Genetik Analizler Sayesinde Buz Adam Ötzi'nin Görünüşüne Dair Yeni Detaylar Keşfedildi!

1991 yılında bir İtalyan vadisinde yürüyen bazı kır yürüyüşçüleri, Avusturya sınırında donmuş bir cesetle karşılaştılar. Ceset 5.300 yıl önce bir ok ile vurulduktan sonra ölen bir adama aitti. Bulunduğu vadiye ithafen "Ötzi" olarak adlandırılan buz adam, tüm dünyadan insanların hayal dünyalarında yer edinerek ve bilim insanlarına eski Avrupalılar hakkında benzeri görülmemiş bir anlayış katarak bir sansasyona dönüştü.

Ötzi geleneksel olarak uzun, dağınık saç ve soluk ten rengi ile tasvir ediliyordu. Bu çıkarımlar kısmen mumyanın 2012'deki genetik sekanslamasından ortaya çıktı. 16 Ağustos 2023 tarihinde Cell Genomics'de yayınlanan makalede Ötzi'nin daha yüksek kalite ile tekrardan dizilenen genomu, buz adamın önceden düşünülenin aksine çok az miktarda saça ve daha koyu ten rengine sahip olduğunu ortaya koydu. Bolzano, İtalya'daki Eurac Araştırma Merkezi'nde mumya araştırmacısı ve makalenin ortak yazarı olan Albert Zink, konu hakkında şunları söylüyor:

Şaşırmıştım fakat düşünüldüğünde bu gayet mantıklı bir keşif: Bulduğumuz sonuçlar mumyanın neden göründüğü şekilde olduğunu oldukça iyi açıklıyor.

Ötzi'nin buzda muhafaza edilmesi, antik-DNA çalışmalarının yapılmasına olanak sağladı. 2012'de araştırmacılar dizilenen ilk genomlardan biri olan Ötzi'nin genomunun taslak halini yayınladılar. Yapılan analiz sonucu Ötzi'nin soluk benze, kahverengi gözlere ve bozkır soyuna sahip olduğu öne sürüldü.

Bu son nokta şaşırtıcıydı, çünkü araştırmalara göre Doğu Avrupa ve Orta Asya'daki sürü insanlarından gelen bozkır soyu şimdiki Güney Avrupalılar arasında yaygın olmasına rağmen Ötzi öldükten 1000 sene sonra bile henüz Avrupa'ya ulaşmamıştı. Neyse ki araştırmacılar Ötzi'nin genomunun mükemmel bir şekilde sekanslanmadığını biliyorlardı.

Öte yandan Antik-DNA teknolojisi ilk sekanslamadan bu yana çok büyük oranda gelişmişti. Bu yüzden Zink ve meslektaşları, Ötzi'nin kalça kemiğinden parçalar toplayıp bunları sekanslanmaları için Almanya'ya gönderdiler.

Burada yapılan yüksek kaliteli genom çalışması, Ötzi'nin bozkır soyunun muhtemelen bir modern DNA kontaminasyonu sonucu ortaya çıktığını gösterdi. Yeni bulgulara göre Ötzi'nin soyu büyük oranda Anadolu çiftçilerine dayanıyordu!

Akdeniz ve Karadeniz arasında kalan karada yaşayan Anadolu çiftçilerinin Avrupa'ya göç edip yerli avcı-toplayıcılarla çiftleştikleri düşünülüyor. Fakat Ötzi'nin fazla Avrupalı avcı-toplayıcı DNA'sı taşımaması, soyunun zamanında diğer Avrupalılardan genetik olarak izole olduğunu gösteriyor.

Deri pigmentasyonu işaretçileri ise Ötzi'nin beklenenden daha fazla melanine sahip olup modern Sicilyalılardan daha koyu tenli olduğunu ortaya çıkardı. Ötzi ayrıca erkek kelliğine dair genetik işaretçiler de taşıyordu. Yaşı ve mumyanın saçının eksik olması göze alındığında Zink, Ötzi'nin öldüğünde kelleşmeye başlamış olduğundan şüpheleniyor.

Önceki çalışmalar Anadoluluların Ötzi'nin hayatta olduğu zamanda Avrupa'da olduğunu öneriyor. Londra'daki Francis Crick Enstitüsü'nden antik-genom araştırmacısı Pontus Skoglund, bu konuda şunları söylüyor:

Mumyanın Anadolu kökenlerine sahip olması hiç şaşırtıcı değil. Ancak genomu, hayatına ve son saatlerine dair detaylı portremize hoş bir eklenti yapmamızı sağlıyor.

Zink ise araştırma hakkında son olarak şunları söylüyor:

Çalışmalar bu mumya hakkında öğrenilecek daha çok şey olduğunu gösteriyor. Bana sık sık 'Ötzi hakkındaki 33 yıllık araştırmalardan sonra her şeyi öğrenmiş olmamız gerekmiyor mu?' diye soruluyor. Ancak durum böyle değil. Ben her zaman araştırma için yeni kapıların açılacağını düşünüyorum.