Evrimsel Biyolojinin Çözdüğü Gizem: Tarsiyerlerin Filogenetik Konumu

Fotoğrafta gördüğünüz "dünyalar güzeli" hayvan bir tarsiyer. Yani primatlar takımının, kuru burunlu maymunlar alttakımının, Tarsiyerbenzerleri infratakımın Tarsiyergiller (Tarsiidae) ailesine ait canlılardan biri. Daha spesifik olmamız gerekirse, bu fotoğrafta gördüğünüz bir Filipin Tarsiyeri'dir, yani Carlito syrichta türüdür. Bu ilginç görünümlü hayvanın, taksonomi ve filogenetik dallarını on yıllardır zorda bırakan bir canlı olacağı aklınıza gelir miydi? Ancak öyledir, arkası kesilmez tartışmaları beraberinde getirmiştir ve şimdi, evrimsel biyoloji sayesinde bu soru işaretlerine son noktayı koyacak cevapları bulabiliyoruz.

30 Nisan 2013 tarihinde Nature dergisinde yayımlanan makale, konuyu harika bir şekilde özetliyor, dolayısıyla doğrudan onun üzerinden anlatılabilir diye düşünüyoruz:

Primat evrimine, dolayısıyla biz insanların primat kökenlerine yönelik en fazla tartışılan konulardan bir tanesi Güneydoğu Asya tarsiyerinin filogenetik konumudur. Her ne kadar birçok moleküler veri, ön maymun hipotezi çerçevesinde tarsiyerlerin primatların evrim ağacında ıslak burunlu maymunların (Strepsirrhini) en yakın akrabası olduğunu gösterse de, 'önce tersiyer hipotezi' çerçevesinde bu canlının soy hattının primatlardan daha önceden ayrıldığını gösteren veriler de bulunmaktadır. Üstelik, Haplorrhini hipotezi çerçevesinde, kuru burunlu, insana yakın maymunlarla yakın akrabalığı olduğunu gösteren veriler de elde edilmiştir. Tarsius genomuna gömülmüş halde bulunan retrotranspozon eklentileri, çiftli genom dizilemesi yöntemi aracılığıyla bu 3 hipotezi de bir arada test edebilmemize imkan vermiştir. Milyonlarca retrotranspozon arasından, tarsiyerlerde ve insansı maymunlara benzeyen kuru burunlu maymunlarda (anthropoid) 104 kusursuz ortolog ekleme bulunmaktadır ve bunlar, ıslak burunlu maymunlarda bulunmaz. Bu durum, Happlorhini hipotezini, çelişkiye yer bırakmaksızın doğrulamaktadır ve diğer iki olasılığa hiçbir olasılık bırakmamaktadır. Dolayısıyla tarsiyerlerin, Haplorrhini kladı içerisindeki antropoidlerin kardeş grubu olduğu açık bir şekilde görülmektedir.

Böylece, yine genetik bilimin evrimsel biyoloji çerçevesinde yaptığı çalışmalar sayesinde, bir diğer tartışmalı canlı grubu, Evrim Ağacı içerisindeki net konumunu almış, ağacın dalları daha da belirgin hale gelmiştir. 

Ola ki biri size tarsiyerlerin hangi maymunlara yakın olduğunu sorarsa, gönül rahatlığıyla kuru burunlu maymunlara yakın olduğunu söyleyebilirsiniz. Makalenin konuyu anlatmak için kullandığı harika görseller ise şu şekilde.

Kaynak: Nature