Epidural Nedir? Prosedürü, Riskleri ve Yan Etkileri Nelerdir?

Epidural, doğum sırasında hissizlik ya da ağrının giderilmesinde, bazı ameliyatlarda ve belirli nedenleri olan kronik ağrıların tedavisinde kullanılan yaygın bir prosedürdür. Epidural genellikle çok güvenli bir işlemdir, ancak bazı riskleri ve olası yan etkileri de vardır.

Epidural, epidural boşluk olarak bilinen omurilik sinirlerinin etrafındaki boşluğa bir anestezik veya steroid bir ilacın enjekte edilmesini içeren bir prosedürdür. Epidural işlemin amacı, vücudunuzun bir bölgesinde (örneğin bacaklarınız veya karnınız) ağrının giderilmesini (analjezi) veya hissizliğin tamamen ortadan kaldırılmasını (anestezi) sağlamaktır.

Epidural kelimesi yerine aşağıdaki terimlerin de bu prosedürü tanımlamak için kullanıldığını görebilirsiniz:

• Epidural anestezi.
• Epidural blok.
• Epidural steroid enjeksiyonu (ESI).
• Bölgesel anestezi.
• Nöroaksiyel anestezi.

Cleveland Clinic

Epidural Nasıl Yapılır?

Epidural anestezi enjeksiyonu, omurganın etrafındaki epidural boşluğa bir anestetik ilaç enjekte ederek uygulanır, böylece ağrı sinyallerinin omurgadan beyne gitmesi durdurulur. Epidural boşluk sıvıyla doludur ve omuriliği çevreler. Bunu omuriliğinizin etrafındaki sıvı bir kılıf olarak düşünebilirsiniz.

Omurilik, vücudun her yerinde bulunan sinirleri beyine bağlayan bir otoyol görevi görür. Örneğin yaralandığınızda vücudunuzun o bölgesindeki sinir, omuriliğiniz üzerinden beyninize giden bir ağrı sinyali gönderir. Epidural anestezi, omurilik sinirlerini geçici olarak uyuşturur. Bu da sonrasında epiduralin omurganızın neresine enjekte edildiğine bağlı olarak vücudunuzun belirli bir bölgesindeki ağrı sinyallerini engelleyerek o bölgede acı hissetmemenizi sağlar.

Epidural anestezi, ağrının geçici olarak giderilmesini veya geçici olarak tam his kaybı yaşanmasını sağlayabilir. Aşağıdaki faktörler epiduralden geçici olarak ne ölçüde his kaybı yaşayacağınızı belirler:

• Kullanılan anestezik ilacın türü.
• İlacın konsantrasyonu (ne kadar güçlü olduğu).
• İlacın dozajı.

Epidural steroid enjeksiyonu (ESI) ise biraz daha farklı çalışır ve kronik ağrı tedavisinde kullanılır. Anestezik ilaç yerine omurganızın etrafındaki epidural boşluğa bir steroid veya kortikosteroid ilacı enjekte edilir. Steroid, vücudunuzun bir bölgesindeki ağrıyı veya hissi engellemek yerine ağrıya neden olan tahriş olmuş sinirleri kaplar ve şişliği azaltmaya çalışır. Bu sayede steroid, sinirlerin iyileşmesi için onlara zaman tanımış olur. Epidural steroid enjeksiyonları geçici, uzun süreli veya kalıcı ağrı gidermeye yol açabilir.

Epidural işlemi genellikle bir anestezi uzmanı veya yetkili anestezi teknisyeni tarafından gerçekleştirir. Anestezi uzmanları ameliyat öncesinde, sırasında ve sonrasında hastanın bakımını içeren ve tıbbi bir uzmanlık alanı olan anesteziyoloji alanında özel eğitim alırlar. Anesteziyoloji; anestezi, ağrı kesici, yoğun bakım ilaçları ve kritik acil durum ilaçlarını kapsar. Nöroloji gibi diğer uzmanlık alanlarındaki sağlık hizmeti sağlayıcıları da epidural gerçekleştirebilir. Tabii ki bu görevliler de epidural işlemini doğru ve güvenli bir şekilde gerçekleştirmek için özel olarak eğitilmişlerdir. Kateter kullanan epidural prosedürler için, gerektiğinde yardımcı olmak üzere genellikle destek için bir sağlık uzmanı hazır bulunur.

Epidural Analjezi ile Epidural Anestezi Arasındaki Fark Nedir?

Analjezi, bilinci kaybetmeden (uyutulmadan) ve tam duygu veya hareket kaybı olmadan ağrının giderilmesidir. Anestezi uzmanları, doğum yapan kişiler için genelde epidural analjezi kullanırlar. Kasılmalar ve doğum nedeniyle vücudun alt kısmındaki ağrıyı hafifletmek için belin alt kısmına epidural enjekte ederler.

Anestezi, bilinç kaybı olsun ya da olmasın fiziksel duyu kaybıdır. Epidural anestezinin kendisi bilinç kaybına neden olmaz, ancak belirli bir tür ameliyat geçiriyorsanız anestezi uzmanınız size epidural anestezi verebilir. Böylece ameliyat sırasında herhangi bir ağrı hissetmezsiniz veya hareket etmezsiniz. Bu sayede ameliyat uyumanızı sağlayacak başka bir ilaç kullanılması gerekmez.

