Dövme Kansere Sebebiyet Verir mi? Güncel Araştırmalar Ne Diyor?
Pexels
- Özgün
- Onkoloji
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
2024 yılının mayıs ayında Nielsen ve arkadaşları tarafından yayımlanan bir araştırma, dövme yaptırmanın lenf kanseri riskini artırabileceği yönündeki bulgularıyla medyada geniş yankı uyandırdı.[1] Hemen ardından, Danimarka’da Clemmensen ve ekibi tarafından yapılan ve ikiz bireyleri kapsayan bir diğer çalışma da dövme ile lenf ve deri kanseri arasında istatistiksel bir bağlantı olabileceğini öne sürdü.[2] Peki, bu çalışmalar gerçekten dövme ile kanser arasında anlamlı bir ilişki kurabildi mi? Bu çalışmaların bulgularını sağlıklı bir şekilde değerlendirebilmek için öncelikle dövmenin vücuttaki genel etkisini ve araştırmanın neden dövme ile kanser arasında bir ilişki aradığını anlamak gerekir.
Dövme Nedir? Vücudun Üzerindeki Etkisi Nedir?
Dövme, binlerce yıldır insanlar tarafından dini, kültürel veya estetik nedenlerle kullanılan bir ifade biçimidir. En eski dövme örneklerinden biri, Alp Dağları’nda bulunan "Buz Adam Ötzi"ye aittir. MÖ 3370–3100 yılları arasında yaşadığı belirlenen Ötzi’nin vücudunda çeşitli dövme izlerine rastlanmıştır. Benzer figüratif dövmeler, Antik Mısır'da hem erkek hem kadın mumyalarında bulunmuştur.[3]
Zamanla teknikler ve araçlar değişmiş olsa da dövmenin temel prensibi aynıdır: Mürekkep yani organik veya inorganik pigmentlerin taşıyıcı sıvılarla karışımının oluşturduğu bir madde, cildin dermis tabakasına iğne yoluyla enjekte edilir.[4] Dövmenin kalıcılığını sağlayan da budur; zira mürekkep yalnızca epidermise uygulanırsa, cilt bu üst katmanı kısa sürede yeniler ve dövme kalıcı olmaz.
Dövme sırasında kullanılan mürekkebin bir kısmı, lokal bağ dokusu hücrelerine (fibroblastlara) yerleşir; bir kısmı ise dokular arasında kalır. İşlem sonucunda oluşan inflamasyon (iltihabi yanıt), bağışıklık sisteminin önemli hücreleri olan makrofajları bölgeye çeker. Bu hücreler, mürekkep partiküllerini fagosite eder; yani sindirir.[4]
Araştırmalara göre dövmenin kalıcılığı, bu makrofajların yaşam döngüsüne bağlıdır. Ölen hücrelerden salınan mürekkep, yeni gelen makrofajlar tarafından yeniden fagosite edilir. Bu döngüsel süreç, dövmenin uzun süreli kalıcılığını sağlayan temel mekanizma olarak öne sürülmektedir.[5], [6]
Ancak bazı makrofajlar, mürekkebi taşıyarak lenf düğümlerine kadar ulaşabilir. Bu durum, dövme sonrası lenf düğümlerinde mürekkep birikimine ve potansiyel olarak bağışıklık sisteminde değişimlere yol açabilir.[1]
Dövme Mürekkebi Kanserojen Olabilir mi?
Günümüzde kullanılan bazı dövme mürekkeplerinin içerdiği kimyasallar, uluslararası sağlık otoriteleri tarafından potansiyel kanserojen olarak sınıflandırılmıştır. Özellikle siyah mürekkepte sıkça kullanılan karbon siyahı, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından "insanlar için muhtemel kanserojen" olarak kabul edilmektedir.
Karbon siyahı üretimi sırasında ortaya çıkan poliaromatik hidrokarbonlar (PAH'lar), özellikle benzo[a]piren gibi bileşenler ise "kesin kanserojen" olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, renkli dövme mürekkeplerinde bulunan azo boyaları, güneş ışığı veya lazerle silme işlemi sonrası kanserojen aromatik aminler açığa çıkarabilir.[2]
Tüm bu nedenlerle, dövme ile cilt ve lenf kanseri arasındaki olası ilişki, bilimsel olarak araştırılması gereken önemli bir konudur.
Araştırmalar Ne Diyor?
Nielsen ve arkadaşlarının 2024 tarihli araştırmasında yaşları 20-60 arasında değişen 1.389 lenfoma hastası ile aynı yaş grubundan 4.193 sağlıklı birey karşılaştırıldı.[1] Bulgular şu şekildeydi:
- İlk dövmesini yaptırmasından sonraki iki yıl içinde lenfoma tanısı alan bireylerde, hastalık riski %81 daha yüksek bulundu.
- Genel olarak dövmesi olan bireylerde lenfoma riski %21 daha yüksek olarak gözlendi. Ancak bu artış istatistiksel olarak anlamlı değildi. Güven aralığının alt sınırının 1.00’a çok yakın olması, potansiyel bir risk artışına işaret etse de kesin bir sonuca varmak için yetersizdi.
