dezavantajlı olduğunu söylemektedir, çünkü arkadaşlarınızın her zaman sizin yanınızda olmalarını engelleyen başka yükümlülükleri veya çatışmaları olabilir.

Hall, eğer izole olmuş hissediyorsanız başkalarını desteklemenin ve sevgiyle iletişim kurmanın yalnızlıkla mücadeleye yardımcı olduğunu ortaya koyan çalışmalarının da altını çiziyor. Bu yüzden eğer çoktan iletişimi kopardığınız ve zor bir zamandan geçtiğini bildiğiniz bir dostunuza teşvik edici bir mesaj atmayı düşünüyorsanız, hemen yapın. Hall bu konudaki düşüncelerini şöyle anlatıyor:

Böylece arkadaşlığınızın olumlu etkilerini görebilirsiniz. Birbirimize bağlılık ve aidiyet duygusu hissedebilmek temel bir ihtiyacımızdır ve eğer bu ihtiyacı karşılıklı olarak yerine getirirsek daha sağlıklı insanlar olacağımıza inanıyorum.