Epidural ve Spinal Blok Arasındaki Fark Nedir?

Hem epidural hem de spinal blok, omurganın etrafındaki bölgeye yapılan bir enjeksiyon yoluyla ağrının giderilmesini sağlar. Farklılıkları yapıldığı bölge ve etkilerindedir.

Epidural ile sağlık uzmanınız, omurilik sinirlerinizin etrafındaki epidural boşluğa anestezi enjekte eder. Bir spinal blok ile ise beyin omurilik sıvısı içeren omurilik sinirlerinizin etrafındaki dural keseye anestezi enjekte eder. Spinal blok enjeksiyonunun bu şekilde yerleştirilmesi anında rahatlama sağladığı anlamına gelir. Epidural enjeksiyonlarda genellikle ağrının tamamen ortadan kalkması veya his kaybının tam etkisini hissetmeniz 20 ila 30 dakika sürer.

Epidural Enjeksiyon Ne Gibi Durumlarda Kullanılır?

Sağlık uzmanınız aşağıdaki durumlar için epidural prosedür önerebilir:

• Doğum ve doğum sırasında ağrının giderilmesini (analjezi) sağlamak.
• Bazı ameliyatlarda genel anesteziye alternatif olarak anestezi sağlamak.
• Bazı ameliyatlardan sonra ağrının giderilmesini sağlamak.
• Sırt ağrısına neden olan belirli durumlar ve diğer kronik ağrı türleriyle başa çıkabilmek için kullanılabilir (epidural steroid enjeksiyonları yoluyla).

Sağlık uzmanınızın epidural ile ilaç vermesinin birkaç yolu vardır:

• Tek enjeksiyonlu epidural: Bu tip epidural, omurganın etrafındaki epidural boşluğa bir ilacın (anestezik veya steroid) enjeksiyonunu içerir. Tek bir epidural anestezi enjeksiyonu yapılırsa etkilenen bölgedeki his genellikle birkaç saat içinde geri döner. Tek enjeksiyonlu anestezi epidurali kısa süreli ağrı gidermeye yöneliktir. Epidural steroid enjeksiyonlarının çoğu tek enjeksiyondur.
• Kateterli epidural: Çoğu epidural prosedür, epidural boşlukta bir kateterin kullanılmasını içerir. Bu sayede vücuda sürekli bir anestezik ilaç akışı, birden fazla ayrı doz veya bunların her ikisi birden sağlanabilir. Kateter, dar bir açıklıktan vücut boşluğuna yerleştirilen küçük, esnek bir tüptür. Bu durumda omurga bölgesindeki epidural boşluğa açılan bir kateter yerleştirilir. Bu şekilde birden fazla ilaç enjeksiyonu uygulanabilir. Uzmanlar genellikle bu tip epidurali daha uzun operasyonlarda, doğum sancılarını gidermede, doğum esnasında veya birkaç gün sürecek bir ağrının giderilmesi için kullanmaktadır.
• Hasta kontrollü analjezi (PCA) ile epidural: Belirli ameliyat türlerinden sonra sağlık uzmanınız, epidural kateteriniz aracılığıyla aldığınız ağrı giderici ilacın miktarını kontrol etmenize izin verebilir. Buna hasta kontrollü analjezi (PCA) denir. Sağlık uzmanınız, yaşınıza, kilonuza ve geçirdiğiniz ameliyatın türüne göre belirlenen ağrı kesici ilaç için üretilen PCA pompası üzerindeki kontrolleri belirler. PCA pompasının kullanımı güvenlidir çünkü ağrı hissettiğinizde bir düğmeye basarak ilacı alırsınız, ancak henüz yeni dozu alma zamanı gelmemişse pompa size ilacı vermez.

Doğum Sancısı ve Doğum Epiduralleri

Doğumlarda kullanılan epidural için bu yollardan birisi uygulanır:

• Kateterli epidural: Epidural enjeksiyonla belin alt kısmına bir kateter aracılığıyla ilaç verilir. Kateter, epidural boşlukta kalır. Böylece gerekirse daha fazla ilaç verilebilir.
• Kombine spinal-epidural (CSE): CSE, Bir spinal enjeksiyon (spinal blok) ve bir epidural enjeksiyonun birleşimidir. CSE, ağrının epiduralden çok daha hızlı giderilmesini sağlar. Daha düşük dozda ilaç içerdiğinden, alt yarıda biraz daha fazla his hissedilir. Bu, kişinin daha kolay hareket etmesine ve pozisyon değiştirmesine olanak tanır. Bu tür epiduraller genellikle "yürüyen" epidural olarak adlandırılır, ancak çoğu insan bu tür epidural ile tam olarak yürüyemez.

Epidural Steroid Enjeksiyonları (ESI)

Epidural steroid enjeksiyonu (ESI), epidural boluğa bir steroid veya kortikosteroid enjeksiyonunu içerir. Belirli durumlar veya yaralanmalar nedeniyle iltihaplanan omurilik sinirlerinin neden olduğu boyun, kol, sırt ve bacak ağrılarının hafifletilmesine yardımcı olabilir. Bir ESI'ın sağladığı ağrı kesici birkaç gün, hatta yıllar boyu sürebilir.

