Gergedan Böceklerinin Boynuzları

Gergedan böcekleri (Dynastinae ailesi), isimlerinden de anlaşılabileceği gibi gergedan benzeri boynuzları ile bilinen bir böcek ailesidir. Ciddi büyüklükteki, çatallı boynuzları ile bilinirler; ancak bu boynuzlar nasıl evrimleşmiştir?

Bir gergedan böceği erkeği çiftleşme zamanı geldiğinde öncelikle bir beslenme alanı bulmak zorundadır. Bu alanlar genellikle ağaçların reçine salgıladıkları yarıklar ve etrafındadır. Ancak gergedan böceklerinin çiftleşme için uygun buldukları bu beslenme alanları az sayıdadır ve bu alanlara talip olan çok sayıda erkek bulunur. Dolayısıyla gergedan böcekleri bu alanlar için diğer erkeklerle savaşmak zorundadırlar. Yapılan incelemelerde, bazı diğer faktörlerle birlikte, en uzun ve büyük boynuza sahip erkeklerin bu savaşları kazandığı görülmüştür. Ancak yine de, bu boynuzlar ilk etapta nasıl evrimleşmiştir?

Bunu açığa çıkarmak isteyen evrimsel biyologlar, gergedan böceklerinin boynuzlarını ve bu boynuzların popülasyon içerisindeki dağılımını analiz etmişlerdir. Keşifleri oldukça ilginçtir (ancak bir o kadar da evrimsel biyoloji açısından tam da beklendiği gibidir): boynuzlar, popülasyon içerisinde çok ciddi bir çeşitlilik ve dağılım göstermektedir. Boyutları, mikro düzeyde küçük olanlardan, vücudun %66'sı kadar uzun olanlara kadar değişmektedir. Üstelik bu boynuzlar, besin maddelerine karşı oldukça hassastır ve iyi beslenen bir erkeğin boynuzu diğerlerinden daha fazla uzamaktadır. Dolayısıyla büyük boynuzlu bir erkek sadece güçlü değil, aynı zamanda besin bulma konusunda da genetik ve davranışsal olarak becerikli birey anlamına gelmektedir. Üstelik araştırmacılar, gergedan böceği erkeklerinin bu boynuzları beslenmeden büyütemediğini keşfetmişlerdir: yani genetik bir temel olmasına rağmen, çevresel bir katkı olması gerekmektedir. Bu da dişilerin en verimli ve en becerikli erkekleri seçebilmesi için bir avantajdır. 

Böylesi bir boynuzun avantajları oldukça açıktır; ancak evrimsel biyolojinin en önemli analizlerinden bir diğeri, masraf analizidir. Yapılan incelemeler, vücutlarının 3'te 2'si kadar uzunlukta olan bu boynuzların uçma konusunda çok ciddi sorunlar yarattığını göstermiştir. Yani cinsel açıdan başarılı olmak için evrimleşen bir özellik, hayatta kalma konusunda sıkıntıları beraberinde getirmektedir. Ki bu, türlerin özelliklerinin evrimsel değişimini tetikleyen ana unsurlardan biridir.

Bunu çözmek için gergedan böcekleri farklı bir evrimsel sürece girmişlerdir: boynuzları hafifletmek... Birçok gergedan böceğinin boynuzu oldukça hafiftir (bu da bir dağılım ve çeşitlilik göstermektedir) ve uçma sırasında çok fazla yük olmaz. Yapılan analizlerde, bazı devasa boynuzların canlıya sadece %3'lük bir ekstra kuvvet ihtiyacı doğurduğu keşfedilmiştir. Bu devasa yapıların bu şekilde gelişebilmesi, doğal seçilimin baskısını kırarak cinselliğin önemini arttırmakta ve bu sebeple her nesilde daha büyük boynuzlu gergedan böcekleri başarılı olabilmektedir.