Higgs Kütle Hiyerarşisi Problemi Nedir? Kütleçekimine Yakından Bakınca Anlamsızlaşıyor!
Inverse
Evren'deki düzene ve düzensizliğe neden olan birçok doğa yasası mevcut. Fareler kurtlar tarafından yeniyor, masum insanlar trafik canavarları tarafından öldürülüyor ve kütleçekimi de en sıskasından en şişmanına kadar her canlıyı, en ufağından en devasasına kadar her cismi yeryüzüne yapışık tutuyor.
Evren'imizdeki yasaların birbirleriyle olan güçlülük/üstünlük ilişkilerine bakarak cisimlerin birbirleriyle olan etkileşimlerini ve bu etkileşimlerin neden o şekilde olduğunu anlamamız mümkün olabilmektedir. Kütleçekimi ile ilgili sorun ise, bu etkileşimlerin sıralanmasında bazı gariplikler doğuruyor olmasıdır.
Evren'deki kuvvetlere ve güçlerine yakından baktığınız zaman, kütleçekiminin en ufaklar tarafında kaldığını görürsünüz. Kütleçekimi, var olan en zayıf fiziksel kuvvettir. Bir balonu yünlü kıyafetinize sürtün ve bir kağıt parçasına yaklaştırın. Yünün balona aktardığı ufacık elektromanyetik yük, Dünya'nın kütleçekim kuvvetini yenerek, kağıdı kolayca masadan kaldırmaya yetecektir. Bahsettiğimiz bu kütleçekim kuvveti, Ay'ın Dünya'dan kopup gitmemesini sağlayan kuvvettir, hatırlatırız! Kütleçekimi, umursanmayacak miktardaki bir elektromanyetik kuvvete, birkaç milimetre mesafede yenilmekteyken, 376.000 kilometre uzakta bulunan Ay'ın, Dünya'nın etrafında dönüp durmasını sağlamaya yetmektedir.
Buna, Higgs Kütle Hiyerarşisi Problemi denmektedir. Kütleçekim kuvveti bilimsel hiyerarşileri yerle bir etmektedir çünkü ona daha yakından baktıkça, daha çok yok olduğunu görürsünüz. Örneğin atom altı parçacıklar düzeyinde kütleçekiminin neredeyse hiçbir etkisi yokken, katrilyon çarpı katrilyonlarca kilometrelik galaksilerin birbirleriyle etkileşimini sağlayan kuvvetin ta kendisidir. Öyle ki, kütleçekiminden sonraki en zayıf kuvvet olan, çekirdeğin radyoakatif bozunmasını kontrol eden ve bu zayıflığı isminde de taşıyan "zayıf kuvvet" bile kütkeçekiminden 102410^{24} kat güçlüdür (1'in yanına 24 tane sıfır)!
Dünya'nın kütlesi 5.87×10245.87\times{10^{24}} kilogramdır. Yani yaklaşık 6 trilyon kere trilyon kilogram! Bu sayede ciddi miktarda güçlü ve kaçınılamaz bir çekim kuvveti yaratır ve bu kuvvet sizi annenizin karnından doğduğunuzdan itibaren yere yapışık tutar. Esasında şöyle söyleyebiliriz: Bahsettiğimiz elektromanyetik alanın kütleçekim kuvvetini yeniyor olması, bir nevi, ufak bir bebeğin bir gökdeleni dambıl olarak kullanarak kas çalışmasına benzer.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
İlgili Sorular
- Kütleler arası çekim (kütleçekimi) gerçek mi yoksa sadece uzay-zaman bükülmesinden mi ibaret?
- Kütleçekiminin zayıf ve tek yönlü etkiye sahip olması nasıl açıklanabilir?
-
25
-
14
-
11
-
9
-
6
-
6
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- S. Hughes. Introduction; Couloumb's Law; Superposition; Electric Energy. (1 Şubat 2005). Alındığı Tarih: 7 Ağustos 2019. Alındığı Yer: MIT | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 14:26:16 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1014
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