Aşağıdaki durumlardan dolayı boyun, kol, bel veya bacak ağrısı çeken kişiler epidural steroid enjeksiyonlarından fayda görebilir:

• Omurga stenozu.
• Spondilolistezis.
• Fıtıklaşmış disk (kaymış, yırtılmış veya şişmiş disk).
• Dejeneratif disk hastalığı.
• Siyatik.

Epidural oldukça yaygın bir prosedürdür. Doğum sancısını hafifletmenin en popüler yöntemidir. Hastanede doğum yapan kişilerin %50'sinden fazlası epidural analjezi almayı tercih etmektedir. Epidural steroid enjeksiyonları (ESI) en sık uygulanan ağrı giderme prosedürlerinden biridir.

Kimler Epidural Yaptırmamalıdır?

Bazı tıbbi durumlardan dolayı herkes epidural yaptıramaz. Bu nedenle tıbbi geçmişiniz ve sorularınız hakkında sağlık uzmanınızla konuşmanız önemlidir. Aşağıdaki durumlardan herhangi birine sahipseniz epidural yaptıramayabilirsiniz:

• Anestezik ilaç alerjileri.
• Kan pıhtılaşması sorunları.
• Enfeksiyon.
• Düzgün bir şekilde kontrol altında tutulmayan diyabet (epidural steroid enjeksiyonları için).

Epidural işlem yaptıramayacak durumdaysanız, sağlık uzmanınız sizin için başka türde bir ağrı kesici veya anestezi önerebilir veya mümkünse ameliyat için daha iyi bir zamana kadar beklemenizi isteyebilir.

Bir Epidural Enjeksiyona Nasıl Hazırlanırım?

Sağlık uzmanınız, epiduralinize hazırlanmak için yapmanız gerekenler hakkında özel talimatlar verecektir. Talimatlara uyduğunuzdan emin olun. Uzman sizden şunları isteyebilir:

• Epiduralden önce belli bir süre yemek yememeli ve bir şey içmemelisiniz.
• Aldığınız bazı ilaçları, özellikle de kan sulandırıcı ilaçları ayarlayın.
• Epidural sonrası sizi eve götürecek birisinin yanınızda olduğundan emin olun.

Epidural yaptırmadan önce sağlık uzmanınıza sormanızın yararlı olabileceği sorular şunlardır:

• Epidurali ne sıklıkla yapıyorsunuz?
• Epidurale hazırlanmak için ne yapmam gerekiyor?
• Epidural yaptırmanın riskleri nelerdir?
• Epidural etkisinde ameliyatım nasıl olacak?
• Epidural işlemim ne kadar sürecek?
• Epidural aldığım ameliyatımdan sonra iyileşmem ne kadar sürer?

Bir Epidural İşlem Sırasında Ne Olur?

Bu bölümde iki tür epidural için genel bir prosedür açıklanacaktır: Kateter kullanan epiduraller ve epidural steroid enjeksiyonları. Tek enjeksiyonlu epiduraller prosedür açısından kateter yerleştirmenin olmaması dışında kateter kullanan epidurallere benzer. Uzmanınız, iğneyi epidural boşluğunuza yerleştirdiğinde bir doz ilaç enjekte edecektir.

Kateter Prosedürü ile Epidural

Kateter kullanan bir epidural prosedürde yer alan adımlar şunları içerir:

Agora Bilim Pazarı

Klasikler Seti 2 (8 kitap)

Ağaçlar
“Üzgün olduğumuzda ve hayata katlanamadığımızda bir ağaç şöyle konuşabilir bizimle: Sus! Bak bana! Yaşamak kolay değil, yaşamak zor değil. Bunlar çocuksu düşünceler. Bırak konuşsun içindeki Tanrı, o zaman susacaklar. Yolun seni anandan ve yurdundan uzaklaştırdığı için endişelisin. Ama attığın her adım, her yeni gün seni anana yaklaştırır. Orası ya da şurası değildir yurdun. Yurt ya içindedir ya da hiçbir yerde.

Yollara düşme özlemiyle kederlenir yüreğim, akşamları rüzgârda uğuldayan ağaçları duyduğumda. Sessizce, uzun uzun dinlerseniz, bu özlemin esası da anlamı da çıkar ortaya. Sanıldığı gibi acıdan kaçıp gitme arzusu değildir bu. Yurda, ananın belleğine, hayatın yeni kıssalarına duyulan özlemdir. Eve götürür insanı. Her yol eve götürür, her adım doğumdur, her adım ölümdür, her mezar anadır.

Böyle uğuldar ağaç, çocuksu düşüncelerimizden ürktüğümüz akşam vakitlerinde. […] Ağaçları dinlemeyi öğrenen, ağaç olmayı arzulamaz artık. Kendisi dışında başka bir şey olmayı arzulamaz. Yurt budur. Mutluluk budur.”

Resimli Başyapıtlar: Aurélia

Gérard de Nerval

Resimleyen: Ali Çetinkaya

“Yavaş yavaş aydınlanan belirsiz bir yeraltıdır uyku, burada gölgeden ve gecenin içinden, arafı mesken tutmuş, ciddiyetle hareketsiz duran soluk siluetler çıkagelir.”

