İnsan, Besin Zincirinin Neresinde?

İnsanlar besin zincirinin neresindedir? Belki basit bir tahminle inekler ile kutup ayıları arasında bir yerlerde olması gerektiğini söyleyebilirsiniz, ancak yeni yapılan bir araştırma, bu muğlak ifadeyi netleştiriyor ve bir sayıyla ifade ediyor: İnsanlar, yaşadıkları yere bağlı olarak, besin zincirinin 2.0 ila 2.6 seviyesi arasında yer alıyor. Bu skala, 1 ile 5.5 arasında değişiyor. Bitkiler skalanın 1 ucunda yer alıyor, 5.5 değeri ise katil balinalar gibi üst düzey avcılara ait.

Bir diğer deyişle, insanların besin zincirinde bulunduğu yer hamsiler ile domuzlar civarındadır.

Araştırmacıların bunu tanımlamak için kullandığı teknik terime trofik seviye deniyor. Bir türün trofik seviyesi, diyetinde tükettiği et ile ot oranına bağlı olarak belirleniyor. Aynı zamanda bu seviye, etin otçul hayvanlardan mı, etçil hayvanlardan mı geldiğine göre de değişiyor. Örneğin hamsi yiyen bir canlıya göre ton balığı yiyen bir hayvanın trofik seviyesi çok daha yüksek oluyor. İşte tam olarak bu sebeple insanlar daha ortalarda bir yere düşüyorlar. Domuzların aksine, insanlar teknolojileri sayesinde daha üst trofik seviyelerdeki hayvanları avlayabiliyorlar: aslanlar ve kaplanlar gibi... Ekologlar türlerin trofik seviyelerini enerji ve yiyeceklerin değişik ekosistemlerde nasıl hareket ettiğini araştırmak için belirliyorlar.

Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan makale, bugüne kadar yapılmışın aksine, insanın trofik seviyesini de belirliyor. Araştırma ekibi, bunun farklı ülkelerde yaşayan insanların diyetlerini kıyaslamak açısından faydalı olacağını düşünüyor. Aynı zamanda bu, dünya çevresindeki insanların beslenme trendlerini takip etmekte de faydalı olabilir. Örneğin, gelişmiş ülkelerdeki insanlar giderek daha fazla et tükettikleri için trofik seviyeleri de yükselmektedir. 1961 senesinde Çin'deki ve Hindistan'daki insanların trofik seviyesi 2.05 civarındaydı; 2009 yılına geldiğimizde ise aynı ülkelerin trofik seviyeleri 2.90 değerine kadar yükseldi.

Araştırmacıların trofik seviyeyle ilgili olarak buldukları diğer ilginç noktalar ise şöyle:

• Eğer araştırmacılar Hindistan ve Çin'i hesaplamalara dahil etmezlerse, Dünya çapındaki tüm insanların ortalama trofik seviyesi 2.3 dolaylarında olmaktadır. Bu seviye, son 50 yıldır pek değişmemiştir.
• İnsanların yediği balıkların trofik seviyesi 1961 yılında 2.88 iken, 2009 yılında 2.69 dolaylarındadır. Bunun sebebi, avcıların giderek daha fazla küçük balık ve daha az büyük balık avlamasıdır. Bunun bir diğer nedeni de aşırı avlanmadır.
• En yüksek trofik seviyeler Moğolistan, Moritanya, İzlanda ve İskandinav ülkelerindedir. Tüm bu toplumların diyetleri et, balık ve besi hayvancılığı temellidir ve çok az ot içerir. Ancak bu insanların trofik seviyesi 1961 senesinden beridir düşüş göstermiştir. İskandinavya'da hükümetler, insanları daha fazla yeşillik ve ot yemesi için teşviklerde bulunmuştur. Öte yandan Moğolistan ve Moritanya'da insanlar geleneksel diyetlerinden uzaklaşmaktadır. Bunun sebebi, modernizasyon ve kentselleşmedir.