Gri balıkçıl (Ardea cinerea)
- Bilimsel Adı Ardea cinerea
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Gri balıkçıl
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Grey heron
- Klad Elpistostegalia
- Klad Stegocephali
- Üst Sınıf (Superclass) Dört Bacaklılar (Tetrapoda)
- Klad Reptiliomorpha
- Klad Amniyot (Amniota)
- Klad Sauropsida
- Sınıf (Class) Sürüngenler (Reptilia)
- Klad Gerçek sürüngenler (Eureptilia)
- Klad Diapsidler (Diapsida)
- Klad Neodiapsida
- Klad Sauria
- Klad Archelosauria
- Klad Archosauromorpha
- Klad Archosauriformes
- Klad Arkozorlar (Archosauria)
- Klad Avemetatarsalia
- Klad Dinozoromorf (Dinosauromorpha)
- Klad Dinozor (Dinosauria)
- Klad Saurischia
- Klad Teropod (Theropoda)
- Klad Yeni theropodlar (Neotheropoda)
- Klad Averostra
- Klad Tetanurae
- Klad Orionides
- Klad Avetheropoda
- Klad Coelurosauria
- Klad Tyrannoraptora
- Klad Maniraptoromorpha (Maniraptoromorpha)
- Klad Maniraptoriformes (Maniraptoriformes)
- Klad Maniraptora (Maniraptora)
- Klad Pennaraptora (Pennaraptora)
- Klad Paraves (Paraves)
- Klad Avialae (Avialae)
- Klad Avebrevicauda (Avebrevicauda)
- Klad Pygostylia (Pygostylia)
- Klad Ornithothoraces (Ornithothoraces)
- Klad Euornithes (Euornithes)
- Klad Ornithurae (Ornithurae)
- Sınıf (Class) Kuşlar (Aves)
- Aile (Family) Balıkçılgiller (Ardeidae)
- Tür (Species) Gri balıkçıl (Ardea cinerea)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Gri balıkçıl (Ardea cinerea), Balıkçılgiller (Ardeidae) familyasında sınıflandırılan Ardea cinsinin bir türüdür. Bireyler arasında değişkenlik gösteriyor olsa da yetişkinler ortalama 1 metre yüksekliğinde olup ağırlıkları da 2 kilogramı bulabilir. Gözlerinden başlarındaki tepeye kadar uzanan geniş siyah bir şeriti ile beraber beyaz bir başları ve boyunları vardır. Bunlar haricinde gövdesinin geri kalan kısımları gri tonlarında dağılmıştır. Halk arasında ona gri balıkçıl denmesinin sebebi de bu yoğun gri tüylerdir. Gözleri genelde sarı tonlarında olur. Bunun dışında bacakları kahverengi ve gagaları da turuncudur.[1]
Bu türler ilkbahar aylarında koloni haline gelir ürerler. Yuvalarını genellikle ağaçların yüksek noktalarına yaparlar. Dişiler aşağı yukarı 3 ila 5 arasında mavimsi yeşil renkte yumurtalar bırakır. İki ebeveyn de dönüşümlü olarak 25 gün kuluçkaya yatar. Bu sürenin sonunda yumurtadan çıkan yavrular 7-8 hafta ebeveynleri tarafından beslenir ve ardından yuvayı terkederler.[1]
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Balıkçılların evrimsel tarihteki konumu uzun araştırmalar sonucu ortaya çıkarılmıştır. Bu hayvanların antik atalarına ait en eskiye tarihlenen fosiller 60 milyon yıl öncesine aittir. Günümüzde yaşamakta olan ve gri balıkçılı da içeren cins olan Ardea gibi modern türler ise fosil kaydında yaklaşık 7 milyon yıl önce Miyosen Dönem'de karşımıza çıkmaktadır.[2]
Ardea cinsi, gri balıkçıl dışında pek çok türü de içinde barındırır. Bunlardan en bilinenlere; büyük ak balıkçıl (Ardea alba), erguvani balıkçıl (Ardea purpurea) ve büyük mavi balıkçıl (Ardea herodias) örnek verilebilir. Gri balıkçıllar da bu türlerle birlikte Ardeidae familyasının altında tipik balıkçılgiller olarak da geçen Ardeinae alt familyasında bulunur.