Nerval rüyaları bildiğimiz dünyayla gerçeküstü dünya arasındaki iletişimi sağlayan bir vasıta olarak görür. Yazıları onun mantık ve tutarlılıkla kuvvetli bağını sarsan hayaller ve fantezilerle doludur. Bunun en önemli örneklerinden biri olan ve en önemli eseri kabul edilen Aurélia’da düşle gerçeklik, delilikle yaratıcılık arasındaki belirsiz, gizemli çizgiyi, kendi ruhsal deneyim ve arayışlarından yola çıkarak inceliyor.

Fransız romantizminin önemli yazar ve şairlerinden, sembolizm ve gerçeküstücülük akımını olduğu kadar T. S. Eliot, Ahmet Hamdi Tanpınar, Charles Baudelaire ve Marcel Proust gibi pek çok yazarı etkilemiş Nerval eşsiz ve zarif edebi üslubuyla saflık, kaybedilmiş gençlik, kendini gerçekleştirme ve güzellik ideallerini yansıtan imgeleri Aurélia’da buluşturuyor.

Resimli Başyapıtlar: Beyaz Geceler

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski

Resimleyen: Nicolai Troshinsky

“Hayalperest eski hayallerinin arasında, külleri karıştırır gibi, soğumuş yüreğini yeniden ısıtacak, onu yeniden hayata döndürecek bir kıvılcım arar boş yere. Bulacağı kıvılcımla sönen o güzel hayallerinin ateşini yeniden yakacak, kanını kaynatan, mutluluk gözyaşları döktüren müthiş düşlerine tekrar kavuşacaktır.”

Sekiz yıldır yaşadığı St. Petersburg’da kimseyle yakınlaşamamış ama şehri evleriyle, yüzleriyle ezbere bilen yalnız, kederli, hayalperest bir genç adamın dört beyaz gecesinin öyküsü bu.

Hayalperestimiz sıradan gece yürüyüşlerinden birinde Nastenka’yla karşılaşır. Hayatın yabancısı bu ikili kısa sürede hikâyelerini, dertlerini, hayallerini paylaşacak kadar yakınlaşır; birlikteyken kederleri, huzursuzlukları uğramaz yanlarına; geceleri ve ruhları aydınlanır. İnsanın tek başınalığı, kalbini birine korkusuzca açabilmesinin imkânıyla bir aradadır Beyaz Geceler’de. Bu imkân bir an kadar bile olsa, “Böyle bir an ömrü boyunca yetmez mi insana?”

Dünya edebiyatının en güçlü yazarlarından Dostoyevski’nin külliyatında kendine has, ayrı bir yeri olan Beyaz Geceler’in zarif ve yalın üslubuna bu kez Nicolai Troshinsky’nin büyüleyici çizimleri eşlik ediyor.

Resimli Başyapıtlar: Dönüşüm

Franz Kafka

“Gregor Samsa bir sabah yatağında huzursuz düşlerden uyandığında kendini dev bir böceğe dönüşmüş olarak buldu. Kabuklu sert sırtının üzerinde yatıyor, başını birazcık yükselttiğinde, kayıp düşmek üzere olan yorganın tepesinde zar zor tutunduğu kahverengi, bombeli ve yay şeklinde şeritlerle bezeli karnını görüyordu. Gövdesine göre acınacak incelikteki pek çok bacağı gözlerinin önünde çaresizlikle titreşiyordu.”

Kafka işte bu sarsıcı, tuhaf cümlelerle başlıyor yirminci yüzyılın en etkileyici eserleri arasında yer alan Dönüşüm’e.

Keskinliği ve yalınlığıyla Kafka’nın edebi yoğunluğunu en iyi anlatan bu başyapıt, Arjantinli çizer Luis Scafati’nin hayal gücüyle birleşince, ortaya seyre doyulmaz bir edebi ziyafet çıkıyor.

“Kafka’nın sanatı okuyucuyu onu yeniden okumaya zorluyor. Eserlerinin sonları –ya da olmayan sonları– açık açık ifade edilmeyen, ama hikayenin başka bir bakış açısıyla yeniden okunmasını gerektiren açıklamalar sunuyor.”

Albert Camus

“[Kafka] ziyadesiyle bürokratikleşmiş bir toplumun şiirsellikten yoksun kumaşını romanın o muazzam şiirine; bir adamın gayet sıradan öyküsünü… bir mite, destana, daha önce görülmemiş bir güzelliğe dönüştürüyor.”

Milan Kundera

Gizemli Bir Maske

Fernando Pessoa

Geç git, kuş, geç git, bana da geçip gitmeyi öğret!

Bir bilinmezlik olmayı seçen, yazma eylemini kendine özgü bir sahne yorumuyla icra eden, Modernizmin geç keşfedilen öncülerinden Fernando Pessoa başyapıtı sayılan Huzursuzluğun Kitabı’nda şöyle yazar: “Yaratmak uğruna kendimi yok ettim; kendi içimde o kadar dışıma attım ki kendimi, kendimin dışında varlık sürüyorum artık. Farklı oyuncuların farklı oyunlar oynadığı boş bir sahneyim ben.” Bu benzersiz günlük, Bernardo Soares imzalıdır. Şiirle yaşamış, yarattığı onlarca kimlik, karakter aracılığıyla modern şiire ve yazına mührünü, hayattayken yayımladığı tek Portekizce şiir kitabı ve üç İngilizce kitabın yanında koca bir bavul elyazmasıyla bırakmıştır Pessoa.

