Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Matematikçiler, Biyoloji Alanında Ne Tür Çalışmalar Yapabilir?

Matematikçiler, Biyoloji Alanında Ne Tür Çalışmalar Yapabilir?
4 dakika
4,003
Tüm Reklamları Kapat

Matematik bilimin dilidir. Kimyadan tutun da mühendisliğe kadar uzanan kökleriyle evreni anlamamıza, çetin rüzgarlara göğüs gerebilecek köprüler inşa etmemize yardımcı olur. Bu kökler, elbette ki, biyolojiye de uzanır.

Matematik yüzlerce yıldır basit fizik sistemlerinin modellenmeleri için kullanıldı. Mesela “Newton’un Kütle Çekimi Kanunu”. Görece basit gözlemlerden sonra matematiğin katkıları ile yüzlerce ışık yılı uzaklıktaki gök cisimlerinin hareketlerini açıklayabilir olduk. Ancak matematiğin köklerinin biyolojiye uzanması şaşırtıcı gelebilir. Çünkü yaygın olan görüş, biyolojinin matematikle açıklanamayacak kadar karmaşık olduğudur.

Tüm Reklamları Kapat

Biyolojinin “karmaşık” olduğu iddiasının dayanak noktası, alanın birden fazla alt bileşen içermesi; sistemdeki tüm bileşenlerin birbirleri ile ilişkili olması ve tek başlarına hiçbir etkilerinin olmamasıdır. Ancak bu “biyokarmaşıklık” bazı kesimlerce biyolojik süreçleri idare eden güçlerin veya ilkelerin fizik veya kimyadan bağımsız şekilde işlediğini öngören “dirimselcilik” (vitalism) ile açıklanmaya çalışılıyor. Açıklamayı yapanlar diyor ki “biyolojik sistemler matematiksel kalıplara sığacak kadar uysal değildir.”

Bu açıklamaya çok önceleri karşı çıkan bazı bilim insanları mevcut. Onlardan bir tanesi ünlü matematikçi, 2. Dünya Savaşı’nın şifre çözücüsü Alan Turing. Turing biyolojik olguların matematik ile anlaşılabileceğini ve matematik yardımı ile çözümlenebileceğini iddia ediyordu. Hatta 1952 yılında hayvanların kürklerindeki renkli desenlerin nasıl oluşabileceğini açıklayan bir çift matematik denklemi çıkartmıştı. Bu denklemler ancak Alan Turing gibi zeki bir insan tarafından hayal edilebilecek sezgisellikteydi. Ne yazık ki Turing bundan 2 yıl sonra, İngiliz yasalarının dikte etmesi ile başladığı hormon tedavisi devam ederken, hayatına son verdi.

Tüm Reklamları Kapat

Yükselen Alan

Bunun ardından matematiksel biyoloji alanının ayak sesleri duyulmaya başladı. Son yıllarda ise deneylerin detaylarının artması biyologlara sonu olmayan veriler sunuyor. Artık bu veriler biyolojinin (saptırılan) karmaşıklığını çözmek için kullanılıyor. Elinizde biyolojik bir hipotez varsa bunu biyolojik sistemleri taklit edip edemediğini gösterecek modellemelere dönüştürmelisiniz ve bunu ancak matematik yardımı ile gerçekleştirebilirsiniz.

Ayrıca son 60 yılda artan hesaplama kabiliyetimiz, eski yıllarda ortaya konan karmaşıklıklara çözüm olabilecek matematiksel modelleri bizlere sunuyor. Biyolojik sistemlerin matematik ile çözümlenebileceğinin anlaşılması, artan matematiksel kabiliyetimizin başarılı biyolojik modeller ortaya çıkarması “matematiksel biyoloji” alanına olan ilginin artmasının da bir sebebi.