Gri balıkçıl ilk olarak İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus tarafından 1758 yılında Systema Naturae kitabının 10. baskısında tanımlandı.[3] Onu Ardea cinsine, sığır ak balıkçıl ve büyük ak balıkçıl ile ilişkilendirdi. Bilimsel adı, "balıkçıl" anlamına gelen Latince ardea ve "kül grisi" anlamına gelen cinereus kelimelerinden türetilmiştir. Gri balıkçılın yaşamakta olan 4 alt türü mevcuttur. Bunlar A. c. cinerea, A. c. jouyi, A. c firasa, A. c. monicae'dir. Bazı bilim insanları alt türlerinden biri olan A. c. monicae'yi ayrı bir tür olarak değerlendiriyor. Ancak farklı filogenetik araştırmalar şimdilik onun bir gri balıkçıl olduğunu gösteriyor.[4]
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Gri balıkçıllar, Avrasya'nın neredeyse tamamında, Kuzey Afrika'da ve çevre adalarda çok yaygın bir türdür. Çoğunlukla yerleşik bir tür olsalar da Avrupa'nın kuzey kesimlerinde yaşayanlar havaların soğumaya başlaması ile daha güneye doğru göç eder. bazıları Orta ve Güney Avrupa'da kalır, diğerleri ise Sahra Çölü'nün güneyindeki Afrika'ya doğru seyahat eder.[5] Gri balıkçılın Karayipler, Bermuda, İzlanda, Grönland, Aleut Adaları ve Newfoundland'da da görüldüğü olduğu biliniyor. Ancak bunlar ya yolunu kaybetmiş ya da bilinçli olarak bölgeye getirilen bireylerdir.[6]
Bu kuş, menzili içerisinde, besinini sağlayabilecek uygun sulak habitatın olduğu her yerde bulunabilir. En çok ovalarda yaygın olmasına rağmen, göllerde, nehirlerde, bataklıklarda, göletlerde, su basmış alanlarda, kıyı lagünlerinde, haliçlerde ve deniz kıyısında da görülür. Bazen meralarda sudan uzakta yiyecek ararlar. Kurak alanlarda ise böcek ve kertenkele gibi canlıları yedikleri de gözlemlenmiştir.
Popülasyon ve Koruma Statüsü
Gri balıkçılın bilinen 4 alt türü vardır. Bu alt türlerin hepsi de IUCN Kırmızı Liste'nin 2019 verilerine göre “Düşük Riskli (LC)” statüsündedir. Dünya çapındaki popülasyonlarının net sayısı bilinmese de 790 bin ile 3 milyon arası olduğu tahmin edilmiştir. Yani türünün tehlike altında olduğu söylenemez.[1]
Davranış ve Etoloji
Gri balıkçıl, uzun boynu S şeklinde geri çekilerek yavaş bir uçuşa sahiptir. Bu balıkçılları, leylekler ve turnalardan ayıran en net özelliklerden biridir. Yavaş kanat vuruşlarıyla uçar ve bazen kısa mesafeler boyunca süzülür. Leylekler kadar sık olmsa da bazen yükseklerde uçarak daireler çizer. Keskin hava manevraları yapabilir veya yere yakın uçabilirler. Genellikle ağaçlara tünerler, ancak yerde çok fazla zaman harcarlar, uzun adımlarla yürürler ve uzun süre dik bir duruşla, genellikle tek ayak üzerinde hareketsiz dururlar.[5]
Diyet ve Metabolizma
Gri balıkçıllar, su ekosistemlerinin en üst yırtıcıları arasındadır. Uzun gagaları, balıklar, su yılanları ve kurbağa gibi amfibileri avlamak için evrimleşmiştir. Zaten diyetinin büyük bir çoğunluğunu küçük balıklar oluşturmaktadır. Ayrıca ördek yavrusu gibi yavru veya küçük kuşları yakalayıp öldürüldüğü de gözlemlenmiştir. Tavşanlar, gelincikler ve su fareleri de ara sıra bu kuşun tercih edebileceği avlar arasındadır. Bu kuşların boğazları göründüğünden daha esnek olabilir. Çok rastlanılan bir olay olmasa da olsa 600 gramdan ağır balıkları yuttukları rapor edilmiştir.