Martín López-Vega’nın hazırladığı bu seçki, Pessoa’nın baş aktörleri olarak nitelenen, kendisinin de öyle kurguladığı Alberto Caeiro, Ricardo Reis, Álvaro de Campos’un şiirlerinden bir seçmeyi Adolfo Serra’nın illüstrasyonlarıyla bir araya getiriyor.

Bugün, yapıtıyla ördüğü bulmaca hâlâ bütünüyle gün ışığına çıkmamışken, dünyanın başka coğrafyalarında başka “yaşayan karakter”lere kendine özgü bir bilgelikle dokunarak sözünü sürdürüyor Pessoa.

Dünyada ileri gitmek için ne kadar çok şey ödünç aldım!

Ne kadar ödünç şeyi sanki benimmiş gibi kullandım!

Ben kendim de, yazık ki, bana ödünç verilen şeylerden başka bir şey değilim.

Resimli Başyapıtlar: Kara Kedi

Edgar Allan Poe

“Yazmak üzere olduğum bu çılgın, ama bir o kadar da basit hikayeye inanmanızı beklemiyorum. Kendi aklım bile, olanları apaçık gördüğü halde, onları inkar ederken, sizden bunu beklemem delilik olur. Ama deli olmadığımı biliyorum, hayal görmediğimden de eminim. Yarın öleceğim için bugün içimi dökmem gerek.”

Edgar Allan Poe’nun gizemli ve karanlık dünyasına hoş geldiniz! Dehşeti, korkuyu, düş ile gerçeklik arasındaki muğlaklığı, insanın karanlık yüzünü ve çaresizliği anlatan Poe’nun tekinsiz öykülerine, bu kez Luis Scafati’nin eşsiz çizimleri eşlik ediyor. Büyük bir özenle kullandığı siyahın hakim olduğu çizimleriyle karanlık ve hassas bir dünyanın kapılarını aralayan Scafati ile duyduğu dehşetli ürperişi okuyucusuna iletmekte benzersiz bir dile sahip Edgar Allan Poe’nun öyküleri bir araya gelerek benzersiz bir atmosfer yaratıyor.

“Edgar Allan Poe’nun öykülerini çok sevdiğim için gerilim filmleri yapmaya başladım.”

Alfred Hitchcock

“Edgar Allan Poe, ona hayat veren nefesi üflemeden önce dedektiflik hikâyeleri neredeydi?”

Arthur Conan Doyle

Palto

Nikolay Gogol

Önüne ne pahasına olursa olsun ulaşacağı bir hedef koyan insanlar gibi kendini şimdiden daha hayat dolu hissediyor, karakteri güçleniyordu. Yürüyüşünde ve hareketlerinde kararsız ve ikircikli ne varsa gitmiş, gözlerinde yeni bir ateş parlamaya başlamıştı. Hatta en cüretkâr hayallerinde bazen paltosuna sansar kürkü bir yaka diktirmeyi bile kurar olmuştu.”

“Küçük adam”ın çektiği sıkıntılar, maruz kaldığı eşitsizlik ve acılar bu uzun öykünün başkahramanı Akakiy

Akakiyeviç’in hayatı üzerinden yalın bir gerçekçilikle anlatılıyor. Böylesi bir anlatım, her ne kadar dönemin Çarlık Rusya’sında büyük tepki alsa ve Gogol, Rus insanını aşağılamakla suçlansa da, Rus edebiyatında bir çığır açıyor. Elinizde tuttuğunuz bu muhteşem eseri daha önce yayınlanmış örneklerinden farklı kılan ise otuzdan fazla kitapta imzası olan ödüllü çizer Noemí Villamuza’nın büyüleyici çizimleri.

“Hepimiz Gogol’un Palto’sundan çıktık.”

Dostoyevski

“Gogol’un Palto’da sergilediği sanat, paralel doğruların kesişmekle kalmayıp, solucan misali kıvrılabileceklerine, karmakarışık hale gelebileceklerine işaret eder.”

Vladimir Nabokov

Resimli Başyapıtlar: Satranç

Stefan Zweig

Stefan Zweig’ın intihar etmeden kısa süre önce kaleme aldığı Satranç zulüm, saplantı, aklın gücü ve bu gücün yaratacağı kötülükleri ele alan ve yayımlandığından beri bütün dünyada büyük yankı uyandırmış bir klasik. Satranç tahtasının siyahı ve beyazı gibi iki kutbun –iyiyle kötünün, kibarla kabanın, insanla makinenin, akılla deliliğin, cehaletle bilginin, açgözlülükle tamahkarlığın– arasında, kendi içimizde bitmeyen bir satranç maçına devam eden bizim hikâyemiz…

New York’tan Buenos Aires’e giden bir gemide yolcular arasında Dünya Satranç Şampiyonu Mirko Czentovic de bulunmaktadır. Kaba, vurdumduymaz, cahil, açgözlü bir insan olsa da Czentovic tam bir satranç dehasıdır. Gemidekiler kendisiyle maç yapmak isterler. Genç satranç oyuncusu bu isteklerini geri çevirmez ve üst üste galip gelir, ta ki bir maç sırasında ağırbaşlı, çekingen bir yabancı ortaya çıkıp oyuna müdahale edinceye kadar. Bu yabancı uzun zamandır satranç tahtasına elini sürmediğini söylese de verdiği taktikler sayesinde maç berabere biter.

