Galapagos Adaları'nda Yaşayan Vampir İspinozlar!

Galapagos Adaları'nın meşhur kuşlarından sivri gagalı yer ispinozları olarak bilinen Geospiza difficilis türünün ciddi miktarda farklılaşmış ve türleşme yolunda önemli düzeyde evrim geçirmiş alt türlerinden biri olan Geospiza difficilis septentrionalis (veya kimi taksonoma göre Geospiza septentrionalis), insanı ürperten bir özelliğiyle bilinir: Bu ufak ispinoz türü, kanla beslenir!

Tür, takımadaların sadece 2 adasında, Wolf Adası ve Darwin Adası'nda bulunur. Bu canlının en sevdiği kan, Nazca ve mavi ayaklı bubi kuşlarına aittir. Bu vampir ispinozlar, vampir yarasaların aksine avlarını uyanıkken yakalar ve etlerini hafifçe deşerek kanatırlar ve akan kanı içerek beslenirler. İşin ilginç yanı, bubi kuşlarının buna karşı pek fazla direnç göstermiyor, sanki bundan keyif alıyor oluşudur.

Yapılan bazı incelemeler, sivri gagalı yer ispinozlarının zaten bubilerin parazitlerini ayıklayıp yediğini göstermiştir. Dolayısıyla evrimsel süreçte ispinoz vampirliği, tıpkı vampir yarasalarda olduğu gibi parazitler veya kuş tüyleri arasında yaşayan ufak hayvanların yenmesiyle başlayıp, sonrasında erişmesi çok daha kolay olan kan tüketimine doğru değişmiş olabilir. Çünkü bu kuşlara ulaşmak ve derilerini parçalayarak bir miktar kana ulaşmak her daim mümkündür; ancak parazitlerle beslenebilmek için bolca emek harcamak ve tek tek parazitleri bulmak gerekmektedir. Dolayısıyla, belki kısmen daha az enerji ve besleyici değere sahip olsa da, kan ile beslenmek bu ispinozlar için faydalı bir adaptasyon haline gelmiş olabilir. Bubiler de zaten bu kuşların vücutlarında parazit ayıklamasına alışık olduğu için, bu süreçte hafif hafif kanamaktan sıkıntı duymuyor olabilirler.

Vampir ispinozların acayiplikleri bununla da sınırlı değildir. Kanın besleyici değeri oldukça düşük olduğundan, bu eksikliği başka besinlerle telafi etmeye çalışırlar; ancak bunu da "düzgün" yollarla yapmazlar: Başka kuşların yumurtalarını çalıp onları yerler. Hem de öyle rastgele yumurtaları da değil; dişiler tarafından daha yeni yumurtlanan, sıcak yumurtaları...

Belki de bu vampir ispinozların yaptığı tek normal şey, bu iki besin kaynağına ulaşamadığı zamanlarda bitki nektarlarını tüketmektir. Aslında bu özelliği bile gariptir; çünkü birçok diğer kuş türü nektarla besleniyor olsa da, ispinozlar arasında nektar ile beslenmek pek yaygın değildir. Evrimsel süreçte nektara yönelimin nedeni büyük oranda tespit edilmiştir: özellikle Wolf Adası'nda tatlı su yok denecek kadar azdır ve bu sebeple canlılar sularını başka kaynaklardan edinebilecek şekilde özelleşmişlerdir. Vampir ispinozun çözümü de nektarlar olmuştur. Tüm bunlar haricinde, ana diyeti içerisinde tabii ki ispinozların favorisi olan tohumlar ve omurgasız hayvanlar da yer almaktadır.

Bu alttür, yaşadığı iki adada bile birbirinden epey bir farklılaşmıştır. Ayrıca usta olmayan gözler alttürü kolaylıkla bambaşka bir ispinoz türü olan kaktüs ispinozuyla (Geospiza scandens) karıştırabilir. Dolayısıyla burada bir kez daha dış görünüşün tür tanımı için bir anlam ifade etmediğini görmekteyiz.