Sığ tatlı sularda veya deniz kenarlarında uzun süreler sabit durarak avının onlara gelmesini beklerler. Alternatif olarak, vücudu dinlenme durumuna göre daha az dik ve boynu "S" şeklinde kavisli olarak suda yavaş ve gizlice hareket eder. Daha sonra boynunu dikleştirip gagasıyla çok hızlı bir şekilde avına vurabilir.[5] Diğer tüm modern kuş gibi gri balıkçılların da ağızlarında dişleri bulunmamaktadır. Bu sebepten dolayı da çiğneyemezler ve avladıkları tüm canlıları bütün olarak yutarlar.
İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar
Balıkçıllar, insanlara tarih boyunca hep asil ve zarif hayvanlar olarak görünmüştür. Bu yüzdendir ki değişik kültürlerde farklı balıkçıl motiflerine rastlamak mümkündür.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Eski Mısır tanrılarından olan Bennu, Yeni Krallık sanat eserlerinde bir balıkçıl olarak tasvir edilmiştir.[7] Antik Roma'da leylekler, baykuşlar ve kuzgunlarla birlikte balıkçılların da sesleri ile kehanet getiren, kehanet kuşları olduklarına inanılıyordu.[8]
Bu kuşlar zaman zaman insanların menüsüne de girdi. Kızartılmış balıkçıl, bir zamanlar Britanya'da devlet ziyafetleri gibi özel günler için hazırlanan bir yemekti. George Neville'in 1465 yılında York Başpiskoposu olarak atanmasının ardından yapılan ziyafette misafirlere yaklaşık 400 balıkçıl servis edilmiştir. 1896'da Romney Bataklığı'nda hâlâ yavru kuşlar vurulup yeniyordu.[9]
Gözlem Bilgileri
Gri balıkçılı 2023 yaz ayları boyunca İstanbul, Başakşehir ve Balıkesir, Burhaniye'de gözlemledik ve kaydettik. Sony Nex-5 fotoğraf makinesi ile birlikte 55-210 mm'lik lens kullanıldı. Gözlem yaptığımız tarihlerde hava genel olarak güneşli ve nemliydi. Bu hayvanlar sulak alanlarda yaşadıklarından ve insanlara karşı biraz ürkek davranışlar sergilemelerinden dolayı Balıkesir'de istediğimiz görüntüleri elde edemedik. İstanbul, Başakşehir ilçesinde yer alan Gölet Park'ında nispeten daha az ürkek bir bireyle karşılaştık ve istediğimiz görüntüleri hem fotoğraf hem video olarak burada elde edebildik.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 4
- 4
- 2
- 2
- 1
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ a b c B. I. (. International). (2019). Iucn Red List Of Threatened Species: Ardea Cinerea. Iucn Red List Of Threatened Species. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Heron Conservation. Heron Taxonomy And Evolution. (6 Eylül 2010). Alındığı Tarih: 8 Eylül 2023. Alındığı Yer: Heron Concervation | Arşiv Bağlantısı
- ^ C. V. Linne. (1758). Systema Naturae. ISBN: 9789171200990. Yayınevi: Rediviva. sf: 23.
- ^ A. Martínez-Vilalta, et al. (2020). Gray Heron (Ardea Cinerea), Version 1.0. Birds Of The World. doi: 10.2173/bow.graher1.01species_shared.bow.project_name. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c H. F. (. Witherby. (1949). Witherby's Handbook Of British Birds Volume 3 Hawks To Ducks. ISBN: 9781472980113.
- ^ M. Seaberg, et al. Gray Heron Seen For First Time In Contiguous U.s., As Species Expands Range. (21 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 8 Eylül 2023. Alındığı Yer: Animals | Arşiv Bağlantısı
- ^ Richard H. Wilkinson. The Complete Gods And Goddesses Of Ancient Egypt : Richard H. Wilkinson : Free Download, Borrow, And Streaming : Internet Archive. (23 Haziran 2014). Alındığı Tarih: 8 Eylül 2023. Alındığı Yer: Internet Archive | Arşiv Bağlantısı
- ^ B. Jonson. (1969). Ben Jonson: The Complete Masques (The Yale Ben Jonson Series). ISBN: 9780300105384.
- ^ M. Cocker. (2005). Birds Britannica. ISBN: 9780701169077.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2024 04:05:57 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/15560
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.