Akif Kaynar’ın karakterlerin iç dünyasını yansıtan, öykünün önemli noktalarını canlandıran resimleri de Zweig’ın bu ölümsüz klasiğini bambaşka bir boyuta taşıyor.

Devamını Göster

₺1,300.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Epidural prosedürünüzden önce, bir sağlık uzmanı muhtemelen kolunuzdaki bir damara bir kanül yerleştirecektir; böylece gerekirse epidüralin dozunun gerektiğinde ayarlanabileceği ve takviye verilebileceği tıbbi bir damla takılabilir. Bu, epidural sırasında kan basıncınızın düşmesi durumunda alınacak bir güvenlik önlemidir. Böyle bir durumda, sağlıkçınız kan basıncınızı dengelemenize yardımcı olacak ilaçları vermek için kanüle çok hızlı bir şekilde erişebilecektir.
• Muhtemelen yan yatmanız veya dik oturmanız gerekecektir; her iki durumda da sağlıkçınızın epidurali enjekte edeceği alanı daha kolay görebilmesi ve erişebilmesi için çenenizi göğsünüze koymanız ve sırtınızı kamburlaştırmanız gerekebilir.
• Sağlıkçınız, enfeksiyon riskini en aza indirmek için sırtınızın epiduralin yerleştirileceği bölgesini iyice temizleyecektir.
• Daha sonra epiduralin yerleştirileceği bölgenin yakınına küçük bir iğne ile lokal anestezi enjekte edeceklerdir. Bu sayede aşı iğnesi gibi standart iğnelerden daha büyük olan epidural iğneyi taktıklarında çok fazla acı hissetmezsiniz.
• Sonrasında sağlıkçınız epidural iğneyi omuriliğinizin hemen dışındaki epidural boşluğa yerleştirecektir. Doğum sancısı veya doğum için epidural yaptırıyorsanız, bu belinizin alt kısmında olacaktır.
• Daha sonra kateter adı verilen küçük, yumuşak bir tüp iğnenin içinden geçirip iğnenin girdiği yere, sırtınıza yerleştirilecek.
• Sonrasında epidural iğneyi çıkaracaklar ve kateter sırtınızda kalmış olacak.
• Artık sağlıkçınız bu sayede ihtiyaç duyduğunuz süre boyunca size kateter yoluyla anestezik ilaç verebilir.
• Artık epidurale ihtiyacınız kalmadığında sağlıkçınız kateteri çıkaracak, bölgeyi bir antiseptikle tekrar temizleyecek ve pansuman uygulayacaktır.

Epidural Steroid Enjeksiyon Prosedürü

Epidural steroid enjeksiyonları sıklıkla kronik ağrıyla başa çıkmak veya tedavi etmek için kullanılır. Epidural steroid enjeksiyon prosedürünün genel adımları şunlardır:

• Rahat bir masaya yüzüstü veya yan yatacaksınız.
• Sağlık uzmanınız, enfeksiyon riskini en aza indirmek için sırtınızın epiduralin yerleştirileceği bölgesini iyice temizleyecektir.
• Sağlıkçınız, epiduralin yerleştirileceği alanın yakınına küçük bir iğne ile lokal anestezi enjekte edecektir. Böylece standart atış iğnesinden daha büyük olan epidural iğneyi batırdığınızda çok fazla acı hissetmezsiniz.
• Bölge uyuştuktan sonra, sağlıkçınız epidural iğneyi tam olarak doğru konuma yönlendirmeye yardımcı olmak için büyük olasılıkla floroskopi ekipmanı veya CT tarayıcı (her ikisi de radyolojik görüntülemedir) gibi bir görüntüleme makinesi kullanacaktır.
• Epidural iğne omuriliğinizin etrafındaki epidural boşluğa yerleştirildiğinde, sağlıkçınız kontrast maddesini enjekte edecektir. Kontrast madde, sağlıkçınızın hedeflediği alanı görüntüleme makinesinin ekranında görmesini kolaylaştıracaktır. Bu, ilacın hedeflediği iltihaplı sinirlere ulaşmasını sağlamaya yardımcı olur.
• Sağlıkçınız daha sonra genellikle steroid veya kortikosteroid gibi anti-inflamatuar etkisi olan bir ilacı yavaşça enjekte edecektir. Bazı durumlarda kortikosteroid ve uzun etkili bir anestezik karışımı enjekte edilebilir.
• Sağlıkçınız enjeksiyonu bitirdiğinde bölgeyi tekrar temizleyecek ve pansuman uygulayacaktır. Bir süre dinlenebilmeniz için bir sandalye veya yatağa aktarılacaksınız. Bu, sağlıkçınızın eve gitmeden önce ilaca herhangi bir reaksiyon göstermediğinizden emin olabilmesi için gereklidir.

Epidural Sürecinde Neler Yaşayacağım?