Matematik, 21. yüzyılda ortaya çıkan tıbbi, biyolojik ve ekolojik birçok problemle savaşmak için elimizdeki en iyi silah konumunda. Biyolojik olguları matematikle modellediğimizde, gözlemleyemeyeceğimiz ve sözel olarak açıklayamayacağımız sonuçlara ulaşabiliyoruz. Eğer biyolojiyi “tanımlayıcı” olan bir alandan “öngörülü” bir alana taşımak istiyorsak matematiksel biyoloji başrol oyuncusu olacaktır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Yeni Bir Silah

Son 50 yılda matematiksel biyologlar kalp fizyolojisi için inanılmaz karmaşıklıktaki modellemelere imza attılar. Şimdilerde bu modellemeler insan kalbini daha iyi anlamak için kullanılıyor. Bilgisayar simülasyonları kalbin kullanılacak ilaç ile ne gibi etkileşimlerde bulunabileceğini yüksek oranda tahmin edebiliyor, böylece riskli ve pahalı operasyonlara gerek kalmıyor.

Aynı şekilde matematiksel biyolojiyi hastalıklarla olan amansız savaşlarımızda da kullanıyoruz. Bireysel ölçekte, hastanın bağışıklık sisteminin bir virüse nasıl tepki verebileceği kestirilebiliyor ve böylece tedavi şekli belirlenebiliyor. Daha geniş ölçekte ise, Ebola gibi epidemik hastalıkların kontrolünü sağlamak için yeni yöntemler geliştirilebiliyor.

Matematiksel biyoloji halkı tedbir almaları için uyarabiliyor da. Örneğin balıkçılar için yapılan bir araştırma sayesinde balıkların aşırı avlanıp nesillerinin tüketilmesi engellenebiliyor ve böylece bizler için önemli olan bu türe verilecek zarar en aza indiriliyor. 

Matematiksel yaklaşımla elde edilen bakış açıları biyolojiyi farklı ölçeklerde değerlendirmemize önayak olabiliyor. Mesela Bath Üniversitesi Matematiksel Biyoloji Merkezi’nde biyolojik problemlere çözümler aranıyor. Araştırma tayflarının bir ucunda çekirgelerin yıkıcı etkisi bulunurken diğer ucunda embriyonun gelişimi yer alabiliyor.

Matematiksel biyoloji uygulamalı matematikçilerin alanı olsa da, kendini sadece “matematikçi” olarak tanımlayanlar da matematiksel biyoloji devriminde önemli rol oynuyor. Saf bir geometri alanı olan topoloji, DNA ve protein katlanmalarını anlamak açısından uygun bir alan; benzer şekilde cebirsel geometriyi kullanarak en uygun biyokimyasal etkileşim ağ modelini seçmek mümkün.

Matematiksel biyoloji yükselmeye devam ettikçe alandaki bilim insanlarını biyolojinin karmaşık problemlerine çözüm üretmek için daha da kendine çekecek. Turing’in devrimsel fikri, zamanında değeri pek anlaşılmamış olsa da, biyolojiyi anlamak için dirimselciliğe başvurmanın gereksizliğini ortaya koyuyor. Fizik ve kimyanın matematikle açıklanabildiği gibi biyoloji de açıklanabiliyor ve hatta biz ona matematiksel biyoloji diyoruz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
15
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 6
  • Tebrikler! 6
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 17:33:00 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5153

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
C. Yates, et al. Matematikçiler, Biyoloji Alanında Ne Tür Çalışmalar Yapabilir?. (17 Haziran 2017). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5153
Yates, C., Öztürk, M., Ölez, Ş. (2017, June 17). Matematikçiler, Biyoloji Alanında Ne Tür Çalışmalar Yapabilir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/5153
C. Yates, et al. “Matematikçiler, Biyoloji Alanında Ne Tür Çalışmalar Yapabilir?.” Edited by Şule Ölez. Translated by Meriç Öztürk, Evrim Ağacı, 17 Jun. 2017, https://evrimagaci.org/s/5153.
Yates, Christian. Öztürk, Meriç. Ölez, Şule. “Matematikçiler, Biyoloji Alanında Ne Tür Çalışmalar Yapabilir?.” Edited by Şule Ölez. Translated by Meriç Öztürk. Evrim Ağacı, June 17, 2017. https://evrimagaci.org/s/5153.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close