Hangi İklim Politikaları Daha Etkilidir?

Küresel iklim eylemi için etkili adımlar atmanın aciliyeti giderek artarken, "türünün ilk örneği" olan bir analiz, dünya çapında gezegenimizi ısıtan kirliliği dizginlemede en etkili olan politikaları belirledi ve bazı şaşırtıcı sonuçlar ortaya koydu.

Avrupa'daki çeşitli iklim kurumlarından araştırmacılar, Science dergisinde yayınlanan bir çalışmada son yirmi yılda 41 ülkedeki 1.500 iklim politikasının etkinliğini analiz etti.^[1]

Araştırmacılar, yalnızca 63 "başarı öyküsü" tespit etti. Bu başarı, iklimi etkileyen çevre kirliliğinde azaltmada etkili olan politikaları bağımsız bir şekilde veya bir arada uygulayarak elde edilmişti. Araştırmacılar, bu sayının nispeten az olmasının "üzücü" olabileceğini ifade etseler de bulguların, neyin işe yaradığını gösteren bir yol haritası sunduğunu belirtti.

Ekip, 1998 ve 2022 yılları arasında bina, elektrik, sanayi ve ulaşım sektörlerinde çevre kirliliğinde önemli düşüş (ortalama %19 azalma) yaşayan ülkeleri bulmak için büyük miktarda iklim verisini taradılar. Daha sonra, bu ülkelerin aynı dönemde uyguladıkları veya güçlendirdikleri politikalarla sonuçları eşleştirdiler.

Çalışmanın baş yazarlarından olan ve Almanya'daki Küresel Ortak Varlıklar ve İklim Değişikliği Mercator Araştırma Enstitüsü'nde çevre ekonomisti olarak görev yapan Nicolas Koch, çalışmayı şöyle açıklıyor:

Temel olarak, diğer insanların daha önce yaptıklarının tersini yapıyoruz. Önce çevre kirliliğinin etkilerine bakıyor, sonra bu etkileri politikalarla açıklamaya çalışıyoruz.

Kömür yakıtlı yeni termik santraller veya çok yakıt tüketen araçlara yönelik yasaklar gibi popüler iklim politikaları söz konusu olduğunda Koch, bazı bulguların beklenmedik olduğunu da belirtiyor:

Gerçekten şaşırtıcı olan bulgu şu ki, bu politika araçları tek başına kullanıldığında asla başarılı diyebileceğimiz kadar büyük emisyon düşüşü tespit edemiyoruz.

Koch, bu durumun bu politikaların uygulanmaması gerektiği anlamına gelmediğini ancak başka önlemlerle, örneğin vergiler veya fiyat teşvikleriyle desteklenmesi gerektiğini şöyle vurguluyor:

Yasaklar tek başına, sadece bir aşamalı devreye alma planı varsa inandırıcı olmaz. Ancak politika yapıcılar yakıtla çalışan arabaların yasaklanmasıyla birlikte bir iklim vergisi almak gibi ek önlemler de getirirse bu yasaklar daha inandırıcı hale gelir ve yatırımcıların ve tüketicilerin beklentilerini değiştirir.

Çalışmaya göre bağımsız politikalardan ziyade, farklı politikaların kombinasyonları en yüksek başarı seviyesine ulaştı.

Örneğin Amerika Birleşik Devletleri, 2008 finansal krizinden sonra ulaşım sektöründen kaynaklanan gezegenin ısınmasına neden olan kirlilik konusunda önemli bir azalma yaşadı. Çalışma, bunun düşük karbon emisyonuna sahip araçlar için vergi indirimleri ile birlikte yakıt verimliliği standartlarında yapılan reformdan kaynaklandığını ortaya koydu. Koch, şöyle yorumluyor:

Bu kombinasyonun etkili olduğunu gördük, aslında bu ABD için gerçekten iyi bir haber.

Bu durum, 2022 yılında Demokratlar Başkan Joe Biden'ın iklim yasasını geçirdiklerinde daha da etkili bir şekilde tekrarlandı. Yasada, elektrikli araçlar, güneş panelleri ve enerji tasarruflu ev aletleri için büyük vergi indirimleri sağlanırken aynı zamanda en çok kirlilik yaratan sektörler olan doğal gaz ve petrol, ulaşım ve enerji üretimi gibi alanlarda emisyonları azaltmaya yönelik federal kurallar da getirildi.

İngiltere, 2015 ve 2016 yıllarında kömürden çıkış planı, enerji üreticileri için asgari karbon fiyatı düzenlemesi, hava kirliliği konusunda daha sıkı standartlar ve yenilenebilir enerjiye verilen teşviklerle elektrikten kaynaklanan ve gezegenin ısınmasına neden olan çevre kirliliğinde büyük bir azalma sağladı.

Tek başına uygulandığında iklim konusunda daha çok etki gösteren politika ise vergilendirmedir. Ancak Koch’a göre, karbon vergisi bu yükü kaldırmakta zorlanacak olan halka fazla yük bindirmemek için daha sosyal olarak kabul edilebilir politikalarla desteklenmelidir.

Karbon vergileri ABD Kongresi'nde pek rağbet görmese de birkaç yasa tasarısı, ancak üretildikleri ülkede ne kadar kirlilik yaydıklarına bağlı olarak ithal ürünlere uygulanacak bir "karbon sınırı ayarlama vergisi" için birkaç yasa tasarısı sunuldu. Bu tasarıların geçen yıl kabul edilen benzer bir AB önlemine karşılık olarak görülüyor.

Koch, hangi politikaların en iyi sonucu verdiğinin ülkelere ve sektörlere göre farklılık gösterdiğini ve belirli bağlamlarda işe yarayan iklim politikası kombinasyonlarını daha iyi anlamak için ek araştırmalara ihtiyaç olduğunu belirtiyor.

Araştırmada yer almayan Londra Üniversitesi Koleji'nden uluslararası enerji ve iklim değişikliği profesörü Michael Grubb şöyle anlatıyor:

Bu şimdiye kadar yapılmış en sofistike çalışma. hangi politikaların etkili olduğunu anlamaya yönelik analizlerde ileriye doğru atılan önemli bir adım.

Ancak Grubb, sadece büyük emisyon düşüşlerine odaklanmanın küresel çaptaki binlerce küçük çabanın etkisini kaçırmaya neden olduğunu da vurguluyor.

Araştırmada yer almayan NewClimate Institute kurucu ortağı Hanna Fekete ise çalışmanın iklim için yapılan mevcut uygulamaların ve alınan eylemlerin eyleminin yetersiz olduğuna dair daha fazla kanıt sunduğunu belirtiyor.

Şimdiye kadar uygulanan en başarılı politikalar küresel düzeye genişletilse bile emisyonların gittiği yer ile felaket düzeyindeki küresel ısınmayı kontrol altına almak için olması gereken yer arasındaki farkı kapatamayacağını da sözlerine ekleyen Fekete, ülkeleri 30 veya 40 yıl sonra nerede olmak istediklerine dair net bir vizyon geliştirmeye ve politikaları gerçekten uygulamaya ve onları geleceğe hazır hale getirmeye çağırıyor.