Sağlıkçınız epidural prosedürden önce bölgeyi uyuşturmak için lokal anestezik enjekte ettiğinde muhtemelen küçük bir acı yaşayacaksınız. Epidural enjekte edildiğinde baskı, karıncalanma, yanma hissi veya anlık ağrı hissedebilirsiniz. Hiçbir şey de hissetmeyebilirsiniz. Enjeksiyon sırasında herhangi bir rahatsızlık hissetseniz bile genellikle enjeksiyon bittikten sonra bu rahatsızlık ortadan kalkar.

Epidural prosedürünüz sırasında veya sonrasında yoğun, keskin bir ağrı hissederseniz derhal sağlıkçınıza bildiriniz. Anestezik ilaçla epidural yaptırdıysanız, ağrınızın ve/veya his kaybınızın geçmesi ve ilacın tam olarak etkisini göstermesi 20 ila 30 dakika sürecektir. Epidural steroid enjeksiyonları iki ila yedi gün içinde etkisini göstermeye başlar ve ağrının hafiflemesi birkaç gün veya daha uzun sürebilir.

Riskler ve Faydalar

Neden yaptırdığınıza bağlı olarak epidural yaptırmanın farklı avantajları vardır. Doğum sancısı ve doğum sırasında epidural analjezi almanın avantajları şunlardır:

• Doğum sancısı ve doğum sırasında hissedilen ağrıyı en aza indirmede genellikle çok etkilidirler.
• Genellikle çok güvenlidirler.
• Yatağınızda hareket edebilir ve ihtiyaç duyduğunuzda ıkınabilirsiniz.
• Doğum sancınız uzun sürüyorsa epidural yaptırmak uyumanıza ve gücünüzü toparlamanıza yardımcı olur.
• Sezaryen doğum yapıyorsanız, doğum sırasında uyanık kalabilirsiniz ve eşiniz de orada olabilir.
• Genellikle doğumun herhangi bir zamanında epidural yapılabilir.

Epidural anestezi enjeksiyonlarının ameliyatlar için avantajları şunlardır:

• Genel anesteziye göre muhtemelen daha az mide bulantısı ve kusma yaşayacaksınız.
• Ameliyattan sonra genel anesteziye göre daha hızlı iyileşeceksiniz.
• Bacak damarlarınızdan birinde kan pıhtısı oluşma riski (derin ven trombozu veya DVT), genel anesteziye göre daha düşük olacak.

Epidural steroid enjeksiyonlarının avantajları ise şunlardır:

• Muhtemelen geçici veya uzun süreli olarak ağrınızda azalma yaşayacaksınız.
• Muhtemelen daha iyi bir yaşam kalitesine sahip olacak ve daha önce ağrının neden olduğu kısıtlamalar olmadan günlük aktivitelerinizi daha iyi yapma becerisine sahip olacaksınız.
• Epidural steroid enjeksiyonları ağrınızın kökenini doğrulamanıza yardımcı olabilir. Bu genellikle birden fazla olası ağrı nedeni olan kişilerde görülen bir sorundur.
• Epidural steroid enjeksiyonları, ağrı yönetimi için daha invaziv (kesme veya alet sokma yoluyla deri altına girmeyi içeren) prosedürlere olan ihtiyacı azaltabilir.

Epiduraller genellikle güvenlidir ancak bazı yan etki ve komplikasyon riskleri vardır. Nadir de olsa tüm epidural prosedür türleri için geçerli olan riskler ve komplikasyonlar şunları içerir:

• Düşük tansiyon, başınızın dönmesine neden olabilir.
• Omurilik sıvısı sızıntısından kaynaklanan şiddetli bir baş ağrısı. (İnsanların %1'inden azı bu yan etkiyi yaşamaktadır.)
• Epidural apse, diskit, osteomiyelit veya menenjit gibi epidural prosedürden kaynaklanan bir enfeksiyon.
• İlaçlara karşı sıcak basması veya döküntü gibi olumsuz bir reaksiyon görülmesi.
• Enjeksiyon sırasında bir kan damarı kazara hasar görürse kanama yaşanması, hematomun veya kan pıhtısının oluşması.
• Enjeksiyon yerindeki sinirlerin hasar görmesi.
• Mesanenizin ve bağırsaklarınızın kontrolünü geçici olarak kaybediyorsanız idrarınızı yapmanıza yardımcı olması için mesanenizde bir katetere (sondaya) ihtiyaç.

Doğum sancısı ve doğum için epidural analjezide geçerli olan doğum sırasında yaşanabilecek riskler özellikle şunları içerir:

• Birkaç saatliğine bacaklarınızdaki hissi kaybedebilirsiniz.
• Dilatasyonun tamamlanmasıyla başlayıp fetüsün doğumu arasındaki ekspulsiyon-itilme dönemi olan doğumun ikinci aşamasını yavaşlatabilir.
• Doğum yapmak için yardıma ihtiyacınız olabilir. Sağlıkçınızın bebeğinizin doğumuna yardımcı olmak için forseps veya vakum kullanması gerekebilir.
• Doğumunuz sırasında bebeğinizin yakından izlenmesi gerekecektir.

Bu prosedüre bağlı doğum sonrası yaşayabileceğiniz rahatsızlık ve zorluklar ise şunları içerir:

• Şiddetli baş ağrısı.
• İdrar yapmada geçici zorluk.
• Yürümede geçici zorluk.
• Ateş.