Clemmensen ve arkadaşlarının 2025 yılında ikizler üzerinde yürüttüğü Danimarka İkiz Kaydı’na dayanan çalışmada ise 2.397 dövmeli birey ile 10.000 dövmesiz birey karşılaştırıldı.[2] Sonuçlara göre dövme yaptıran bireylerde, bazal hücreli karsinom dışı cilt kanseri riski 1.62 kat daha yüksekti.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Avuç içinden büyük boyutlarda dövmesi olanlarda cilt kanseri riski 2.37 kat, lenfoma riski ise 2.73 kat artmıştı. Kohort analizinde cilt kanseri riski 3.91 kat, bazal hücreli karsinom riski ise 2.83 kat olarak bildirildi.
Ancak 14 tek yumurta ikizi çifti üzerinde yapılan özel analizde, istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamadı.
Peki Bu Bulgular Ne Anlama Geliyor?
Nielsen’in çalışması, dövme ile lenfoma arasında olası bir bağlantıya işaret etmekle birlikte, dövmenin büyüklüğü, sayısı ve süresi gibi faktörlerle lenfoma riski arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Hermann M. Bolt ve Jan G. Hengstler'in çalışması ise gözlemlenen artışın rastlantısal olabileceğini belirtmektedir.[10]
Clemmensen ve arkadaşları tarafından yapılan çalışma, dövme boyutunun kanser riski üzerindeki etkisini inceleyerek dövme yaptıran bireylerde kanser riskinin arttığı yönündeki tezi desteklese de bu ilişkiyi doğrudan kanıtlamak için yeterli meta veri sunmamaktadır.
Ayrıca, bu kanser türlerinin ortaya çıkışında rol oynayabilecek sigara içmek dışındaki önemli faktörlerin dövme yaptıranlar ile yaptırmayanlar arasındaki dağılımı karşılaştırılmamıştır. Oysa melanom, UV ışığına maruz kalma gibi çevresel ve yaşam tarzı faktörleriyle; lenfoma ise EBV gibi viral etkenlerle ilişkilendirilen kanser türleridir ve her iki hastalık da bireylerin yaşam biçimi ve çevresel koşullarından etkilenir. Bu faktörlerin etkisini nötralize eden kapsamlı ve ileri düzey prospektif çalışmalar yapılmadan, dövmenin doğrudan lenfoma veya deri kanserine neden olduğunu bilimsel olarak kanıtlamak mümkün değildir.[7], [8], [9]
Bu nedenle, dövmelerin tek başına lenfoma veya cilt kanserine yol açtığını söylemek şu anki verilerle bilimsel olarak mümkün değildir. Daha büyük, uzun vadeli ve çok değişkenli çalışmalar gereklidir.
Sonuç
Dövme ile lenf veya cilt kanseri arasında bir ilişki olabileceğini öne süren araştırmalar mevcuttur ancak eldeki veriler bu ilişkinin nedensel olduğunu söylemek için yeterli değildir. Yani dövme kansere yol açar diyemeyiz. Ancak kullanılan mürekkep türü, dövmenin boyutu ve kişisel sağlık geçmişi gibi unsurlar, uzun vadede bazı riskler oluşturabilir.
Dövme yaptırmadan önce bu olasılıkları bilmek, kişisel sağlık açısından önemli bir adımdır. Daha net sonuçlar içinse gelecekte yapılacak kontrollü çalışmaların bulguları beklenmelidir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ a b c C. Nielsen, et al. (2024). Tattoos As A Risk Factor For Malignant Lymphoma: A Population-Based Case–Control Study. Elsevier BV, sf: 102649. doi: 10.1016/j.eclinm.2024.102649. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c S. B. Clemmensen, et al. (2025). Tattoo Ink Exposure Is Associated With Lymphoma And Skin Cancers – A Danish Study Of Twins. Springer Science and Business Media LLC. doi: 10.1186/s12889-025-21413-3. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Pallab Ghosh. 'Oldest Tattoo' Found On 5,000-Year-Old Egyptian Mummies. Alındığı Tarih: 15 Mayıs 2025. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b P. S. Islam, et al. (2016). Medical Complications Of Tattoos: A Comprehensive Review. Springer Science and Business Media LLC, sf: 273-286. doi: 10.1007/s12016-016-8532-0. | Arşiv Bağlantısı
- ^ I. Schreiver, et al. (2017). Synchrotron-Based Ν-Xrf Mapping And Μ-Ftir Microscopy Enable To Look Into The Fate And Effects Of Tattoo Pigments In Human Skin. Springer Science and Business Media LLC. doi: 10.1038/s41598-017-11721-z. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. C. Zaba, et al. (2007). Normal Human Dermis Contains Distinct Populations Of Cd11C+Bdca-1+ Dendritic Cells And Cd163+Fxiiia+ Macrophages. American Society for Clinical Investigation, sf: 2517-2525. doi: 10.1172/JCI32282. | Arşiv Bağlantısı
- ^ National Health Service. Causes Melanoma. Alındığı Tarih: 15 Mayıs 2025. Alındığı Yer: NHS | Arşiv Bağlantısı
- ^ National Health Service. Causes Hodgkin Lymphoma. Alındığı Tarih: 15 Mayıs 2025. Alındığı Yer: NHS | Arşiv Bağlantısı
- ^ National Health Service. Causes Non-Hodgkin Lymphoma. Alındığı Tarih: 15 Mayıs 2025. Alındığı Yer: NHS | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. M. Bolt, et al. (2025). Developments In Tattoo And Tattoo Removal Toxicology. Springer Science and Business Media LLC, sf: 1253-1255. doi: 10.1007/s00204-025-04007-1. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/06/2025 16:12:17 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/20622
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