Doğumdan sonra epidural bölgesinde muhtemelen küçük bir morluk ve bir miktar hassasiyet olacaktır. Bu da bir ila iki gün içinde iyileşmelidir. Epidural steroid enjeksiyonları için geçerli olan riskler ve komplikasyonlar özellikle şunları içerir:

• Ağrıda geçici bir artış yaşanması.
• Sağlıkçınız görüntüleme rehberliği için floroskopi veya CT taraması kullanıyorsa, X ışınlarına bağlı olarak minimum düzeyde düşük seviyeli radyasyona maruz kalmak.
• Diyabetiniz varsa steroid enjeksiyonundan kaynaklı yüksek kan şekeri (hiperglisemi).

Epidural Yaptırmak Sırt Sorunlarına Neden Olabilir mi?

Epidural yaptırmanın sırt ağrısına yol açacağına dair yaygın bir inanış vardır, ancak epiduralin uzun süreli veya kronik sırt sorunlarına neden olması çok nadirdir.

Epidural bölgesinde geçici sırt ağrısı veya hassasiyet yaşamanız normaldir. Bu genellikle birkaç gün içinde kaybolur.

Bu inanç muhtemelen doğum yapan pek çok kişinin, epidural yaptırmış olsun ya da olmasın, doğum sancısı ve doğum sonrasında sırt ağrısı yaşamasından kaynaklanmaktadır. Bunun nedeni, pelvisdeki kemiklerin ve bağların hamilelikten önceki orijinal konumlarına geri dönmesidir, bu da sırt ağrısına ve rahatsızlığa neden olabilir.

Çok nadir olmakla birlikte, epidural prosedür aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı uzun vadeli komplikasyonlara yol açabilir:

• Epidural enjeksiyondan kaynaklanan omurilik veya sinir kökü hasarına bağlı kalıcı nörolojik defisit.
• Epidural enjeksiyondan kaynaklanan omurilik veya sinir kökü hasarına bağlı kronik ağrı.
• Dura mater (sanral sinir sistemini örten dış zar) ile omurilik arasında kan birikmesi sonucu oluşan hematomdan (doku içinde kan birikimi) kaynaklanan kalıcı felç.

Epiduralin Etkisi Ne Kadar Sürer?

Bir epiduralin ne kadar süreceği ne tür bir epidural yaptırdığınıza ve sağlık uzmanınızın ne tür bir ilaç enjekte ettiğine bağlıdır. Sağlıkçınız ne beklemeniz gerektiğini size bildirecektir. Genel olarak, belirli epidural türlerinin ne kadar süreceği aşağıda açıklanmıştır:

• Kateterli epidural: Kateterli epidural yapılacaksa sağlıkçınız durumunuza ve ağrı düzeyinize bağlı olarak size sürekli anestezik ilaç akışı veya birkaç kez birer doz verebilir. Sağlıkçınız ilacı bıraktıktan sonra, ilacın etkisi geçmeye başlamadan önce muhtemelen birkaç saat boyunca uyuşukluk yaşayacaksınız. Bacaklarınızı yeniden tam olarak hissedene kadar muhtemelen yatar veya oturur pozisyonda dinlenmeniz gerekecek. Beklerken hafif bir karıncalanma hissi hissedebilirsiniz.
• Tek enjeksiyonlu epidural: Tek enjeksiyonlu epiduralde, uyuşmuş olan bölgedeki hissi yeniden kazanmaya başlamak genellikle birkaç saat sürer.
• Epidural steroid enjeksiyonu: Epidural steroid enjeksiyonunun ağrıyı hafifletme süresi değişiklik gösterir. Bazı insanlar, yeni bir disk herniasyonu varsa kalıcı bir ağrı hissi yaşarlar. Kronik ağrısı olan kişiler için epidural steroid enjeksiyonlarının etkisi genellikle 3 ila 6 ay veya daha fazla sürer.

Epidural yaptırdıysanız sonrasında en az 24 saat boyunca araba kullanmayın, makine kullanmayın veya içki içmeyin. Sağlık uzmanınız, epidural tipinize ve durumunuza bağlı olarak normal aktivitelerinize ne zaman dönebileceğiniz konusunda size özel talimatlar verecektir, bunları takip ettiğinizden emin olun.

Sağlık Uzmanıma Ne Zaman Başvurmalıyım?

Epidural işleminizden sonra evinize döndüğünüzde aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşarsanız en kısa sürede sağlık uzmanınıza başvurun veya en yakın hastaneye gidin:

• Ayaktayken veya otururken şiddetli bir baş ağrısı yaşamak, uzandıktan sonra daha iyi hissetmek. Bu, dura delinmesinin işareti olabilir.
• Ateşin olması, bir enfeksiyonun işareti olabilir.
• Mesane veya bağırsak kontrolünün azalması veya tamamen kaybolması.
• Bacaklarda sinir hasarının işareti olabilecek uyuşukluk ve/veya güçsüzlük hissi.

Epiduraller, ağrının hızlı bir şekilde giderilmesi ve/veya geçici olarak hissizlik sağlanması için yaygın, etkili ve genel olarak güvenli bir prosedürdür. Epidural yaptırmak konusunda endişeleniyorsanız, sağlık uzmanınıza prosedür hakkında sorular sormaktan çekinmeyin. Aklınıza takılan her türlü soruyu yanıtlayabilirler.